Paleogen

Paleogen ialah nama untuk zaman dan sistem geologi yang menjangkau 43 juta tahun dari akhir Tempoh Kapur pada 66 juta tahun dahulu (jtd) sehingga ke permulaan Tempoh Neogen yakni 23.03 jtd. Ia merupakan bahagian pertama Era Senozoik di bawah Eon Fanerozoik. Istilah terdahulu Tempoh Tertier digunakan untuk mentakrifkan jangka masa yang kini diliputi oleh Tempoh Paleogen dan Tempoh Neogen berikutnya; walaupun tidak lagi diiktiraf sebagai istilah stratigrafi formal, "Tertiari" kadangkala masih kekal dalam penggunaan tidak rasmi.^[3] Paleogen sering disingkatkan sebagai "Pg", walaupun Pemantauan Geologi Amerika Syarikat menggunakan singkatan "Pe " untuk Paleogene pada peta tinjauan geologinya.^[4][5]

Paleogen
66.0 – 23.03 Ma PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
Peta Bumi sewaktu epok Eosen, sekitar 40 Ma.
Kronologi
Templat:Paleogen graphical timeline
Etimologi
Keformalan nama	Formal
Maklumat kegunaan
Jasad cakerawala	Bumi
Kegunaan tempatan	Global (ICS)
Skala masa yang digunakan	Skala Masa ICS
Takrifan
Unit kronologi	Tempoh
Unit stratigrafi	Sistem
Keformalan jangka masa	Formal
Takrif sempadan bawah	Lapisan yang kaya dengan iridium yang berhubungkait dengan impak meteorit besar dan peristiwa kepupusan Kapur-Paleogen yang berikutan.
Sempadan bawah GSSP	Keratan El Kef, El Kef, Tunisia 36.1537°N 8.6486°E / 36.1537; 8.6486
Tarikh ratifikasi sempadan bawah GSSP	1991[1]
Takrif sempadan atas	Tapak kepolaran bermagnet kronozon C6Cn.2n. Berhampiran kewujudan pertama foraminifera berplankton Paragloborotalia kugleri.
Sempadan atas GSSP	Keratan Lemme-Carrosio, Carrosio, Itali 44.6589°N 8.8364°E / 44.6589; 8.8364
Tarikh ratifikasi sempadan atas GSSP	1996[2]
Data atmosfera dan iklim
Kandungan purata O2 di atmosfera	c. 26 vol % (130 % berbanding aras moden)
Kandungan purata CO2 di atmosfera	c. 500 ppm (2 kali ganda berbanding sebelum zaman industri)
Purata suhu permukaan	c. 18 °C (4 °C lebih tinggi berbanding paras moden)

Semasa zaman Paleogen, mamalia terus mempelbagaikan spesies daripada bentuk yang agak kecil dan ringkas sehingga ke sekumpulan besar haiwan yang pelbagai berikutan peristiwa kepupusan Kapur-Paleogen yang menamatkan Tempoh Kapur sebelumnya.^[6]

Tempoh ini terdiri daripada epok Paleosen, Eosen, dan Oligosen. Pengakhiran Paleosen (56 Mya) ditandakan dengan Maksimum Suhu Paleosen–Eosen, salah satu tempoh perubahan global yang paling ketara semasa Zaman Senozoik, yang mengubah peredaran lautan dan atmosfera dan mengakibatkan kepupusan banyak foraminifera bentik laut dalam, manakala di daratan pula menyebabkan kepupusan besar di haiwan mamalia. Istilah "Sistem Paleogen" digunakan untuk batuan yang dimendapkan semasa Tempoh Paleogen.