GNOME

GNOME ialah sebuah perisian persekitaran atas meja bebas. GNOME merupakan sebahagian daripada Projek GNU, iaitu sebuah projek yang mempunyai wawasan membangunkan sebuah sistem pengendalian yang terdiri daripada 100% perisian bebas. GNOME menyediakan antara muka pengguna grafik dan biasanya dipasang pada Linux atau sistem-sistem pengendalian ala UNIX yang lain.

GNOME
Meja GNOME 3.2
Pembangun	The GNOME Project
Pelancaran pertama	3 Mac 1999
Versi terkini/stabil	Senarai 49 (17 September 2025)
Ditulis dalam	C (GTK+)
Sistem pengendalian	Ala Unix dengan X11 dan Wayland
Tersedia dalam	Berbilang bahasa (166 bahasa)
Jenis	Persekitaran atas meja, GNU package (en) , pelantar komputer, Antara muka pengguna
Genre	Persekitaran atas meja
Lesen	GNU Lesser General Public License Lesen Awam Am GNU
Pautan berkaitan
Tapak web	gnome.org
Repositori	gitlab.gnome.org/GNOME
Pautan lain
sunting · sunting di Wikidata Lihat pendokumenan templat ini

Nama GNOME merupakan akronim bagi GNU Network Object Model Environment (terjemahan: persekitaran model objek rangkaian GNU).

GIMP ialah satu contoh perisian penggunaan popular yang dicipta khusus untuk GNOME. Namun begitu, dengan bantuan pustaka GTK+ yang silang pelantar, GIMP boleh juga dipasang pada sistem-sistem pengendalian yang lain seperti Windows dan Mac OS X.

Sejarah

Pada tahun 1996, projek KDE telah dimulakan. KDE sendiri sedari mula adalah bebas dan bersumber terbuka, namun ahli-ahli projek GNU bimbang akan kebergantungan KDE dengan—pada masa itu—perkakas widget bukan GPL, Qt, yang ketika itu dimiliki oleh Trolltech. Pada bulan Ogos 1997, dua projek telah dimulakan sebagai maklum balas bagi isu ini: set alat Harmony, pengganti bebas bagi pustaka Qt, dan GNOME, meja berbeza yang tidak menggunakan Qt^[1] tetapi GTK+, yang dipayungi Lesen Awam Am Lemah GNU (LGPL), sebuah lesen perisian bebas yang membenarkan perisian yang tak serasi GPL dikaitkan kepadanya. Meja GNOME sendiri dilesenkan di bawah LGPL untuk pustaka-pustakanya, manakala GPL bagi aplikasi yang merupakan sebahagian daripada projek GNOME. Melesenkan set alat dan pustaka di bawah LGPL membolehkan aplikasi yang ditulis untuk GNOME menggunakan set lesen yang lebih meluas (termasuk lesen perisian hak milik).^[2] Ketua dan pengasas terawal bagi GNOME ialah dua orang pengaturcara Mexico yakni Miguel de Icaza dan Federico Mena.

Nama

Nama "GNOME" ialah singkatan bagi GNU Network Object Model Environment, maksudnya "Persekitaran Model Objek Rangkaian GNU". Ia merujuk kepada tujuan utama GNOME yakni mencipta rangka kerja objek teragih serupa dengan OLE Microsoft.^[3] Namun ini bukan lagi visi teras projek GNOME, dan kepanjangan namanya kini dianggap basi. Daripada hal ini, sesetengah ahli menyokong singkatannya dibuang dan nama "GNOME" diganti dengan "Gnome".^[4]

Persaingan dengan KDE

KDE—juga sebuah persekitaran atas meja bebas—ialah pesaing ketat GNOME dan sering digunakan sebagai alternatif kepada GNOME. Terdapat berbilang edaran Linux yang menawarkan GNOME sebagai persekitaran atas meja lalai, dan terdapat banyak juga yang menawarkan KDE, dan terdapat edaran yang menawarkan kedua-duanya sekali. Sebagai contoh, Ubuntu yang menggunakan GNOME sebagai persekitaran atas meja lalai mempunyai terbitan lain, iaitu Kubuntu yang menawarkan KDE. Masing-masing mempunyai pro dan kontra, dan kesesuaian penggunaannya adalah bergantung kepada cita rasa pengguna sendiri.

Sejarah keluaran

Versi sekarang

Versi 42 telah dilepaskan pada 23 Mac 2022 dan merupakan versi terkini bagi meja GNOME dan merupakan kemaskini kecil untuk GNOME. Dengan versi ini, pasukan GNOME telah memperkenalkan pustaka aplikasi baharu bernama Libadwaita, yang dapat memudahkan pembangun perisian untuk mereka aplikasi yang boleh berfungsi dalam pelbagai saiz skrin. Beberapa ciri baru juga telah disertakan, ini termasuklah keupayaan untuk merakam keseluruhan skrin monitor dan opsyen untuk tukar tema aplikasi sama ada terang atau gelap.

Keluaran GNOME Shell

GNOME Shell, ciri utama bagi GNOME 3.0 dan kemudian

GNOME 3.0 telah dikeluarkan pada tanggal 6 April 2011 dan merupakan versi yang pertama yang mengunakan GNOME Shell.^[5] Pengumuman tentangnya telah dibuat di persidangan GUADEC Julai 2008 di Istanbul. nama kod ToPaZ (singkatan bagi Three Point Zero) telah diperkenalkan sekitar 2005^[6] dan buat satu jangka masa yang lama hanyalah sekadar tempat mencurahkan idea kasar. Beberapa mock-up telah dicipta sebagai sebahagian daripada proses perah otak ToPaZ.^[7]

Walaupun falsafah sekitar GNOME memandatkan perubahan dengan menambah baik, namun persekitaran meja ini menerima pembaikpulihan besar dengan GNOME Shell.^[8]

Keluaran GNOME 2.X

Versi 2.32 merupakan keluaran besar terakhir yang dirancang sebelum versi 3.0^[9] yang dikeluarkan pada bulan September 2010. Keluaran ini menaiktaraf pelanggan IM Empathy, Evince, dan pengurus fail Nautilus.

Apabila diuji, GNOME 2 (versi 2.29) menunjukkan penggunaan ingatan yang lebih rendah berbanding KDE 4.4, tetapi lebih tinggi berbanding Xfce 4.6 dan LXDE 0.5 (yang juga berasaskan GTK+ seperti mana GNOME).^[10]

Keluaran yang lepas

Versi	Tarikh	Maklumat
	Ogos 1997	Pembangunan GNOME diumumkan[11]
1.0	Mac 1999	Keluaran besar GNOME pertama[12]
1.0.53	Oktober 1999	"October"[13]
1.2	Mei 2000	"Bongo"[14]
1.4	April 2001	"Tranquility"[15]
2.0	Jun 2002	Penaiktarafan besar berasaskan GTK2. Pengenalan Panduan Antara Muka Manusia.[16]
2.2	Februari 2003	Penambahbaikan pengurus fail dan multimedia.[17]
2.4	September 2003	"Temujin": Epiphany, sokongan kebolehcapaian.[18]
2.6	Mac 2004	Nautilus berubah kepada pengurus fail ruang, dan dialog fail GTK+ baru diperkenalkan. Cecabang GNOME yang berhayat pendek, GoneME, dicipta sebagai tindak balas kepada perubahan yang diperkenalkan bagi versi.[19]
2.8	September 2004	Menambah baik sokongan peranti boleh alih, menyertakan Evolution.[20]
2.10	Mac 2005	Keperluan ingatan lebih rendah dan peningkatan prestasi. Menambah: aplet panel baru (kawalan modem, pendakap pacu dan trashcan); dan aplikasi Totem serta Sound Juicer.[21]
2.12	September 2005	Penambahbaikan Nautilus; penambahbaikan dari segi potong/tampal antara aplikasi dan penyepaduan freedesktop.org. Menambah: Pemidang PDF Evince; Tema lalai baru: Clearlooks; penyunting menu; pengurus keyring dan radas admin. Berasaskan GTK+ 2.8 dengan sokongan cairo.[22]
2.14	Mac 2006	Peningkatan prestasi (melebihi 100% dalam kes-kes tertentu); penambahbaikan kebolehguaan dalam keutamaan pengguna; rangka kerja multimedia GStreamer 0.10. Menambah: aplikasi sidang video Ekiga; radas carian Deskbar; penyunting kurungan Pessulus; penukaran pengguna pantas; radas sistem pentadbiran Sabayon.[23]
2.16	September 2006	Peningkatan prestasi. Adds: Tomboy notetaking application; Baobab disk usage analyser; Orca screen reader; GNOME Power Manager (improving laptop battery life); improvements to Totem, Nautilus; compositing support for Metacity; new icon theme. Based on GTK+ 2.10 with new print dialog.[24]
2.18	Mac 2007	Peningkatan prestasi. Menambah: perisian keselamatan GPG Seahorse, membolehkan penyulitan emel dan fail-fail setempat; penganalisis penggunaan cakera Baobab ditambah baik supaya menyokong paparan carta cincin; pembaca layar Orca; penambahbaikan ke atas Evince, Epiphany dan GNOME Power Manager, Volume control; dua permainan baru, GNOME Sudoku dan glchess. Pengekodan audio MP3 dan AAC.[25]
2.20	September 2007	Keluaran ulang tahun ke-10. Kefungsian sandaran Evolution; penambahbaikan Epiphany, EOG, GNOME Power Manager; pengurusan keyring kata laluan dalam Seahorse. Menambah: Penyuntigan borang PDF bagi Evince; carian bersepadu dalam dialog-dialog pengurus fail; pemasang kodek multimedia automatik.[26]
2.22	Mac 2008	Penyertaan Cheese, radas untuk menangkap gambar menggunakan webcam dan Remote Desktop Viewer; sokongan penggubahan tetingkap asas bagi Metacity; pengenalan GVFS; sokongan playback yang ditambah baik untuk DVD dan YouTube, sokongan MythTV bagi Totem; aplet jam yang diantarabangsakan; sokongan Google Calendar dan mengtag pesanan dalam Evolution; penambahbaikan bagi Evince, Tomboy, Sound Juicer dan Calculator.[27]
2.24	September 2008	Penyertaan pengutus segera Empathy, Ekiga 3.0, penyemaklewakan bertab Nautilus, sokongan berbilang layar yang lebih baik dan sokongan TV digital yang dipertingkatkan.[28]
2.26	Mac 2009	Aplikasi peleburan cakera baru Brasero, perkongsian fail yang lebih mudah, peningkatan pemain media, sokongan monitor berganda dan sokongan pembaca cap jari.[29]
2.28	September 2009	Modul GNOME Bluetooth ditambah. Pelayar web Epiphany, pengutus segera Empathy, Time Tracker, serta kebolehtercapaian dipertingkatkan. Naik taraf kepada GTK+ versi 2.18.[30]
2.30	Mac 2010	Pengurus fail Nautilus, pelanggan IM Empathy, Tomboy, Evince, Time Tracker, Epiphany, dan Vinagre dipertingkatkan. Peranti-peranti iPod dan iPod Touch kini disokong secara separa menerus gvfs dengan bantuan libimobiledevice. GTK+ 2.20 digunakan.[31]
2.32	September 2010	Rygel dan GNOME Color Manager ditambah. pelanggan IM Empathy, Evince, pengurus fail Nautilus dan lain-lain dipertingkatkan. 3.0 dirancang untuk dikeluarkan pada bulan September 2010, maka sebahagian besar usaha pembangunan sejak 2.30 menuju kepada 3.0.[9]
3.0	April 2011	GNOME Shell diperkenalkan. Rangka kerja penetapan yang direka semula dengan pilihan yang lebih sedikit tetapi lebih fokus. Bantuan berorientasikan topik berasaskan bahasa penanda Mallard. Penggentingan tetinggkap secara bersebelahan. Tema visual serta fon lalai yang baru. Pemakaian GTK+ 3.0 yang pengikatan bahasanya, pentemaannya, sokongan sesentuhnya, dan sokongan berbilang pelantarnya dipertingkatkan. API yang sudah lama basi dibuang.[32]
3.2	September 2011	Sokongan Akaun Atas Talian. Sokongan Aplikasi Web. Pengurus Kenalan. Pengurus Dokumen dan Fail. Pratonton Pantas Fail dalam Pengurus Fail. Penyepatudan yang lebih bagus. Pendokumenan yang lebih baik. Rupa yang diperbaiki dan pelbagai penambahbaikan prestasi.[33]

Galeri

Tangkap layar keluaran batu penanda GNOME

• 
  GNOME 1, Mac 1999
• 
  GNOME 2.6, Mac 2004
• 
  GNOME 2.20, September 2007
• 
  GNOME 2.30, Mac 2010
• 
  GNOME 40, Mac 2021