Paladium

Paladium merupakan suatu unsur kimia dalam jadual berkala yang memiliki simbol Pd dan nombor atom 46. Ia merupakan sejenis logam jarang dijumpai dengan warna putih keperakan yang ditemui pada 1803 oleh William Hyde Wollaston, yang menamakannya bersempena asteroid Pallas.^[1]

46 rodium ← palladium → perak Ni ↑ Pd ↓ Pt Jadual berkala
Umum
Nama, Simbol, Nombor	palladium, Pd, 46
Siri kimia	logam peralihan
Kumpulan, Kala, Blok	10, 5, d
Rupa	logam putih berperak
Jisim atom	106.42(1) g/mol
Konfigurasi elektron	[Kr] 4d10
Bilangan elektron per petala	2, 8, 18, 18, 0
Sifat fizikal
Keadaan	pepejal
Ketumpatan (sekitar suhu bilik)	12.023 g/cm³
Ketumpatan cecair pada takat lebur	10.38 g/cm³
Takat lebur	1828.05 K (1554.9 °C, 2830.82 °F)
Takat didih	3236 K (2963 °C, 5365 °F)
Haba pelakuran	16.74 kJ/mol
Haba pengewapan	362 kJ/mol
Muatan haba	(25 °C) 25.98 J/(mol·K)
Tekanan wap P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k pada T/K 1721 1897 2117 2395 2753 3234
Sifat atom
Struktur hablur	muka kubus berpusat
Keadaan pengoksidaan	+2,0,±1 (oksida agak bes)
Keelektronegatifan	2.20 (skala Pauling)
Tenaga pengionan	pertama: 804.4 kJ/mol
	kedua: 1870 kJ/mol
	ketiga: 3177 kJ/mol
Jejari atom	140 pm
Jejari atom (kiraan)	169 pm
Jejari kovalen	131 pm
Jejari Van der Waals	163 pm
Lain-lain
Sifat kemagnetan	tiada data
Rintangan elektrik	(20 °C) 105.4 nΩ·m
Keberkonduktan haba	(300 K) 71.8 W/(m·K)
Pengembangan terma	(25 °C) 11.8 µm/(m·K)
Kelajuan bunyi (rod halus)	(20 °C) 3070 m/s
Modulus Young	121 GPa
Modulus ricih	44 GPa
Modulus pukal	180 GPa
Nisbah Poisson	0.39
Skala kekerasan Mohs	4.75
Kekerasan Vickers	461 MPa
Kekerasan Brinell	37.3 MPa
Nombor CAS	7440-05-3
Isotop
iso NA separuh hayat DM DE (MeV) DP 100Pd sin 3.63 d ε - 107Rh γ 0.084, 0.074, 0.126 - 102Pd 1.02% Pd stabil dengan 56 neutron 103Pd sin 16.991 d ε - 103Rh 104Pd 11.14% Pd stabil dengan 58 neutron 105Pd 22.33% Pd stabil dengan 59 neutron 106Pd 27.33% Pd stabil dengan 60 neutron 107Pd sin 6.5×106 y β- 0.033 107Ag 108Pd 26.46% Pd stabil dengan 62 neutron 110Pd 11.72% Pd stabil dengan 64 neutron
Rujukan

Sejarah

Paladium ditemui oleh pakar kimia Inggeris, William Hyde Wollaston pada tahun 1803. Beliau kemudiannya melaporkan penemuannya dalam sebuah penerbitan pada 1805.^[2]

Sifat

Paladium ialah sebuah logam berwarna putih keperakan seperti platinum. Seperti platinum, paladium juga tahan daripada pengoksidaan dan memiliki sifat mangkin yang baik. Paladium juga stabil secara kimia dan baik dalam mengalirkan elektrik.^[3]

Isotop

Paladium memiliki tujuh isotop alami, di mana enam daripadanya adalah stabil dan ¹⁰⁷Pd merupakan isotop alami yang memiliki separuh hayat selama 6.5 juta tahun. Unsur ini juga memiliki 23 radioisotop dengan julat jisim atom daripada 91 ke 129,^[4][5] di mana kebanyakannya mempunyai separuh hayat kurang dari 30 minit.

Sebatian

Tahap-tahap pengoksidaan paladium yang paling umum ialah +2. Sebatian-sebatian paladium dengan tahap pengoksidaan 0 juga agak mudah dijumpai dan sebatian paladium(IV) pula lebih jarang ditemui berbanding dengan kedua-dua jenis sebatian di atas. Beberapa sebatian paladium(III) turut ditemui.^[6]

Kewujudan

Kira-kira 210 tan paladium telah dilombong pada 2018, di mana Rusia mendahului sektor perlombongan paladium dengan jumlah hasil sebanyak 85 tan, diikuti dengan Afrika Selatan, Kanada, Amerika Syarikat dan Zimbabwe.^[7] Syarikat Norilsk Nickel dari Rusia merupakan syarikat pengeluar logam paladium terbesar, dengan merangkumi 41% jumlah pengeluaran paladium.^[8]

Kegunaan

Paladium paling banyak digunakan dalam penukar bermangkin sebagai mangkin.^[9]

Logam paladium digunakan sebagai komponen bagi pemuat seramik pelbagai lapisan (MLCC) dan litar bersepadu hibrid dalam peralatan elektronik umum disebabkan oleh sifat kekonduksian elektrik dan tahan lama paladium.^[10][11] Papan induk komputer boleh mempunyai 80 g per tan paladium dan telefon bimbit pula memiliki 130 g per tan logam tersebut.^[12]

Paladium juga digunakan dalam kuantiti kecil dalam beberapa jenis amalgam pergigian untuk mengurangkan kesan hakisan.^[13] Inlai pergigian juga ditambah dengan paladium.

Dalam aspek barangan kemas, paladium kadangkala ditambahkan kepada emas untuk menghasilkan aloi "emas putih".