Valmiki

Vālmīki atau Valmiki adalah seorang resi (bijak pandai) yang mengabadikan dirinya melalui karya agungnya, Ramayana. Menurut satu versi, beliau dikatakan sebagai seorang prajapati, anak kepada Pracetas. Namun, menurut versi lain yang terdapat dalam Adhyatma Ramayana (Ayodhyakanda 6.57-78), Valmiki dilahirkan sebagai seorang brahmana, tetapi dibesarkan oleh sekumpulan perompak. Suatu ketika, tujuh orang rishi (Saptarshi) datang ke hutan tempat beliau tinggal dan dihampiri oleh Valmiki. Pertemuan dengan para resi suci ini telah mengubah hidupnya, dan beliau mula mengabdikan diri kepada Rama.

Valmiki kemudiannya menjalani kehidupan penuh meditasi selama bertahun-tahun, sehingga sebuah bukit semut tumbuh di sekelilingnya. Ketika para resi tersebut kembali dalam perjalanan mereka, mereka menemui Valmiki dalam keadaan tersebut, lalu mereka menuangkan air ke atas bukit semut itu dan membebaskannya. Para resi memberi Valmiki nama baru, yang bermaksud "yang muncul dari bukit semut"—Valmiki.

Setelah itu, Valmiki mendirikan sebuah asrama (tempat suci) dan memulakan kehidupan sebagai seorang pertapa. Suatu hari, ketika beliau pergi ke sungai Tamsa untuk mandi, beliau menyaksikan seorang pemburu membunuh seekor burung jantan dan mendengar jeritan sedih burung betina. Tanpa berfikir panjang, beliau mengutuk pemburu itu. Kutukan tersebut keluar dari mulutnya dalam bentuk sebuah shloka (bait puisi dalam metrik anushtubh). Keajaiban ini menghairankan Valmiki, dan beliau pulang ke gubuknya. Tidak lama kemudian, Brahma, dewa pencipta, muncul di hadapannya dan memerintahkannya untuk mengarang kisah lengkap mengenai kehidupan Rama, di mana bahan asasnya telah diberikan oleh rishi Narada. Dengan demikian, lahirlah karya agung Ramayana.

Apabila Rama mengusir Sita akibat kecaman awam, Lakshmana membawa Sita yang sedang mengandung ke tempat pengasingan Valmiki. Sita melahirkan dua orang anak lelaki, yang dinamakan Lava dan Kusha. Valmiki membesarkan mereka, mengajar mereka, dan juga mengajarkan mereka Ramayana dalam bentuk muzik. Kemudian, Valmiki membawa Sita bersama anak-anak tersebut ke hadapan Rama dan menyerahkan mereka kembali kepada Rama. Apabila Sita memasuki perut Bumi, Rama menerima kedua-dua anak lelaki tersebut sebagai anak-anaknya.

Valmiki dihormati sebagai Adi Kavi, iaitu penyair pertama dan pengarang Ramayana, epik agung yang pertama dalam kesusasteraan India. Satiris British Aubrey Menen menyatakan bahawa Valmiki “diakui sebagai seorang genius sastera,” dan oleh itu dianggap “seorang yang di luar norma,” mungkin kerana “keraguannya yang bersifat falsafah,” sebagai sebahagian daripada tempoh “Pencerahan India.” Valmiki juga dikatakan hidup sezaman dengan Rama. Menen menyatakan bahawa Valmiki ialah “pengarang pertama dalam sejarah yang membawa dirinya ke dalam karya ciptaannya sendiri.

Kehidupan awal

Menurut kitab suci, Valmiki ialah anak kesepuluh dewa Varuna, lahir selepas benih Varuna jatuh ke dalam sarang anai-anai, dan dari situlah beliau mendapat nama “Valmiki.” Pada masa mudanya, Valmiki pernah bertemu dengan rishi agung Narada dan berbincang dengannya mengenai tanggungjawab hidup. Tersentuh oleh kata-kata Narada, Valmiki mula melakukan tapa dan mengulangi perkataan Mara yang bermaksud “mati.” Selepas bertahun-tahun bermeditasi, sebutan itu bertukar menjadi Rama, nama Vishnu.

Terdapat juga legenda lain yang menyebut bahawa Valmiki pernah menjadi seorang pencuri sebelum berubah menjadi rishi. Dalam Nagara Khanda daripada Skanda Purana, bahagian tentang penciptaan Mukhara Tirtha, dinyatakan bahawa Valmiki dilahirkan sebagai seorang Brahmin bernama Lohajangha, seorang anak yang taat kepada ibu bapanya. Beliau mempunyai isteri yang cantik, dan kedua-duanya saling setia. Namun, apabila negeri Anarta tidak menerima hujan selama dua belas tahun, Lohajangha mula merompak orang yang melintasi hutan demi menyara keluarganya yang kelaparan. Suatu hari, beliau bertemu dengan tujuh rishi (Saptarishi) dan cuba merompak mereka. Namun, para rishi itu merasa kasihan kepadanya dan menunjukkan kesilapan jalan hidupnya. Salah seorang daripada mereka, Pulaha, memberinya satu mantra untuk direnungkan. Brahmin yang menjadi pencuri itu tenggelam dalam laungan mantranya sehingga bukit semut terbentuk di sekeliling tubuhnya. Apabila para rishi kembali dan mendengar suara mantra keluar dari bukit semut itu, mereka memberkatinya dan berkata, “Oleh kerana engkau mencapai siddhi agung di dalam valmika (bukit semut), engkau akan dikenali di dunia sebagai Valmiki.”

Sloka pertama

Pada suatu hari, Valmiki pergi ke Sungai Ganges untuk mandi seperti biasa. Seorang muridnya bernama Bharadwaja membawakan pakaiannya. Dalam perjalanan, mereka melintasi anak sungai Tamasa. Melihat kejernihan air itu, Valmiki berkata kepada muridnya, “Lihatlah betapa jernihnya air ini, seperti hati orang yang baik! Aku akan mandi di sini hari ini.” Ketika mencari tempat sesuai untuk melangkah ke dalam air, beliau melihat sepasang burung jenjang sedang mengawan. Valmiki berasa gembira melihat pasangan burung itu. Namun tiba-tiba, seekor pemburu melepaskan anak panah yang membunuh burung jantan di situ juga. Burung betina menjerit kesedihan dan mati kerana terkejut. Hati Valmiki luluh melihat peristiwa itu. Beliau mencari pemburu yang melakukannya dan terlihat seorang lelaki dengan busur dan anak panah di dekat situ. Dipenuhi kemarahan dan kesedihan, Valmiki menjerit spontan:

“Ma nishada pratishtham tvam agamah shashvatih samah,

yat krauncha mithunad ekam avadhih kama-mohitam.”

“Engkau tidak akan mendapat ketenangan sepanjang zaman,

kerana engkau membunuh seekor burung yang sedang dilamun cinta dan tidak bersalah.”

Bait spontan ini, lahir daripada kemarahan dan kesedihan Valmiki, dianggap sebagai shloka pertama dalam kesusasteraan Sanskrit. Valmiki kemudiannya menggubah seluruh Ramayana dalam meter yang sama. Beliau dihormati sebagai Adi Kavi (penyair pertama), manakala Ramayana dihormati sebagai Adi Kavya (puisi pertama).

Peranan Valmiki dalam Ramayana

Valmiki memainkan peranan penting dalam Uttarakanda, bab terakhir dalam epik Ramayana. Ada kemungkinan bahawa Uttarakanda tidak ditulis asalnya oleh Valmiki. Para sarjana Robert dan Sally Goldman, misalnya, menunjukkan: "Sebahagian besar naratif ini memfokuskan kepada tokoh selain Rama dan hanya diceritakan secara tidak langsung oleh Valmiki, diletakkan dalam mulut tokoh-tokoh lain seperti Agastya." Uttarakanda dipercayai telah diambil daripada Sesha Ramayana. Menurut legenda, Rama telah mengusir Sita ke hutan, di mana Sita mencari perlindungan di ashrama Valmiki, di mana beliau melahirkan anak kembar, Lava dan Kusha. Lava dan Kusha merupakan murid pertama Valmiki, yang kepadanya beliau mengajarkan Ramayana. Bala Kanda juga menceritakan kisah Valmiki yang mengajarkan Ramayana kepada Lava dan Kusha yang menjadi muridnya.

Peranan dalam Mahabharata

Valmiki hidup pada zaman Mahabharata, dan beliau adalah salah seorang daripada banyak rishi yang mengunjungi Yudhisthira selepas perang besar itu. Beliau memberitahu Yudhisthira tentang manfaat beribadah kepada Shiva. Pada suatu ketika, beberapa ascetik yang memiliki api homa mengutuk Valmiki kerana didakwa bersalah membunuh seorang brahmin. Dosa ini menimpanya begitu sahaja sebaik sahaja beliau dikutuk. Oleh itu, Valmiki berdoa kepada Shiva dan dibersihkan dari segala dosanya. Valmiki kemudian memberitahu Yudhisthira bahawa beliau juga perlu berdoa kepada Shiva seperti dirinya.

Avatara

Menurut Vishnu Dharmottara Purana, Valmiki dilahirkan dalam Treta Yuga sebagai bentuk Brahma yang mengarang Ramayana dan orang-orang yang ingin memperoleh ilmu pengetahuan perlu menyembah Valmiki. Beliau kemudiannya dilahirkan semula sebagai Tulsidas, yang mengarang Ramcharitamanas, versi Ramayana dalam bahasa Awadhi-Hindi.

Pragat Diwas

Hari penuh bulan dalam bulan Ashvin (bulan Hindu) disambut sebagai ulang tahun kelahiran penyair Valmiki. Hari ini juga dikenali sebagai Pargat Diwas atau Valmiki Jayanti, dan merupakan festival utama bagi pengikut sekte agama Balmiki dalam agama Hindu.

Kuil-Kuil

Mazhab Balmiki dalam agama Hindu menganggap Valmiki sebagai pelindung, dan banyak kuil yang didedikasikan kepadanya. Beliau juga dikenali sebagai Lal Beg atau Bala Shah dalam tradisi ini. Beberapa kuil yang terkenal adalah:

• Siddhar Tradisi di Tamil Nadu: Dalam tradisi Siddhar Tamil, Valmiki dikenali sebagai Vanmeegar dan dihormati sebagai salah seorang daripada 18 Siddhars yang dihormati. Kuil Ettukudi Murugan di Nagapattinam mempunyai Jeeva Samadhi beliau.
• Tiruvanmiyur, Chennai: Kawasan ini dipercayai mendapat namanya daripada Rishi Valmiki, Thiru-Valmiki-Oor. Di sini terdapat kuil untuk Valmiki yang dipercayai berusia 1300 tahun.
• Shree Valmiki Mata Maha Samsthana: Sebuah kuil yang didedikasikan kepada Valmiki di Rajanahalli, Karnataka.
• Valmiki Ashram: Terletak di daerah Chitwan, Nepal, dianggap sebagai ashrama asal Valmiki dan berdekatan dengan tempat ziarah Triveni Dham.

Dalam Budaya Popular

Beberapa filem India telah dihasilkan tentang kehidupan penyair ini, bermula dengan Valmiki oleh G.V. Sane (1921); diikuti dengan Ratnakar oleh Surendra Narayan Roy (1921), Valmiki oleh Ellis Dungan (1946), Valmiki oleh Bhalji Pendharkar (1946), Valmiki oleh Sundarrao Nadkarni (1946), Valmiki oleh C.S.R. Rao (1963) yang dibintangi oleh Rajkumar, serta Valmiki yang dibintangi oleh N.T. Rama Rao (1963), dan Sant Valmiki oleh Arvind Bhatt (1991).

Filem Bhatt yang dibintangi oleh Suresh Oberoi dalam peranan utama tidak pernah ditayangkan kerana kes saman yang difailkan terhadap Oberoi akibat kenyataan yang dianggap menyinggung perasaan ahli kasta Valmiki di India.