Arya

Arya (dipinjam daripada Sanskrit ārya; Jawi: ‏اريــا‎‎),^[1] ialah istilah yang berasal daripada penamaan diri etnobudaya orang Indo-Iran.^[2][3] Ia membezakan mereka dengan kaum-kaum luar yang berhampiran, yang mereka namakan sebagai bukan Arya (*an-āryā).^[4] Di India purba, istilah ini digunakan oleh masyarakat Indo-Arya pada zaman Veda, baik sebagai endonim mahupun merujuk kepada wilayah bernama Aryavarta (Sanskrit: आर्यावर्त, har. Tanah Arya), di mana budaya mereka muncul.^[5] Menurut Avesta, masyarakat Iran purba juga menggunakan istilah ini untuk menamakan diri mereka sebagai sebuah kumpulan etnik dan untuk merujuk kepada wilayah bernama Airyanem Vaejah (Avesta: اَئیریَنَ وَئِجَهْ، airiiana vaējah, har. Kawasan Arya), yang merupakan tanah air mereka menurut mitologi.^[6][7] Kata dasar ini juga sumber etimologis nama tempat seperti Alania (*Aryāna) dan Iran (*Aryānām).^[8]

Walaupun akar *arya mungkin berasal daripada bahasa Indo-Eropah Purba,^[9] ia seolah-olah hanya digunakan oleh masyarakat Indo-Iran kerana tiada bukti ia berfungsi sebagai etnonim untuk orang Indo-Eropah purba. Pandangan kebanyakan sarjana moden ialah etos identiti Arya purba, seperti yang digambarkan dalam Avesta dan Rigveda, bersifat keagamaan, budaya dan linguistik, dan tidak berkaitan dengan konsep kaum atau kaum.^[10][11][12]

Pada 1850-an, diplomat dan penulis Perancis Arthur de Gobineau memperkenalkan idea "kaum Arya", pada dasarnya mendakwa bahawa orang Indo-Eropah Purba ialah spesimen manusia yang unggul dan keturunan mereka terdiri daripada kumpulan kaum yang berbeza atau subkumpulan hipotesis kaum Kaukasia. Kemudian melalui karya pengikut-pengikutnya, seperti ahli falsafah British-Jerman Houston Stewart Chamberlain, teori Gobineau menjadi sangat popular di kalangan penyokong keagungan kaum Eropah dan akhirnya meletakkan asas untuk teori perkauman Nazi, yang juga menggunakan konsep perkauman ilmiah.^[13]

Di Jerman Nazi, dan juga di Eropah yang diduduki Jerman semasa Perang Dunia II, mana-mana warganegara yang diklasifikasikan sebagai orang Arya akan dihormati sebagai ahli "kaum unggul" manusia. Sebaliknya, orang bukan Arya mengikut undang-undang dibenarkan didiskriminasi, antaranya kaum Yahudi, Roma, dan Slav (terutamanya orang Poland dan Rusia).^[14][15] Yahudi, yang dianggap sebagai musuh utama "kaum Arya" dalam "perjuangan kaum untuk kewujudan",^[16] menjadi sasaran utama Parti Nazi, yang memuncak dalam Holokus.^[14] Orang Roma, yang berasal daripada kaum Indo-Arya, juga menjadi sasaran, memuncak dalam Porajmos. Genosid-genosid dan kekejaman besar-besaran lain yang dilakukan oleh penyokong Aryanisme menyebabkan tokoh-tokoh akademik umumnya mengelak menggunakan "Arya" sebagai istilah etnolinguistik yang berdiri sendiri, terutamanya di Dunia Barat, di mana "Indo-Iran" menjadi alternatif yang dipilih, namun istilah "Indo-Arya" masih digunakan untuk merujuk cabang bahasa Indik.^[17]

Etimologi

Bahasa Inggeris dan Eropah

Salah satu epigrafi terawal yang merujuk kepada perkataan arya terdapat dalam inskripsi abad ke-6 SM Behistun, yang memerikan dirinya sebagai "dalam bahasa arya" (§ 70). Seperti dalam penggunaan bahasa Iran Kuno yang lain, arya dalam inskripsi ini tidak bermaksud apa-apa selain "Iran".^[18]

Istilah Arya pertama kali diterjemahkan ke dalam salah satu bahasa Eropah moden pada tahun 1771 sebagai Aryens oleh ahli Indologi Perancis Abraham-Hyacinthe Anquetil-Duperron, yang betul membandingkan arioi Yunani dengan airya bahasa Avesta dan nama negara Iran. Di Jerman, terjemahan karya Anquetil-Duperron oleh Johann Friedrich Kleuker membawa kepada pemperkenalan istilah Arier pada tahun 1776.^[19][20]

Perkataan Sanskrit ā́rya diterjemahkan sebagai 'mulia' dalam terjemahan Hukum-hakam Manu atau Manusmriti oleh William Jones pada 1794.^[19] Aryan bahasa Inggeris (pada asalnya dieja Arian) muncul beberapa dekad kemudian, pertama sebagai kata sifat pada 1839, kemudian sebagai kata nama pada 1849, mungkin mengikuti Arier (kata nama), arisch (kata sifat) dalam Jerman.^[1] Semasa abad ke-19 dan awal abad ke-20, maknanya berbeza-beza antara kategori yang lebih luas setara dengan Indo-Eropah, dan yang lebih sempit setara dengan Indo-Iran.^[1]

Penggunaan Arya untuk menamakan "orang putih bukan Yahudi, terutamanya yang berasal atau berketurunan orang Eropah utara" memasuki bahasa Inggeris daripada bahasa Jerman,^[1] selepas makna ini diperkenalkan pada 1887 dan dikembangkan lagi oleh propagandis anti-Yahudi Jerman dalam konteks "kaum Arya".^[21] Ia masih digunakan dalam wacana golongan ekstrem kanan dan supremasis kulit putih, serta kadangkala muncul dalam nama-nama kumpulan sedemikian.^[1]

Indo-Iran

Perkataan Sanskrit ā́rya (आर्य) pada asalnya merupakan istilah etnobudaya yang menamakan mereka yang bertutur dalam bahasa Sanskrit Veda dan mematuhi norma budaya Veda (termasuk amalan-amalan agama dan puisi), berbeza dengan orang luar, atau an-ā́rya ('bukan Arya').^[22][5] Menjelang zaman Buddha (abad ke-5–4 SM), ia mengambil makna 'mulia'.^[23] Dalam bahasa Iran Kuno, istilah airya bahasa Avest (Parsi Kuno ariya) juga digunakan sebagai penamaan diri etnobudaya oleh masyarakat Iran purba, berbeza dengan an-airya ('bukan Arya'). Ia menandai mereka yang tergolong dalam keturunan etnik 'Arya' (Iran), bertutur dalam bahasa dan mengikuti agama 'orang Arya'.^[6][7]

Kedua-dua istilah ini berasal daripada akar Indo-Arya purba yang dibina semula *arya- atau *āryo-,^[24] yang mungkin nama yang digunakan oleh masyarakat Indo-Arya purba prasejarah untuk menamakan diri mereka sebagai satu kumpulan etnobudaya.^[2][25][26] Istilah ini tidak mempunyai konotasi kaum, yang hanya muncul kemudian dalam karya-karya penulis Barat abad ke-19.^[10][11][27] Menurut David W. Anthony, "Rigveda dan Avesta bersetuju bahawa inti identiti Indo-Iran yang dikongsi adalah linguistik dan ritual, bukan kaum. Jika seseorang mengorbankan kepada dewa yang betul dengan cara yang betul menggunakan bentuk betul tradisional lagu pujaan dan puisi, orang itu orang Arya."^[27]

Istilah "Arya" ialah perkataan daripada bahasa Parsi purba atau bahasa Avesta, yang sama akarnya dengan bahasa Sanskrit.^[28][29][30] Perkataan "Arya" mempunyai pelbagai makna, termasuk "lelaki suci",^[31] "lelaki sejati",^[32] "lelaki terhormat",^[33] "lelaki merdeka",^[34] "lelaki yang dimerdekakan",^[35] "lelaki elit",^[36] "lelaki berfikiran tinggi",^[37] "lelaki mulia",^[38] "lelaki layak",^[39] "lelaki benar",^[40] "lelaki berani",^[41] "lelaki yang murah hati",^[42] "lelaki yang dipercayai",^[43] "lelaki sahabat",^[44] "lelaki yang akrab",^[45] atau "lelaki manusia",^[46] atau "orang suci",^[47] "orang sejati",^[48] "orang terhormat",^[49] "orang merdeka",^[50] "orang yang dibebaskan",^[51] "orang berfikiran tinggi",^[52] "orang mulia",^[53] "orang yang layak",^[54] "orang benar",^[55] "orang berani",^[56] "orang yang murah hati",^[57] "orang yang dipercayai",^[58] "orang sahabat",^[59] "orang yang akrab",^[60] atau "orang manusia".^[61][62] Perkataan "Arya" juga ditafsirkan bermaksud "lelaki Iran" atau "orang Iran".^[63][64]

Indo-Eropah Purba

Asal Indo-Eropah Purba (IEP) bagi akar Indo-Iran arya- masih diperdebatkan. Beberapa sarjana, bermula dengan Adolphe Pictet (1799–1875), telah mencadangkan berperoleh arya- daripada istilah IEP yang dibina semula *h₂erós atau *h₂eryós, yang berbeza-beza diterjemahkan sebagai 'ahli kumpulan sendiri, rakan sebaya, orang merdeka'; sebagai 'tuan rumah, tetamu; saudara'; atau sebagai 'tuan, pemerintah'.^[9] Walau bagaimanapun, kognat-kognat Anatolia, Celtik dan Jerman yang dicadangkan tidak diterima secara universal.^[65][66] Dalam apa pun kes, konotasi etnik Indo-Iran tidak hadir dalam bahasa-bahasa Indo-Eropah lain, yang sebaliknya menganggap kognat-kognat yang berpotensi bagi *arya- sebagai status sosial (orang merdeka atau bangsawan), dan tiada bukti bahawa penutur Indo-Eropah Purba mempunyai perkataan untuk merujuk diri mereka sebagai 'orang Indo-Eropah Purba'.^[67][68]

• IEP Awal: *h₂erós,^[69]
  • Anatolia: *ʔor-o-, 'rakan sebaya, orang merdeka',^[70]
    • Het: arā-, 'rakan, rakan sebaya, sahabat, kawan'; arawanni-, 'merdeka, orang merdeka (bukan hamba)'; natta ara, 'tidak sesuai untuk komuniti',^[25][67][70]
    • Lycia: arus-, 'warganegara'; arawa-, 'kebebasan',^[67][70]
  • IEP Lewat: *h₂eryós,^[69]
    • Indo-Iran: *arya-, 'orang Arya, Indo-Iran',^[22][69]
      • Bahasa Indo-Iran kuno: árya-, 'orang Arya, setia kepada agama Veda'; aryá-, 'baik, menggalakkan, benar, taat'; arí-, 'setia; orang taat, ± saudara';^[22][69]
      • Iran: *arya-, 'orang Arya, Iran',^[71]
        • bahasa Avesta: airya- (jmk. aire), 'orang Arya, Iran',^[22][72][69]
        • Parsi Kuno: ariya-, 'orang Arya, Iran',^[22][71][67]
    • Celtik: *aryo-, 'orang merdeka; bangsawan'; atau mungkin daripada *prio- ('pertama > terkemuka, terkenal'),^[73][65][66]
      • Gaul: ario-, 'orang merdeka, tuan; terkemuka',^[74][75]
      • Ireland Kuno: aire, 'orang merdeka, ketua; bangsawan';^[74][75]
    • Germanik *arjaz, 'bangsawan, berbeza, dihormati',^[76]
      • Norse Purba: arjosteʀ, 'terkemuka, paling terbilang'.^[74][76][77]

Istilah *h₂er(y)ós mungkin berasal daripada akar kata kerja IEP *h₂er-, yang bermaksud 'meletakkan bersama'.^[78][67] Oswald Szemerényi juga berpendapat bahawa akar itu boleh jadi kata pinjaman Timur Dekat daripada ary Ugarit ('saudara'),^[79] walaupun J. P. Mallory dan Douglas Q. Adams mendapati cadangan ini "tidak begitu meyakinkan".^[67] Menurut mereka, makna IEP asal mempunyai penekanan yang jelas pada status "orang merdeka" dalam kumpulan sebagai berbeza dengan orang luar, terutamanya mereka yang ditangkap dan dimasukkan ke dalam kelompok mereka sebagai hamba. Dalam Anatolia, perkataan asasnya telah menekankan hubungan peribadi, manakala ia mengambil makna yang lebih keetnikan di kalangan Indo-Iran, mungkin kerana kebanyakan yang tidak merdeka (*anarya) yang tinggal di kalangan mereka ialah tawanan daripada kelompok-kelompok etnik lain.^[67]

Penggunaan sejarah

Indo-Arya purba prasejarah

Istilah *arya digunakan oleh penutur Indo-Arya purba untuk menamakan diri mereka sebagai kumpulan etnobudaya, merangkumi mereka yang bertutur dalam bahasa dan mengikuti agama Aryas (Indo-Iran), seperti yang dibezakan dengan orang luar berhampiran yang dikenali sebagai *Anarya ('bukan Arya').^[4][27][26] Indo-Iran (Aryas) secara amnya dikaitkan dengan budaya Sintashta (2100–1800 SM), dinamakan sempena tapak arkeologi Sintashta di Chelyabinsk Oblast, Rusia.^[27][80] Bukti linguistik menunjukkan bahawa penutur Indo-Arya purba (Arya purba) tinggal di steppe Eurasia, selatan puak Ural awal; akar *arya- khususnya dipinjam ke dalam bahasa Pra-Sámi sebagai *orja-, yang menjadi asal oarji ('barat daya') dan årjel ('Orang Selatan'). Kata pinjaman itu mengambil makna 'hamba' dalam bahasa Finno-Permik lain, mencadangkan hubungan konflik antara Indo-Iran dan Ural pada zaman prasejarah.^[81][82][83]

Akar ini juga terdapat dalam dewa Indo-Iran *Aryaman, diterjemahkan sebagai 'semangat Arya,' 'keAryaan,' atau 'keAryaan;' dia dikenali dalam Sanskrit Veda sebagai Aryaman dan dalam bahasa Avesta sebagai Airyaman.^[84][85][86] Dewa ini bertanggungjawab untuk kebajikan dan komuniti, dan berkaitan dengan institusi perkahwinan.^[87][86] Melalui upacara perkahwinan, salah satu fungsi Aryaman adalah untuk mengasimilasikan wanita daripada puak lain ke dalam komuniti tuan rumah.^[88] Jika wira Ireland Érimón dan Airem dan nama peribadi Gaul Ariomanus juga kognat (iaitu saudara linguistik yang berkongsi asal usul yang sama), dewa asal Indo-Eropah Purba bernama *h₂eryo-men juga boleh diandaikan.^[87][74][86]

Zaman purba

India purba

Anggaran keluasan Āryāvarta semasa zaman Veda akhir (s. 1100–500 SM). Aryavarta terbatas ke barat laut India dan dataran Gangga barat, manakala Magadha Raya di timur didiami oleh orang Indo-Arya bukan Veda, yang melahirkan agama Jain dan Buddha.^[89][90]

Penutur Sanskrit Veda melihat istilah ā́rya sebagai kategori agama–linguistik, merujuk kepada orang yang bertutur dalam bahasa Sanskrit dan mematuhi norma budaya Veda, terutamanya mereka yang menyembah dewa-dewa Veda (Indra dan Agni khususnya), mengambil bahagian dalam yajna dan perayaan, dan mengamalkan seni puisi.^[91]

'Bukan Arya' kebanyakannya menamakan orang yang tidak dapat bertutur dalam bahasa āryā dengan betul, Mleccha atau Mṛdhravāc.^[92] Walau bagaimanapun, āryā hanya digunakan sekali dalam Veda untuk menamakan bahasa teks-teksnya, kawasan Veda ditakrifkan dalam Kauṣītaki Āraṇyaka sebagai tempat di mana āryā vāc ('percakapan Ārya') dituturkan.^[93] Kira-kira 35 nama suku puak, penghulu dan penyair zaman Veda yang disebut dalam Rigveda adalah 'bukan Arya', menunjukkan bahawa boleh berlakunya asimilasi budaya kepada komuniti ā́rya, dan/atau sesetengah keluarga 'Arya' memilih untuk memberikan nama 'bukan Arya' kepada bayi baru lahir mereka.^[94][95][96] Dalam kata-kata ahli Indologi Michael Witzel, istilah ārya "tidak bermaksud satu masyarakat tertentu atau bahkan kumpulan 'kaum' tertentu tetapi semua yang telah menyertai suku-suku yang bertutur dalam Sanskrit Veda dan mematuhi norma budaya mereka (seperti upacara, puisi, dll.)".^[97]

Dalam sumber Buddha dan teks-teks India kemudian, ā́rya mengambil makna 'mulia', seperti dalam istilah Āryadésa- ('tanah mulia') untuk India, Ārya-bhāṣā- ('bahasa mulia') untuk Sanskrit, atau āryaka- ('lelaki dihormati'), yang memberikan ayyaka- Pali ('datuk').^[98] Istilah ini mula menggabungkan idea status sosial tinggi, tetapi juga digunakan sebagai gelaran kehormat untuk Brahman atau sami Buddha. Secara selari, Mleccha memperoleh makna tambahan yang merujuk kepada orang kasta rendah atau orang asing.^[92]

Iran purba

Anggaran keluasan geografis wilayah yang didiami oleh orang Arya Avesta berbanding masyarakat Indo-Iran lain semasa zaman Avesta Muda (s. 900–500 SM)

Dalam kata-kata sarjana Gherardo Gnoli, perkataan Iran Kuno airya (bahasa Avesta) dan ariya (Parsi Kuno) ialah istilah kolektif yang bererti "masyarakat yang sedar mereka tergolong dalam keturunan etnik yang sama, bertutur dalam bahasa yang sama, dan mempunyai tradisi agama yang berpusat pada pemujaan Ahura Mazdā", berbeza dengan 'bukan Arya', yang dipanggil anairya dalam bahasa Avesta, anaryān dalam Parthia, dan anērān dalam Parsi Pertengahan.^[98][72]

Masyarakat Avesta, secara eksklusifnya menggunakan perkataan airya (Avesta: 𐬀𐬌𐬭𐬌𐬌𐬀, airiia) untuk merujuk kepada diri mereka sendiri.^[99] Ia boleh didapati dalam beberapa istilah geografis seperti 'keluasan airya' (airiianəm vaēǰō), 'tempat tinggal airya' (airiio.shaiianem), atau 'hutan putih airya' (vīspe.aire.razuraya). Istilah ini juga boleh didapati dalam ungkapan-ungkapan puitis seperti 'kemuliaan airya' (airiianąm xᵛarənō), 'pemanah terpantas airya' (xšviwi išvatəmō airiianąm), atau 'wira airya' (arša airiianąm).^[98] Walaupun Avesta tidak mengandungi sebarang peristiwa yang boleh ditentukan tarikhnya, sarjana moden menganggap bahawa zaman Avesta kebanyakannya mendahului zaman Achaemenid dalam sejarah Iran.^[100][101]

Menjelang akhir abad ke-6–awal abad ke-5 SM, raja Achaemenid Darius Agung dan anaknya Xerxes I memerikan diri mereka sebagai ariya ('Arya') dan ariya čiça ('daripada Arya'). Dalam inskripsi Behistun, dikarang oleh Darius semasa pemerintahannya (522 – 486 SM), bahasa Parsi Kuno dipanggil ariya, dan versi Elam inskripsi itu menggambarkan dewa Majusi Ahura Mazdā sebagai "dewa orang Arya" (ura-masda naap harriia-naum).^[98][72]

Darius di Behistun

Gambar penuh Darius memijak saingan Gaumata

Kepala Darius dengan mahkota berceranggah

Penamaan diri ini diwarisi dalam nama-nama etnik seperti Ary Parthia (jmk. Aryān), Ēr Parsi Pertengahan (jmk. Ēran), atau Irāni Parsi Baru (jmk. Irāniyān).^[102][71] Cabang Scythia mempunyai Alān atau *Allān (daripada *Aryāna; moden Allon), Rhoxolāni ('orang Alan Terang'), Alanorsoi ('orang Alan Putih'), dan mungkin Ossetia moden Ir (adj. Iron), dieja Irä atau Erä dalam dialek Digor.^{[102][8][103]} Inskripsi Rabatak, ditulis dalam bahasa Baktria pada abad ke-2 TM, juga menggunakan istilah ariao untuk 'Iran'.^[72]

Nama Arizantoi, disenaraikan oleh sejarawan Yunani Herodotus sebagai salah satu daripada enam suku yang membentuk Medes Iran, berasal daripada Iran Kuno *arya-zantu- ('berketurunan Arya').^[104] Herodotus juga menyebut bahawa Media pernah memanggil diri mereka Arioi,^[105] dan Strabo menempatkan tanah Arianē di antara Parsi dan India.^[106] Yang lain termasuk áreion Yunani (Damascius), Arianoi (Diodorus Siculus) dan arian (jmk. arianōn; zaman Sasan), serta ungkapan Armenia ari (Agathangelos), bermaksud 'Iran'.^[98][72]

Sehingga kejatuhan Empayar Parthia (247 SM–224 TM), identiti Iran pada asasnya ditakrifkan sebagai identiti budaya dan agama. Namun berikutan konflik antara universalisme Manichaeanisme dan nasionalisme Majusi semasa abad ke-3 TM, gerakan tradisionalis dan nasionalis akhirnya mengambil alih semasa zaman Sasan, dan identiti Iran (ērīh) mula mengambil nilai politik yang nyata. Di kalangan orang Iran (ērān), satu kumpulan etnik khususnya, Parsi, diletakkan di pusat Ērān-šahr ('Kerajaan Iran') yang diperintah oleh šāhān-šāh ērān ud anērān ('Raja segala Raja orang Iran dan bukan Iran').^[72]

Makna etika dan etnik juga boleh bersilang, contohnya dalam penggunaan anēr ('bukan Iran') sebagai sinonim 'jahat' dalam anērīh ī hrōmāyīkān ("kelakuan jahat orang Rom, iaitu Byzantium"), atau dalam perkaitan ēr ('Iran') dengan kelahiran baik (hutōhmaktom ēr martōm, 'lelaki Arya yang terbaik dilahirkan') dan penggunaan ērīh ('ke-Iranan') untuk bermaksud 'kebangsawanan' berkontraskan "buruh dan bebanan akibat kemiskinan" dalam Dēnkard abad ke-10.^[98] Pertentangan India antara ārya- ('mulia') dan dāsá- ('orang asing, hamba, musuh') bagaimanapun tidak hadir dalam tradisi Iran.^[98] Menurut ahli bahasa Émile Benveniste, akar *das- mungkin digunakan secara eksklusif sebagai nama kolektif oleh masyarakat Iran: "Jika perkataan itu pada mulanya merujuk kepada masyarakat Iran, nama yang digunakan oleh orang musuh ini untuk memanggil diri mereka secara kolektif mengambil konotasi bermusuhan, dan menjadi bagi orang Arya India satu perkataan untuk masyarakat yang lebih hina dan gasar."^[107]

Nama-nama Parsi Kuno yang berasal daripada akar *arya- termasuk Aryabignes (*arya-bigna, 'Hadiah Orang Arya'), Ariarathes (*Arya-wratha-, 'mempunyai kegembiraan Arya'), Ariobarzanēs (*Ārya-bṛzāna-, 'menjulang Arya'), Ariaios (*arya-ai-, mungkin digunakan sebagai nama timang-timangan untuk nama-nama tadi), atau Ariyāramna (yang maksudnya masih tidak jelas).^[108] Alan Inggeris dan Alain Perancis (daripada Latin Alanus) mungkin diperkenalkan oleh peneroka Alan ke Eropah Barat semasa alaf pertama TM.^[109]

Nama tempat Indo-Iran

Dalam kesusasteraan Sanskrit purba, istilah Āryāvarta (आर्यावर्त, 'kediaman Arya') ialah nama untuk tempat kelahiran budaya orang Indo-Arya di utara India. Manusmṛiti menempatkan Āryāvarta di "kawasan di antara Himalaya dan banjaran Vindhya, dari Timur (Teluk Benggala) ke Laut Barat (Laut Arab)".^[110]

Akar airya- juga muncul dalam Airyanəm Waēǰō ('keluasan Arya' atau 'dataran Arya'), yang digambarkan dalam Avesta sebagai tanah air mitos bagi orang-orang Iran awal, dikatakan telah dicipta sebagai "tempat dan kediaman yang pertama dan terbaik" oleh dewa Ahura Mazdā. Ia dirujuk dalam bahasa Sogdia Manichaea sebagai ʾryʾn wyžn (Aryān Wēžan), dan dalam Parsi Kuno sebagai *Aryānām Waiǰah, yang memberikan Ērān-wēž Parsi Pertengahan, dikatakan wilayah di mana lembu ternakan pertama dicipta dan tempat Zaraθuštra pertama kali mewahyukan Agama Baik mereka.^[98][111] Empayar Sasan, rasminya bernama Ērān-šahr ('Kerajaan Iran'; daripada Parsi Kuno *Aryānām Xšaθram),^[112] juga boleh dirujuk dengan kependekan Ērān, yang berbeza daripada Barat Rom yang dikenali sebagai Anērān. Variasi barat Īrān, disingkatkan daripada Īrān-šahr, ialah asal nama negara Inggeris Iran.^{[22][98][113]}

Alania, nama kerajaan orang Alan abad pertengahan, berasal daripada varian dialek akar Iran Kuno *Aryāna-, yang juga dikaitkan dengan Airyanem Waēǰō dalam mitos.^{[114][8][103]} Selain perkembangan ala-, *air-y- mungkin telah bertukar menjadi akar ir-y- melalui mutasi-i dalam bahasa Ossetia moden, seperti dalam nama tempat Iryston (Ossetia), di sini diimbuhkan akhiran Iran *-stān.^[98][115]

Nama-nama tempat lain yang disebut dalam Avesta termasuk airyō šayana, perkataan tidak khusus yang sepadan dengan 'wilayah Arya', airyanąm dahyunąm, 'tanah Arya', Airyō-xšuθa, gunung di timur Iran yang dikaitkan dengan Ǝrəxša, dan vīspe aire razuraya, hutan di mana Kavi Haosravō membunuh dewa Vāyu.^[98][111]

Kesusasteraan Yunani-Latin

Perkataan Arianus digunakan untuk Ariana,^[116] kawasan yang merangkumi Afghanistan, Iran, India Barat Laut dan Pakistan.^[117] Pada 1601, Philemon Holland menggunakan 'Arianes' dalam terjemahannya tentang Arianus Latin untuk menamakan penduduk Ariana. Ini penggunaan pertama bentuk Arian verbatim dalam bahasa Inggeris.^{[118][119][1]}

Zaman moden

Nasionalisme Iran

Rencana utama: Nasionalisme Iran

Pada akhir zaman Qajar, idea moden tentang identiti Arya diperkenalkan ke Iran dan mempengaruhi gerakan nasionalistiknya dengan ketara. Intelektual-intelektual Iran, merenung masa silam pra-Islam, Indo-Eropah mereka, memeluk versi mitos Arya yang membezakan warisan mereka dengan pengaruh Arab (atau Semit) yang diperkenalkan selepas penaklukan Arab (abad ke-7 M). Pada abad ke-19, pemikir seperti Mirza Fatali Akhundov (1812–1878) dan Mirza Aqa Khan Kermani (1854–1896) mencanangkan idea tentang sebuah tamadun Parsi purba yang hebat. Naratif ini, yang menggambarkan pengaruh Arab sebagai merosakkan budaya Iran sambil menekankan akarnya yang dikongsi dengan tamadun Eropah yang dikagumi, disebarkan secara meluas melalui penerbitan-penerbitan nasionalis dan menjadi asas wacana nasionalis Iran abad ke-20.^[120]

Di Iran Pahlavi (1925–1979), nasionalisme digunakan untuk mempopularkan mitos Arya dan mempromosikan keantikan Iran, mengukuhkan kedua-dua identiti nasional dan legitimasi dinasti yang memerintah. "Nasionalisme Arya dan Neo-Achaemenid" ini bangkit dengan ketara pada 1930-an dan berpengaruh sepanjang zaman Pahlavi.^[121] Pada 1935, Reza Shah memerintahkan agar negara itu dikenali di peringkat antarabangsa sebagai 'Iran' (nama yang dikaitkan dengan istilah 'Arya') dan bukannya 'Parsi', yang dilihat sebagai label Eropah yang berasal dari wilayah selatan Fars. Anaknya, Mohammad Reza, kemudian mengambil gelaran "Raja segala Raja, Cahaya Arya" (Shahanshah Aryamehr), dan pada 1970-an, beliau mengusulkan 'persaudaraan Arya' antara Iran, India, Pakistan, dan Afghanistan sebagai cara untuk memupuk keamanan serantau dan meraikan warisan bersama sebuah tamadun yang unggul.^[121]

Penggunaan agama

Perkataan ārya sering ditemui dalam teks-teks Hindu, Buddha dan Jain. Dalam konteks kerohanian India, ia boleh digunakan untuk resi-resi atau seseorang yang telah menguasai empat kebenaran mulia dan memasuki jalan rohani. Menurut pemimpin India Jawaharlal Nehru, agama India secara kolektifnya boleh dipanggil ārya dharma, istilah yang merangkumi agama yang berasal dari subbenua India (cth. Hindu, Buddha, Jain dan Sikh).^[122]

Perkataan ārya juga sering digunakan dalam Jainisme, dalam teks-teks Jain seperti Pannavanasutta. Dalam Avaśyakaniryukti, satu teks Jain awal, watak bernama Ārya Mangu disebut dua kali.^[123]

Nama peribadi

Nama Aryan (termasuk terbitan seperti Aaryan, Arya, Ariyan atau Aria) masih digunakan sebagai nama depan atau nama keluarga di Asia Selatan dan Iran moden. Terdapat juga peningkatan nama yang dikaitkan dengan Aryan di Barat, yang telah dipopularkan kerana budaya pop. Menurut Pentadbiran Keselamatan Sosial A.S. pada 2012, Arya ialah nama perempuan yang paling cepat meningkat popularitinya di A.S., melonjak daripada kedudukan ke-711 ke ke-413.^[124] Nama ini memasuki 200 nama yang paling biasa digunakan untuk bayi perempuan yang dilahirkan di England dan Wales pada 2017.^[125]

Ilmu

Abad ke-19 dan awal abad ke-20

Istilah 'Arya' pada mulanya diperkenalkan ke dalam bahasa Inggeris melalui karya filologi perbandingan, sebagai terjemahan moden perkataan Sanskrit ā́rya. Pertama diterjemahkan sebagai 'mulia' dalam terjemahan Hukum-Hakam Manu oleh William Jones pada 1794, sarjana awal abad ke-19 kemudian menyedari bahawa istilah itu digunakan dalam Veda-Veda terawal sebagai nama diri etnobudaya yang "merangkumi para penyembah dewa-dewa Brahman".^[1][19] Tafsiran ini secara serentak dipengaruhi oleh kehadiran perkataan Ἀριάνης (Yunani purba) ~ Arianes (Latin) dalam teks-teks klasik, yang telah dibandingkan dengan betul oleh Anquetil-Duperron pada 1771 dengan airya Iran (bahasa Avesta) ~ ariya (Parsi Kuno), penama diri yang digunakan oleh penutur bahasa-bahasa Iran sejak zaman purba. Sehubungan itu, istilah 'Arya' mula merujuk dalam kesarjanaan kepada bahasa-bahasa Indo-Iran, dan selanjutnya kepada penutur asli bahasa Indo-Arya purba, masyarakat Indo-Arya purba prasejarah.^[126]

Semasa abad ke-19, melalui karya Friedrich Schlegel (1772–1829), Christian Lassen (1800–1876), Adolphe Pictet (1799–1875) dan Max Müller (1823–1900), istilah orang Arya, Arier, dan Aryens mula diterima pakai oleh beberapa sarjana Barat sebagai sinonim untuk 'Indo-Eropah (purba)'.^[21] Ramai antara mereka betul-betul percaya bahawa orang Arya juga penamaan diri asal yang digunakan oleh penutur prasejarah bahasa Indo-Eropah Purba, berdasarkan andaian yang salah bahawa Sanskrit ialah bahasa Indo-Eropah tertua serta pada pandangan linguistik yang tidak dapat dipertahankan bahawa Ériu (Ireland) ada kaitan dengan Arya.^[127] Walau bagaimanapun, hipotesis ini telah ditinggalkan dalam kesarjanaan kerana kekurangan bukti untuk penggunaan arya sebagai penamaan diri etnobudaya di luar dunia Indo-Iran.^[68]

Ilmu kontemporari

Dalam ilmu kontemporari, istilah 'Arya' dan 'Arya purba/Proto-Arya' masih kadangkala digunakan untuk masyarakat Indo-Iran prasejarah dan bahasa purba mereka. Walau bagaimanapun, penggunaan 'Arya' untuk bermaksud 'Indo-Eropah Purba' kini dianggap satu "penyimpangan yang harus dielakkan".^[128] Subkeluarga bahasa-bahasa 'Indo-Iran' – yang merangkumi cabang Indo-Arya, Iran, dan Nuristani – juga boleh dirujuk sebagai 'bahasa Arya'.^{[129][82][68]}

Walau bagaimanapun, kekejaman yang dilakukan atas nama ideologi perkauman Aryanisme pada bahagian pertama abad ke-20 telah menyebabkan ahli akademik umumnya mengelak istilah 'Arya', yang telah digantikan dalam kebanyakan kes dengan 'Indo-Iran', namun cabang Indiknya masih dipanggil 'Indo-Arya'.^{[130][131][17]} Nama 'Iran', yang berasal daripada Parsi Kuno *Aryānām, juga terus digunakan untuk merujuk kepada kelompok-kelompok etnolinguistik yang tertentu.^[22]

• Indo-Arya merujuk kepada penduduk-penduduk yang bertutur dalam bahasa Indo-Arya atau menganggap diri mereka Indo-Arya; mereka membentuk kelompok utama di subbenua India Utara.^[132] Kelompok etnolinguistik Indo-Arya terbesar ialah Hindi–Urdu, Benggali, Punjabi, Marathi, Gujarati, Rajasthani, Bhojpuri, Maithili, Odia dan Sindhi. Lebih daripada 900 juta orang ialah penutur asli sebuah bahasa Indo-Arya.^[133]
• Iran (atau Iranik) digunakan untuk penutur bahasa Iran atau masyarakat yang menganggap diri mereka orang "Iran", terutamanya di Iran Raya. Kumpulan etnolinguistik Iran moden termasuk Parsi, Pashtun, Kurdi, Tajik, Baloch, Lur, Pamiri, Zaza, dan Ossetia. Dianggarkan 150 hingga 200 juta orang ialah penutur asli bahasa Iran.^[134]

Beberapa pengarang yang menulis untuk khalayak ramai terus menggunakan perkataan 'Arya' untuk semua kaum Indo-Eropah mengikut tradisi H. G. Wells,^[135][136] seperti pengarang fiksyen sains Poul Anderson,^[137] dan saintis-saintis yang menulis untuk media popular, seperti Colin Renfrew.^[138] Menurut F. B. J. Kuiper, gema "prasangka abad ke-19 tentang orang Arya 'utara' yang berhadapan dengan orang gasar kulit hitam di tanah India [...] masih boleh didengar dalam beberapa kajian moden."^[139]

Aryanisme dan perkauman

Laman utama: Aryanisme dan Bangsa Arya

Penciptaan 'kaum Arya'

Pandangan Romantis awal

Semasa zaman Romantis, pemikir-pemikir nasionalis awal seperti Johann Gottfried Herder (1744–1803) dan Johann Gottlieb Fichte (1762–1814) membayangkan sebuah bangsa (Volk) sebagai komuniti budaya organik yang disatukan dengan sejarah, cerita rakyat, mitos, puisi, dan terutama sekali bahasa yang sama. Mereka melihat hubungan linguistik sebagai bukti semula jadi hubungan puak, menghubungkan keturunan sesuatu Volk dengan asal usul bahasanya.^[140] Dalam konteks ini, sarjana Eropah mentafsirkan hubungan linguistik Indo-Eropah sebagai bukti warisan budaya dan etnik bersama, menghubungkan orang Eropah moden dengan orang Parsi purba. Pada 1808, ahli falsafah Jerman Friedrich Schlegel memainkan peranan penting dengan berhujah bahawa nenek-nenek moyang orang Jerman adalah orang Arya Parsi purba, menamakan sebuah "masyarakat Indo-Eropah" (Urvolk) azali yang berhijrah ke Eropah dari 'tanah air asal' (Urheimat) mereka di Asia.^[140]

Hipotesis Eropah Utara

Rencana utama: Hipotesis Eropah Utara

"Kembangan orang Nordik Pra-Teutonik" — peta dari The Passing of the Great Race oleh Madison Grant, menunjukkan penghijrahan orang-orang Nordik menurut hipotesis

Pada separuh kedua abad ke-19, idea bahawa bahasa Indo-Eropah berasal dari Asia secara beransur-ansur hilang sokongan di kalangan ahli akademik. Selepas akhir 1860-an, model alternatif penghijrahan Indo-Eropah mula muncul, sesetengah daripadanya menempatkan tanah air nenek moyang di Eropah Utara.^[141][142] Pada 1868, Theodor Bensen mencadangkan bahawa orang Arya berasal dari Eropah, dan sebahagian berhijrah ke Asia untuk mengasaskan tamadun-tamadun Timur purba, yang kemudian merosot kerana percampuran kaum di kawasan pinggiran. 'Tesis utara' ini cepat mendapat sokongan di kalangan ahli antropologi dan ahli bahasa Jerman seperti Lazarus Geiger, Theodor Poesche, Ludwig Wilser, Karl Penka dan Gustaf Kossinna, dan memacu trend untuk menggunakan perkataan Aryan sebagai sinonim untuk Nordik atau Germanik.^[143]

Karl Penka, dianggap sebagai "tokoh peralihan antara Aryanisme dan Nordisisme",^[144] berhujah pada 1868 bahawa orang Arya berasal dari selatan Scandinavia.^[145] Pada 1878, ahli antropologi Jerman Amerika Theodor Poesche mencadangkan bahawa orang Arya berasal di Lithuania.^[143] Pada awal abad ke-20, sarjana Jerman Gustaf Kossinna (1858-1931), cuba menghubungkan budaya material prasejarah dengan bahasa Indo-Eropah Purba yang dibina semula, berpendapat atas bukti-bukti arkeologi bahawa penghijrahan 'Indo-Germanik' (Indogermanische) berasal dari tanah air yang terletak di utara Eropah.^[13] Sehingga akhir Perang Dunia Kedua, ilmu tentang Urheimat Indo-Eropah secara amnya terbahagi kepada dua pihak: pengikut Kossinna dan mereka, pada mulanya diketuai oleh Otto Schrader (1855–1919), yang menyokong tanah air steppe di Eurasia, yang menjadi hipotesis paling meluas di kalangan sarjana.^[146]

Teori keagungan kaum

Peralihan kepada biologi kaum

Walaupun Schlegel dan penyokong-penyokong penghijrahan orang Arya awal telah mentakrifkan orang Arya dalam istilah budaya dan bukannya biologi, selaras dengan pemikir-pemikir nasional awal seperti Herder, sarjana kemudian, bermula dengan Julius Klaproth (1783–1835) dan Frédéric Eichhoff (1799–1875), mula mentafsir semula Arya purba dalam istilah kaum dan biologi.^[147] Tafsiran berorientasikan kaum tentang orang Arya Veda sebagai 'penjajah berkulit cerah' yang datang dari Utara secara beransur-ansur membawa kepada penerimaan istilah Arya sebagai kategori kaum yang berkaitan dengan ideologi supremasis yang dikenali sebagai Aryanisme, yang menggambarkan kaum Arya sebagai 'kaum unggul' yang bertanggungjawab untuk kebanyakan pencapaian tamadun purba.^[10]

Arthur de Gobineau (1816–1882)

Arthur de Gobineau, pengarang Esei tentang Ketaksamaan Umat Manusia (1853) yang berpengaruh, melihat kaum putih atau Arya sebagai satu-satunya yang bertamadun, dan menganggap kemerosotan budaya dan pencampuran kaum saling berkait rapat. Melepaskan orang Arya dari Asia moden, Gobineau menulis bahawa orang Eropah utara telah berhijrah ke seluruh dunia dan mengasaskan tamadun-tamadun besar, sebelum ia dicairkan melalui percampuran kaum dengan penduduk asli yang digambarkan sebagai kaum rendahan, membawa kepada kerosakan progresif tamadun Arya purba.^[148][149] Orang Arya terakhir yang tulen, menurutnya, ialah orang Germanik.^[149] Walaupun Gobineau mengelaskan kedua-dua orang Arya dan orang Semit sebahagian daripada 'kaum putih', yang dia bezakan daripada 'kuning' dan 'hitam', istilah Arya semakin mula digunakan sebagai sinonim untuk orang 'bukan Yahudi' di kalangan pengarang zaman ini.^[150]

Kaum Arya dan anti-Yahudi

Christian Lassen (1800–1876), pelajar Schlegel, telah mengangkat orang Arya sebagai "yang paling bergeliga" dan "sempurna dalam bakat", membezakannya dengan orang Semit dan mengasaskan dikotomi kaum antara dua kumpulan itu.^[147] Dalam tradisi dikotomi 'Arya–Semit' Lassen, ahli orientalis Perancis Ernest Renan (1823–1892) menggambarkan orang 'Semit' sebagai 'bukan Arya', dan Arya sebagai kaum tuan yang ditakdirkan untuk membentuk nasib manusia. Ahli bahasa Switzerland Adolphe Pictet (1799–1875) juga menganggap Arya sebagai kaum terpilih dan nenek moyang langsung orang Eropah. Dipengaruhi oleh Lassen dan Renan, dia berhujah bahawa terdapat konflik akar antara orang Semit dan Arya yang unggul.^[149]

Rekod pertama penggunaan Jerman Arier untuk bermaksud 'bukan Yahudi' nampaknya adalah pada 1887, apabila sebuah masyarakat kecergasan Vienna memutuskan untuk menerima hanya "orang Jerman keturunan Arya" (Deutsche arischer Abkunft) sebagai ahli.^[21] Dalam Asas-Asas Abad Kesembilan Belas (1899), yang Stefan Arvidsson menyatakaan ialah "salah satu teks proto-Nazi yang paling penting",^[151] penulis British-Jerman Houston Chamberlain mengemukakan teori perjuangan eksistensial hingga mati antara kaum Jerman-Arya yang unggul dan kaum Yahudi-Semit yang perosak, dipengaruhi oleh pembahagian antagonistik Renan antara orang Arya dan Semit.^[152][150] Karya Chamberlain sangat berpengaruh, menyebabkan Maharaja Jerman Wilhelm II memerintahkan agar bukunya menjadi bacaan wajib untuk guru-guru sekolah dalam latihan.^[150] Buku terlaris The Passing of the Great Race, diterbitkan oleh penulis Amerika Madison Grant pada 1916, memberi amaran tentang bahaya percampuran dengan 'kaum rendahan' pendatang – termasuk penutur-penutur bahasa Indo-Eropah (seperti orang Slav, Itali, dan Yahudi berbahasa Yiddish) – yang kononnya dihadapi oleh orang Arya Germanik yang 'unggul dari segi kaum' (yakni: orang Amerika berketurunan Inggeris, Jerman, dan Scandinavia).^[13]

Ahli mistik kaum seperti Paul de Lagarde (1827–1891) dan Julius Langbehn (1851–1907) menganggap orang Arya sebagai orang Germanik (Urgermanen) yang terikat dengan alam dan tidak terosak, yang terpisah daripada liberalisme dan materialisme moden.^[143] Diketuai oleh Guido von List (1848–1919) dan Jörg Lanz von Liebenfels (1874–1954), Ariosophis mengasaskan satu sistem ideologi yang menggabungkan nasionalisme Völkisch dengan esoterisme. Meramalkan sebuah era pemerintahan dunia Jerman (Arya) yang akan datang, mereka berhujah bahawa konspirasi terhadap orang Jerman – dikatakan telah dirancang oleh kaum bukan Arya, oleh Yahudi, atau oleh Gereja awal – telah "berusaha untuk merosakkan dunia Germanik yang ideal ini dengan membebaskan orang-orang bawahan bukan Jerman atas nama egalitarianisme palsu".^[153]

Teori perkauman Nazi

Rencana utama: Teori perkauman Nazi

Kad tajuk filem senyap blockbuster The Birth of a Nation (1915). "Hak kelahiran orang Arya" di sini ialah "hak kelahiran kulit putih", yang "pertahanan"-nya menyatukan "orang putih" di Utara dan Selatan A.S. terhadap "orang berwarna". Dalam filem lain pada tahun yang sama, The Aryan, identiti "orang Arya" William S. Hart ditakrifkan sambil membezakannya daripada kaum-kaum lain.

Idea Darwinisme sosial von Liebenfels dan Chamberlain, keunggulan orang Arya, perjuangan kaum untuk wujud dan kesucian kaum mempunyai pengaruh yang besar terhadap ideologi perkauman Nazi.^{[13][143][154]} Dalam Mein Kampf (1925), Adolf Hitler menyamakan orang Arya dengan rakyat Jerman ('Volk'), dan sebagai sebahagian daripada 'kaum tuan' bukan Yahudi. Dia menggambarkan penghijrahan orang Arya purba sebagai satu yang mana kaum Arya Nordik, dilihat sebagai kemuncak evolusi manusia, menakluki tanah-tanah asing, menubuhkan tamadun-tamadun yang hebat, dan akhirnya merosot kerana gagal mengekalkan kesucian kaum.^[155][156] Hitler percaya bahawa sebarang tindakan yang boleh mengukuhkan kaum Arya adalah wajar, walaupun sehingga perlu melakukan kekejaman terhadap golongan yang dianggap rendahan (Untermenschen). Hak asasi manusia dan nilai kemanusiaan dengan itu ditolak sebagai merugikan kelangsungan hidup dan kemajuan kaum Arya.^[156] Terbaliknya, Yahudi, sebagai kaum rendahan, terutamanya dalam ciri-ciri moral mereka, perlu dihapuskan, dengan apa sahaja cara daripada masyarakat Jerman.^[157]

Alfred Rosenberg, pengikut terutama ideologi Hitler, mengembangkan idea penghijrahan Nordik purba dalam Mitos Abad Kedua Puluh (1930), menggambarkan kaum Parsi lama sebagai "orang Arya dengan darah utara" yang akhirnya merosot kerana berkacukan dengan yang dia panggil 'kaum rendahan'. Dia menggunakan sejarah Parsi sebagai cerita teladan menentang percampuran kaum (Bastardierung). Pandangan ini dikongsi oleh banyak pengikut ideologi Nazi, yang percaya bahawa kemerosotan kaum Arya disebabkan oleh penyusupan (Überfremdung) daripada 'kaum-kaum Semit'.^[158] Pada 1935, Nazi mengasaskan Ahnenerbe untuk menyelidik 'prasejarah kaum Arya' melalui karya-karya pengajian klasik dan antropologi.^[159] Presidennya, Walther Wüst, percaya bahawa orang Jerman ialah keturunan langsung 'kaum Nordik' Arya, yang merebak ke Asia hingga percampuran kaum membawa kepada 'kemerosotan' (Entartung) dan 'penyahnordikan' (Entnordnung).^[160]

Pada akhir abad ke-19, persatuan-persatuan mahasiswa di Austria dan Jerman sudah menggunakan 'klausa Arya' untuk tidak membenarkan Yahudi masuk. Walau bagaimanapun, Reich Ketiga adalah yang pertama memasukkan istilah Arya ke dalam undang-undang negara. Pada 7 April 1933, Berlin melaksanakan 'Perenggan Arya' (Arierparagraph) sebagai sebahagian daripada Undang-undang untuk Pemulihan Perkhidmatan Awam Profesional. Istilah seperti 'Bukti Keturunan Arya' (Ariernachweis) dan 'Aryanisasi' (Arisierung) tidak lama kemudian menjadi bahasa undang-undang biasa, semuanya bertujuan untuk menyasarkan Yahudi.^[155] Pada September 1935, Nazi melaksanakan Undang-Undang Nuremberg, yang menghendaki semua warganegara Reich Arya untuk membuktikan keturunan Arya mereka. Salah satu cara untuk melakukan ini adalah dengan mendapatkan Ahnenpass ('pas nenek moyang') dengan menyediakan sijil pembaptisan yang mengesahkan keempat-empat datuk nenek mereka berketurunan Arya.^[161] Pada Disember tahun yang sama, Nazi mengasaskan Lebensborn ('Mata Air Kehidupan') untuk menangani kadar kelahiran Arya yang jatuh di Jerman, dan untuk mempromosikan eugenika Nazi.^[162]

Patung Arno Breker Die Partei (Parti), menggambarkan ideal zaman Nazi bagi jenis kaum "Arya Nordik"

Banyak kumpulan ketuanan kulit putih neo-Nazi Amerika dan geng penjara memanggil diri mereka 'orang Arya', termasuk Aryan Brotherhood, Aryan Nations, Aryan Republican Army, White Aryan Resistance, atau Aryan Circle.^[163][164] Kumpulan-kumpulan politik nasionalis moden dan gerakan-gerakan neo-Pagan di Rusia mendakwa ada hubungan langsung antara diri mereka sebagai orang Slav dan orang 'Arya' purba,^[13] dan dalam beberapa kalangan nasionalis India, istilah 'Arya' juga boleh digunakan merujuk kepada satu 'kaum' Arya.^[23]

Aryanisme di India

Tafsiran kekauman Rigveda

Pada 1888 Max Müller, yang sendiri memulakan tafsiran kekauman Rigveda,^[165] mengecam perbincangan tentang "kaum Arya, darah Arya, mata dan rambut Arya" sebagai tidak masuk akal setanding dengan ahli bahasa bercakap tentang "kamus dolikosefalik atau tatabahasa brakisefalik".^[146] Namun semakin ramai penulis Barat, terutamanya ahli antropologi dan bukan pakar yang dipengaruhi oleh teori Darwin, mula melihat orang Arya dalam Rigveda sebagai satu 'spesies fizikal-genetik' yang berbeza dengan kaum manusia lain – dan bukannya sebagai kategori etnolinguistik.^[166][167] Pada lewat abad ke-19 dan awal abad ke-20, ahli antropologi terkenal Theodor Poesche dan Thomas Huxley memetik daripada Rigveda untuk mencadangkan bahawa orang Arya dahulu berambut perang dan tinggi, dengan mata biru dan tengkorak dolikosefalik.^[168][169] Ahli antropologi Barat telah memperhalusi idea ini sejak abad ke-20, sementara sesetengahnya tidak bersetuju.^[170] Hans Heinrich Hock telah mempersoalkan jika Arya berambut perang atau berkulit cerah, kerana, pada pandangannya, "kebanyakan petikan [Veda] mungkin bukannya merujuk kepada orang berkulit gelap atau cerah, tetapi dunia gelap dan cerah".^[171] Walau bagaimanapun, menurut Elena Kuzmina, terdapat banyak bukti daripada Avesta dan Rig Veda bahawa orang Arya memang mempunyai mata cerah, kulit cerah dan rambut cerah.^[172]

British Raj

Di India, kerajaan penjajah British telah mengikuti hujah de Gobineau dalam garis lain, dan telah memupuk idea 'kaum Arya' yang unggul yang menggunakan sistem kasta India untuk kepentingan empayar.^[173][174] Dalam bentuk penuhnya, tafsiran yang diperantarakan oleh British menampakkan pengasingan antara orang Arya dan bukan Arya mengikut garisan kasta, dengan kasta atas sebagai orang "Arya" dan yang lebih rendah sebagai 'bukan Arya'. Perkembangan-perkembangan Eropah bukan sahaja membolehkan British untuk menganggap diri mereka sebagai kasta tinggi, malah juga membolehkan Brahmin untuk menganggap diri mereka setaraf dengan British. Selanjutnya, ia mencetuskan penafsiran semula sejarah India dalam terma-terma perkauman dan, bertentangan dengannya, nasionalis India.^[173][174]

"Teori pencerobohan orang Arya"

Rencana utama: "pencerobohan orang Arya"

Menterjemahkan teks suci India Rig Veda pada 1840-an, ahli bahasa Jerman Friedrich Max Muller menemui apa yang dia percaya ialah bukti pencerobohan India oleh Brahmin Hindu pada zaman purba, kumpulan yang dipanggilnya orang "Arya." Dalam karya kemudiannya, Muller cermat menyatakan bahawa beliau berfikir bahawa Arya ialah kategori linguistik dan bukannya kaum. Walau bagaimanapun, sarjana-sarjana lain menggunakan teori pencerobohan Muller untuk mengusulkan pandangan mereka sendiri tentang penaklukan kaum merentasi Asia Selatan dan Lautan Hindi. Pada 1885, polimat New Zealand Edward Tregear berhujah bahawa "ombak pasang Arya" telah melanda India dan bergerak ke selatan, melalui kepulauan kepulauan Hindia Timur, mencapai pantai jauh New Zealand. Sarjana seperti John Batchelor, Armand de Quatrefages, dan Daniel Brinton melanjutkan teori pencerobohan ini ke Filipina, Hawaii dan Jepun, menyamakan orang asli yang mereka percaya ialah keturunan penakluk Arya awal.^[175] Dengan penemuan tamadun Lembah Indus, ahli arkeologi pertengahan abad ke-20 Mortimer Wheeler berhujah bahawa tamadun perbandaran yang besar itu telah dimusnahkan oleh orang Arya.^[176] Pandangan ini kemudiannya disangsi, dengan pengeringan iklim menjadi punca keruntuhan Tamadun Lembah Indus yang lebih berkemungkinan.^[177] Perkataan "pencerobohan", walaupun pernah biasa digunakan berkenaan penghijrahan orang Indo-Arya, kini biasanya digunakan hanya oleh penentang teori penghijrahan Indo-Arya.^[178] Perkataan "pencerobohan" tidak lagi mencerminkan pemahaman sarjana tentang penghijrahan Indo-Arya,^[178] dan kini secara amnya dianggap berpolemik, mengganggu dan tidak ilmiah.

Dalam beberapa dekad kebelakangan ini, idea penghijrahan orang Arya ke India telah dipertikaikan terutamanya oleh sarjana-sarjana India, yang mendakwa pelbagai senario orang Arya Asli yang bertentangan dengan model Kurgan yang mantap. Walau bagaimanapun, senario-senario alternatif ini berakar pada pandangan tradisional dan agama tentang sejarah dan identiti India dan ditolak secara universal dalam kesarjanaan arus perdana.^{[179][nota 1]} Menurut Michael Witzel, pandangan "orang Arya asli" bukan ilmiah dalam erti kata biasa, sebaliknya ia satu "usaha bersifat apologetik yang pokoknya berlandaskan keagamaan".^[182] Sejumlah teori alternatif lain telah dicadangkan termasuk hipotesis Anatolia, hipotesis Armenia, teori kesinambungan Paleolitik tetapi ini semua tidak diterima secara meluas dan menerima sedikit atau tiada minat dalam kesarjanaan arus perdana.^[183][184]

Lihat juga

• Aryavarta, nama purba untuk subbenua India utara yang didiami oleh orang Indo-Arya. Ia bermaksud "Kediaman Arya."
• Airyanem Vaejah, tanah air mitos Iran awal, ia bermaksud keluasan Arya
• Alans, orang Iran dan nenek moyang Ossetia, nama mereka berasal daripada perkataan Arya
• Aria, wilayah Achaemenid, Seleucid dan Parthia
• Ariana, istilah geografi Greco-Rom, sinonim Iran
• Arya Samaj, dianggap sebagai gerakan reformasi Hindu India monoteistik, nama mereka bermaksud "Masyarakat Mulia, iaitu orang Arya"
• Yunani-Arya
• Orang-orang Indo-Arya, penutur bahasa Indo-Arya, mereka secara sejarah merujuk kepada diri mereka sebagai Arya
• Iran, secara harfiah bermaksud "Tanah Arya"
  • Eranshahr, nama rasmi Empayar Sasan, secara harfiah bermaksud "Tanah/Empayar Iran"
• Orang Iran, penutur bahasa Iran, mereka secara sejarah merujuk kepada diri mereka sebagai Arya
• Budaya Yamnaya

Nota

1. Tiada sokongan dalam kesarjanaan arus perdana:

   • Romila Thapar (2006): "tiada sarjana pada masa ini yang serius memperdebatkan asal usul orang Arya asli".^[180]
   • Wendy Doniger (2017): "Hujah bertentangan, bahawa penutur bahasa Indo-Eropah adalah asli kepada subbenua India, tidak disokong oleh sebarang kesarjanaan yang boleh dipercayai. Ia kini terutamanya dianjurkan oleh nasionalis Hindu, yang sentimen agama mereka telah menyebabkan mereka menganggap teori penghijrahan Arya dengan kekesatan."^{[web 1]}
   • Girish Shahane (September 14, 2019), sebagai tindak balas kepada Narasimhan et al. (2019): "Aktivis Hindutva, bagaimanapun, telah mengekalkan Teori Pencerobohan Arya hidup, kerana ia menawarkan mereka orang-orangan yang sempurna, 'proposisi yang disalahwakili dengan sengaja yang dibuat kerana ia lebih mudah dikalahkan daripada hujah lawan yang sebenar' ... Hipotesis Keluar dari India ialah percubaan terdesak untuk mendamaikan bukti linguistik, arkeologi dan genetik dengan sentimen dan kebanggaan nasionalistik Hindutva, tetapi ia tidak boleh memutar balikkan masa ... Bukti terus menghancurkan idea-idea Hindutva tentang sejarah."^{[web 2]}
   • Koenraad Elst (Mei 10, 2016): "Tentulah ia teori pinggiran, sekurang-kurangnya di peringkat antarabangsa, yang mana Teori Pencerobohan Arya (AIT) itu masih paradigma rasmi. Namun di India, ia mempunyai sokongan kebanyakan ahli arkeologi, yang gagal mencari jejak kemasukan Arya ini dan sebaliknya menemui kesinambungan budaya."^[181]

Web

1. Wendy Doniger (2017), "Another Great Story"", ulasan The Roots of Hinduism oleh Asko Parpola; dalam: Inference, International Review of Science, Jilid 3, Isu 2
2. Girish Shahane (September 14, 2019), Mengapa penyokong Hindutva suka membenci Teori Pencerobohan Arya yang dipersoalkan, Scroll.in