Ġeroglifiċi Eġizzjani
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Ġeroglifiku hu karattru tal-eqdem kitba Eġizzjana.

Il-kitba ġeroglifika Eġizzjana hi figurattiva: il-karattri li jagħmluha jirrappreżentaw oġġetti varji, — naturali jew magħmulin mill-bniedem — bħal pjanti, xbihat ta' allat, bnedmin u annimali .... L-eġittoloġi tradizzjonalment jiddistingwu tliet kategoriji ta' karattri: Il-karattri-kliem (jew ideogrammi), li jfissru oġġett jew, permezz tal-metonimija[1], azzjoni, il-karattri fonetiċi (jew fonogrammi), li jikkorrispondu għal konsonanti waħda jew sensiela ta' konsonanti [2] ; id-determinattivi, karattri "siekta" li jindikaw il-qasam lessikali li tappartieni għalih il-kelma.
Il-kitba ġeroglifika dehret fl-aħħar tar-raba' millenju qabel l-epoka tagħna fl-Eġittu l-Għoli (fin-nofsinhar tal-pajjiż) u ntużat sal-epoka Rumana, jiġifieri għal aktar minn tlett elef sena. L-għarfien tal-ġeroglifiċi ntilef meta l-imperatur Teodożju I għalaq il-postijiet ta' qima pagana madwar it-380, u kien meħtieġ il-ġenju ta' Jean-François Champollion wara l-iskoperta tal-iStele ta' Rosetta[3] biex jikser, wara erbatax-il seklu, dak li kien qiesu "siġill fuq fomm id-deżert" [4].
Remove ads
Etimoloġija
Il-kelma ġeroglifiku ġejja mill-Grieg ἱερογλύφος / jeroglufos, iffurmata minn ἱερός/ jeros ("imqaddes") u γλύφειν/ glufein" ("tnaqqix").
Fl-epoka Greko-Ruman, kienet tfisser "wieħed li jonqox il-ġeroglifiċi" u mhux il-ġeroglifiċi nfushom, li huma τὰ ἱερογλυφικά (γράμματα)/ tà jeroglyfiká (grámmata), jiġifieri "il-karattri mqaddsa imnaqqxin" fuq il-monumenti (stele, tempji u oqbra). Fl-aħħar, saret bidla fit-tifsira, il-kelma ġeroglifiċi spiċċat biex tfisser il-karattri ġeroglifiċi stess.
L-Eġizzjani nfushom kienu jsejħu l-kitba medu-netjer ("kelma divina") li fit-traskrizzjoni hi mdw nṯr :
|
It-terminu ġeroglifiċi illum twessa' fit-tifsira tiegħu u sar jintuża għal kitba oħra li tuża l-istess prinċipju logografiku bħall-Eġizzjan. Hekk, wieħed jgħid ġeroglifiċi Ħittiti jew ġeroglifiċi Maja. Min-naħa l-oħra ma nistgħux insejħu l-karattri Ċiniżi ġeroglifiċi (dawn huma sinogrammi). Ġeroglifiċi bħas-sinogrammmi jappartienu għal-grupp iżjed vast ta' logogrammi (li m'għandniex inħalltuh ma l-logotipi, simboli speċifiċi għal intrapriża jew prodott.)
Remove ads
Storja u evoluzzjoni

Il-kitba ġeroglifika insibuha mir-raba' millenju QK: l-iskrizzjoni l-aktar antika ġiet skoperta fl-1992 fuq qabar fis-sit antik ta' Abydos, u tmur lura għas-snin 3250/3200 QK[5], jiġifieri fl-istess ħin meta dehru l-karattri kunejformi fil- Mesopotamja. Kienet tintuża għal aktar minn 3000 sena: l-aħħar iskrizzjoni magħrufa s'issa għandha d-data tal-24 ta' Awissu 394, u tinsab fil-tempju ta' Philae [6].
Mill-Imperu Antik Eġizzjan 'l hawn[7], l-Eġizzjan ġeroglifiku kien sistema ta' kitba li fiha kien hemm imħallta l-ideogrammi, karattri tal-konsonanti (unilitteri, bilitteri u anki trilitteri) u d-determinattivi (ara iżed 'l isfel). Mit-tmintax id-dinastija Eġizzjana 'l hawn, l-iskribi kienu jużaw ċertu numru ta' karattri bilitterali bħala sillabarji (sȝ, bȝ, kȝ eċċ. ) biex jittraskrivu l-ismijiet semitiċi jew ta' nisel semitiku, iżda l-kitba msejħa sillabika ma ġietx minn dan il-qasam.
Kienet x'kienet il-funzjoni tagħhom, il-karattri kienu dejjem figurattivi: kienu jirrappreżentaw xi ħaġa tanġibbli, ta' spiss tingħaraf faċilment, anke minn xi ħadd li ma jkunx jaf it-tifsira tal-karattru. Fil-fatt, fid-disinn tal-ġeroglifiċi, l-Eġizzjani ħadu l-ispirazzjonu minn madwarhom: oġġetti ta' ħajja ta' kuljum, annimali, pjanti, partijiet tal-ġisem. Matul l-epoka tal-Imperu Antik, l-Imperu Nofsani u l-Imperu l-Ġdid kien hemm madwar seba' mitt karattru ġeroglifiku, waqt li fl-epoka Greko-Rumana, kien hemm aktar minn sitt elef.
Il ġeroglifiċi kienu minquxin fuq il-ġebel jew fil-każ tal-kitba jeratika, imħażżin bil-kalami[8] u l-linka fuq materjal inqas durevoli.
L-użu ta' ġeroglifiċi minquxin deher qabel il-Ċiviltà Fargħunija, u hekk m'għandux x'jaqsam mal-ħtiġijiet amministrattivi ta' stat fil-formazzjoni tiegħu. Kien limitat għal oqsma fejn l-estetika u/jew il-valur ta' kliem maġiku kienu importanti: formoli ta' offerti, affreski funerarji, testi reliġjużi, iskrizzjonijiet uffiċjali. Il-kitba kienet għall-ewwel tikkonsisti f’isktrizzjonijiet qosra – titli li jirreferu għal sovran, battalja, kwantità, imbagħad madwar l-2700 QK, matul il-renju tal-Fargħun Netjerikhet notevoli għall-iżvilupp tal-funzjonijiet reliġjużi u r-riti funerarji, bdew jiżviluppaw frażi mibnija li nsibu l-iżjed fil-piramidi.

Wara ż-żmien li ħadet is-sistema ta' kitba tat-tip ġeroglifiku biex tiżviluppa, nistgħu niddistingwu erba' fażijiet ta' evoluzzjoni (u ta' semplifikazzjoni progressiva) ta' din il-kitba: wara l-fażi ġeroglifika, tiġi l-fażi tal-ġeroglifiċi linjari, imbagħad tiġi dik tal-kitba jeratika, imbagħad tmiss dik tal- kitba demotika, u fl-aħħar jiġi l-Koptiku, bħala l-aħħar pass tal-proċess ta' astrazzjoni u semplifikazzjoni.
L-ewwel semplifikazzjoni tas-sistema ta' kitba Eġizzjana li jiddistingwu l-Eġittoloġi, hi dik tal-ġeroglifiċi linjari. Dawn żammew l-aspett figurattiv tal-ġeroglifiċi minquxin, iżda huma mpinġijin b'inqas reqqa minn dawk tal-aħħar. Il-ġeroglifiċi linjari huma l-ewwel pass lejn l-astrazzjoni ta' din is-sistema ta' rappreżentazzjoni. Kienu jpinġuhom fuq is-sarkofagi tal-injam u l-papiri tal-"kotba tal-mejtin".
Il-kitba jeratika jew saċerdotali, it-tielet stadju tal-evoluzzjoni tas-sistema ta' kitba Eġizzjana, hi l-forma kursiva tagħha u kienet ristretta għal dokumenti amministrattivi u dokumenti privati. Kienu jiktbuha bil-pinzell fuq l-ostraka (biċċiet tal-fuħħar jew ġebla tal-franka), twavel żgħar tal-injam jew, aktar rari fuq il-papiru u l-parċmina, li kienu jqumu ħafna iżjed.
Mill-epoka Sajitika (is-sittax-il dinastija Eġizzjana), il-jerartika kienet parzjalment sostitwita minn kursiva ġdida, id-demotika jew tal-poplu. Din hi semplifikazzjoni estrema tal-jeratika, riżervata għall-atti amministrattivi u dokumenti tal-ħajja ta' kuljum u għalhekk issemiet "popolari". Il-jeratika ma baqgħitx tintuża ħlief biex jinkitbu xi testi saċerdotali jew reliġjużi, flimkien mal-ġeroglafiċi u għalhekk ħadet l-isem "saċerdotali." Fl-epoka Tolemajka, il-Grieg beda aktar u aktar jintuża bħala l-lingwa amministrattiva: minn 146 QK il-kuntratti miktubin biss bid-demotika kienu tilfu kull valur legali[Referenza meħtieġa].
Finalment, il-Koptiku kien l-aħħar fażi tal-lingwa u tal-kitba Eġizzjana. Dan għadu jintuża sal-lum, imma biss bħala lingwa liturgika. Jinkiteb permezz tal-alfabett Grieg li ġew miżjudin miegħu seba' karattri demotiċi għall-ħsejjes li mhumiex fil-Grieg.
Il-kitba Eġizzjana m'għadhiex tintuża illum biex tinkiteb xi lingwa. Madankollu, skont xi riċerkaturi, kienet hi, permezz tal-proto-Sinajitiku, li welldet l-alfabett Feniċju, li minn naħa tiegħu nissel l-alfabett Lhudi, Aramajk u Grieg, u minn tal-aħħar ħargu l-karattri Latini u Ċirilliċi[9].
Remove ads
Is-sistema ta' kitba

Il-ġeroglifiċi huma kollha, jew kważi kollha, figurattivi: dawn jirrappreżentaw elementi veri jew immaġinarji, xi kultant stilizzati u semplifikati, iżda fil-parti l-kbira, jintgħarfu perfettament.
Jean-François Champollion, id-deċifratur tal-ġeroglafiċi, meqjus bħala missier l-Eġittoloġija ddefinixxa s-sistema ġeroglifika hekk:
Din hi sistema kumplessa, kitba li hi fl-istess ħin figurattiva, simbolika, u fonetika, fl-istess test, fl-istess frażi, u għandi ngħid kważi fl-istess kelma.[10]. |
Fil-fatt, l-istess karattru jista' jiġi interpretat b'modi differenti skont il-kuntest: bħala fonogramma[11] (qari fonetiku), bħala ideogramma jew bħala determinattiv (qari semantiku). Se naraw iktar tard li l-karattri determinattivi, li ma jinqarawx, jgħinu fil-qari billi "jiddeterminaw" il-qasam lessikali li l-kelma tappartieni għalih. Għalhekk, il-karattru determinattiv ta' "raġel bilqiegħda" (A1 fil-lista totali tal-ġeroglifiċi skond il-klassifikazzjoni ta' Gardiner) jakkumpanja l-kliem li juru l-funzjoni ("viżier", "qassis"), il-professjoni ("bennej"), l-etniċità ("Ażjatiku", "Eġizzjan", "Libjan", "Nubjan ") jew rabta tal-familja ("missier", "iben", "ħu").
Fis-sezzjonijiet li ġejjin, il-ġeroglafiċi se jiġu traslitterati, jiġifieri jerġgħu jiġu traskritti permezz ta' simboli ta' sistema oħra.
Qari fonetiku
Fil-qari fonetiku wieħed jaqra l-karattru independentament mit-tifsira tiegħu, skont il-prinċipju ta' rebus. Il-fonogrammi huma ffurmati jew minn konsonanti (karattri msejħin "mono-" jew unilitteri"), żewġ karattri (karattri "bilitteri") jew tlieta (karattri "trilitteri"). L-erbgħa u għoxrin karattru unilitteru jagħmlu il-psewdo-alfabett ġeroglifiku (ara hawn taħt).
Il-kitba ġeroglifika tixbaħ lil abġad[12]: il-vokali ma jinkitbux, differenti mill-kunejformi pereżempju. Hi kitba difettuża (scriptio defectiva).
Mela, il-ġeroglifiku li jirrappreżenta papra jinqara "sȝ", għax dawn kienu l-konsonanti tal-kelma għal dan l-annimal. Fl-istess ħin wieħed juża l-karattru ta' papra mingħajr l-ebda konnessjoni mal-annimal biex jirrappreżenta l-fonemi "s" u "ȝ" wara xulxin (independament mill-vokali li jistgħu jakkumpanjaw dawn il-konsonanti) u hekk jikteb kliem bħal "sȝ", (iben) jew, b'żieda ta' karattri li nagħtu dettalji dawrhom iktar tard, "sȝw", (għases), "sȝṯ.w" (terra ferma).
|
: il-karattru sȝ ; | ||
|
: l-istess karattru użat waħdu (is-sens tal-linja vertikali żgħira jiġi spjegat aktar tard) li jfisser "papra" jew ma' determinattiv addattat, "iben", żewġ kelmiet bl-istess konsonanti; | |||
|
: Il-karattru sȝ ġewwa l-kelam sȝw, (għases) u fi | |||||
|
: sȝṯ.w, (terra ferma). | ||||||
L-"alfabett" ġeroglifiku
Għal xi karattri, il-prinċipju ta' rebus sar dak ta' akrostika: tinqara biss l-ewwel konsonanti tal-kelma.
Hekk, nistgħu niġbru fi gruppi l-erbgħa u għoxrin karattru unilitteru f'xorta ta' "alfabett" ġeroglifiku, li, però qatt ma ntuża biex jieħu post il-ġeroglifiċi l-oħra, għalkemm dan seta' jsir. Infatti il-kliem Eġizzjan kollu setgħu jinkitbu permezz ta' dawn il-karattri, iżda l-Eġizzjani qatt ma ħadu dan il-pass u ssemplifikaw il-kitba kumplessa tagħhom f’alfabett. Il-psewdo alfabett Eġizzjan huwa magħmul minn karattri li jindikaw konsonanti waħda biss, għalkemm xi wħud minnhom jindikaw aktar minn waħda meta jintużaw bħala ideogrammi.
Kumplamenti fonetiċi

Il-kitba Eġizzjana hi spiss superfluwa: fil-fatt, jiġri spiss ħafna li kelma tkun segwita minn karattri diversi li jindikaw l-istess ħsejjes biex jiggwidaw il-qarrej. Pereżempju, il-kelma nfr, "sabieħ, tajjeb, perfett" tista' tinkiteb bit-trilitteru
|
biss, iżda ħafna aktar spiss ma' dan it-trilitteru kienu jiġu miżdudin l-unilitteri f u r. Allura tinkiteb nfr + f +r, imma tinqara nfr.
Il-karattri superfluwi li jakkumpanjaw il-karattri bilitteri jew trilitteri jissejħu "kumplamenti fonetiċi". Dawn ġeneralment jitqegħdu wara l-karattru li jikikumplamentaw, u b'hekk iservu ta' għajnuna għall-qari. Però xi minn daqqiet l-iskriba jaqleb l-ordni għal raġunijiet ta' kalligrafija u jqegħdhom warajh jew jinkwadrawh (ara hawn isfel):
|
mdw +d +w (il-kumplamenti huma mqegħdin wara) → tinqara mdw, "kliem, ilsien" ; | ||||
|
ḫ +p +ḫpr +r +j (il-kumplamenti jinkwadraw) → tinqara ḫpr.j, "Khepri". | |||||
Il-kumplamenti fonetiċi jgħinu biex wieħed jista' jiddistingwi bejn kliem omofoni, jiġifieri li għandhom l-istess pronunzja imma tifsira differenti. Fil-fatt, il-karattri mhux dejjem jinqraw l-istess:
|
pereżempju s-siġġu jista jinqara st, ws u ḥtm, skont il-kuntest li jkun qiegħed fih | ||
Il-preżenza tal-kumplamenti fonetiċi - u determinattiv addatat – tgħin fil-qari ta' dak li jkun ġej:
- st :
|
st (miktuba st+t ; l-aħħar karattru hu d-determinattiv tad-dar jew li għandu xjaqsam magħha), "siġġu, tron, inħawi" ; | |||
|
st (miktuba st+t ; l-aħħar karattru hu l-bajda, determinattiv tal-isem tal-alla mara Iside), "Iside". | |||
- ws :
|
wsjr (miktua ws+jr, bil-kumplament fonetiku l-għajn, li jinqara jr, segwit mid-determinattiv ta' alla), "Ożiride". | ||||
- ḥtm :
|
| ḥtm.t (miktuba ḥ+ḥtm+m+t, bid-determinattiv tax-xakall), tip ta' annimal salvaġġ, forsi ors ; | |||||
|
ḥtm (miktuba ḥ+ḥtm+t, bid-determinattiv tal-għasfur itir), "għosfor". | |||||
Fl-aħħarnett, xi kultant ġara li xi kliem inbidlu fil-pronunzja tagħhom fl-Eġizzjani antik: f'dan il-każ, mhux rari li l-kitba adottat kompromess fin-notazzjoni, iż-żewġ modi ta' qari kienu indikati flimkien. Dan hu partikolarment il-każ għall-aġettiv bnrj, "ħelu" (jiġifieri ta' togħma tajba), li sar bnj, u għall-verb swri, "xorob", li sar swj. Fl-Eġizzjan nofsani jinkitbu bnrj u swri,
|
, li jinqara fl-istess ħin bnj u swj, ir-r ma tneħħietx biex tinżamm rabta tal-kitba mal-kelma antika. | |||||||||||
Qari semantiku
Barra l-interpretazzjoni fonetika, il-karattri jistgħu jinqraw għat-tifsira tagħhom: f'dan il-każ nitkellmu dwar logogrammi (aktar preċiżament dwar ideogrammi) u determinattivi (jew semagrammi)[14].
Logogrammi
Ġeroglifiku użat bħala logogramma jindika l-oġġett li hu l-xbieha tiegħu. Il-logogrammi għalhekk huma l-aktar spiss nomi komuni; huma ġeneralment akkumpanjati b'linja wieqfa li turi l-valur tal-logogramma (l-użu tal-linja wieqfa hi spjegata iżjed 'l isfel) [15] fit-teorija, kull ġeroglifiku seta' jservi bħala logogramma. Il-logogrammi jistgħu ikunu akkumpanjati minn kumplamenti fonetiċi. F'xi każijiet, ir-relazzjoni semantika hija indiretta, metonimika jew metaforika.
Determinattivi
Id-determinattivi jew semagrammi jitqegħdu fl-aħħar tal-kelma. Dawn huma karattri siekta li jservu biex juru l-qasam lessikali tal-kelma. Billi l-każijiet ta' omografi huma spissi ħafna (speċjalment peress li konsonanti biss jinkitbu), l-għajnuna tad-determinattivi hi importanti ħafna. Kieku l-istess proċedura kienet teżisti fil-Malti, konna niktbu wara l-kliem omografi indiċi li ma jinqarax, iżda li jiċċara t-tifsira: pereżempju hekk nistgħu niddistingwu bejn "bies [imħabba]" u "bies [għasfur]".
Hemm ħafna determinattivi: allat, bnedmin, partijiet tal-ġisem tal-bniedem, annimali, pjanti eċċ. Ċerti determinattivi għandhom tifsira proprja u tifsira figurattiva. Pereżempju r-roll tal-papiru,
|
iservi biex jindika l-kitba jew l-idejat astratti. | ||
Hawn nagħtu xi eżempji tal-użu tad-determinattivi[16] biex nuru l-importanza tagħhom:
Nota:
|
Dan id-determinattiv juri li l-kelma tiġri tliet darbiet, jiġifieri l-plural (billi l-lingwa Eġizzjana kellha plural imtenni kultant indikat b'żewġ linji). | ||
Dawn il-kliem kollha għandhom konnotazzjoni tajba "tajjeb, sabieħ, perfett". Ta' minn jinnnota li dizzjunarju reċenti [18] jagħti xi għoxrin kelma li jinqraw "nfr" jew jibdew b'din il-kelma – prova tar-rikkezza straordinarja tal-lingwa Eġizzjana.
Id-direzzjoni tal-kitba
Il-ġeroglifiċi jinkitbu mil-lemin għax-xellug, mix-xellug għal-lemin, jew minn fuq għal isfel, imma d-direzzjoni tas-soltu hi mil-lemin għax-xellug. Il-qarrej, biex ikun jaf id-direzzjoni tal-kitba, irid iħares lejn id-direzzjoni li fiha huma mdawrin il-ġeroglifiċi asimmetriċi. Pereżempju, meta l-figuri tal-bniedem u l-annimali, li jistgħu jingħarfu faċilment, iħarsu lejn ix-xellug, il-kitba trid tinqara mix-xellug għal-lemin u viċeversa.
Il-kliem mhumiex separati bi spazji jew punteġġjatura. Madankollu, xi karattri jidhru l-iżjed fl-aħħar tal-kelma, u għalhekk xi drabi hu possibbli li wieħed jagħraf il-kliem b'dan il-mod. Però huwa ċar li l-qsim ta' test fi kliem jista' jsir biss b'għarfien sod tal-lingwa u s-sintassi tagħha.
Il-kwadrat
Il-ġeroglifiċi ma jitqegħdux sempliċement f'linja wieħed wara l-ieħor: fil-fatt, dawn jitqassmu b'mod armonjuż f'kwadri jew kaxex virtwali (jiġifieri, mhux impinġijin), jew kwadrati, bl-istess mod bħas-sinogrammi. Bid-differenza li s-sinogrammi jimlew il-kwadrat sħiħ waqt li ċerti ġeroglifiċi jimlew nofs biss, orizzontalment jew vertikalment, u x'uħud kwart biss.
L-ordni tal-kitba tal-elementi rranġati f'kwadrat hi indipendenti mid-direzzjoni tal-kitba ġlobali li tista' tkun minduda (kwadrati rranġati f'ringieli) jew wieqfa (kwadrati rranġati f'kolonni). Il-karattri li jokkupaw kwadrat jinqraw mix-xellug għal-lemin u mbagħad minn fuq għal isfel jew minn fuq għal isfel u mbagħad mix-xellug għal-lemin.
Karatteristiċi kalligrafiċi u restrizzjonijiet
Hemm bosta karatteristiċi kalligrafiċi. L-ewlenin fosthom huma dawn:
- il-karattri huma maqsumin f'kwadrati (ara hawn fuq);
- biex jiġi żgurat li kwadrat ikun komplut, kultant il-karattri jinqalbu biex is-sett jiġi iżjed kumpatt. Bl-istess mod, il-kumplamenti fonetiċi jintgħażlu b'mod li joqgħodu tajjeb fil-kwadrat anki akkost li xi ftit minnhom ikunu superfluwi;
- xi karattri jistgħu jitħallew barra, speċjalment dawk li jindikaw il-fonemi ȝ u j;
- il-karattri li jindikaw l-allat jitqegħdu fir-ras ta' dikjarazzjoni, frażi jew kelma komposta, bħala antepożizzjoni onorifika (inverżjoni rispettuża).
Madankollu, anki jekk il-ġeroglifiċi jkunu maqlubin dan ma jagħmilx differenza fit-trażlitterazzjoni u l-qari.
Karattri miżjudin
Sostituzzjoni b'linja mżerżqa

Il-karattri offensivi, ta' gwaj, tabù, rari jew kumplessi jistgħu jiġu mibdulin f'linja mżerżqa:
|
ms(j), verb li jfisser "welled", jista' jinkiteb: | ||||
|
id-determinattivi ta' mara qiegħda teħles (l-aħħar karattru) kien kultant meqjus offensiv (jew sempliċiment diffiċli wisq biex jitpinġa); | ||||
|
m(w)t, "mewt", tinkiteb ukoll: | ||||
|
biex jiġi evitat id-determinattiv tal-għadu fuq l-art (l-aħħar karattru), karattru ta' gwaj. | ||||
Cartouche
Cartouche, li jfisser skartoċċ bil-Franċiż, għandu din il-forma:
![]() |
|
![]() |
Jitqegħdu fil-cartouches l-ismijiet ta' allat (eċċezzjonalment) u l-aħħar żewġ ismijiet, re tal-Eġittu l-Għoli u l-Baxx u iben Re, tat-titli tal-faragħuni (dejjem):
|
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||
jtn, "Aton" | jmn-rˁ, "Amon-Re" | qljwpȝdrȝ.t, "Kleopatra" | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
Karattri biex jimlew
Jintużaw xi karattri biex jimtlew il-kwadrati li ma jkunux kompluti.
Karattri magħqudin
Hemm xi karattri li huma magħmulin minn diversi oħra magħqudin flimkien. Dawn il-karattri, però jeżistu indipendentament u jservu bħala karattri ġodda: pereżempju, driegħ quddimija żżom xettru sservi bħala determinattiv għall-kliem li jfissru "mexxa, iggverna, ikkmanda" u d-derivati tagħhom.
Repetizzjoni
Jekk karattru ta' nom jidher darbtejn wara xulxin dan jindika li hu mtenni, waqt li jekk jidher tliet darbiet juri li hu fil-plural.
Karattri mhux figurattivi
Dawn huma:
- Linja wieqfa li tindika li l-karattru hu ideogramma (fil-każi ta' ambigwità fejn l-istess karattru jista' jservi bħala ideogramma jew karattru fonetiku);
- Żewġ linji mżerżqin li juru li nom huwa mtenni jew tliet linji weqfin li juru li nom hu fil-plural;
- U, misluf mill-kitba jeratika, is-suffiss tal-formazzjoni tal-plural:
.
L-ortografija
Il-kunċett ta' ortografija "korretta" fl-Eġizzjan ġeroglifiku ma nistgħux inħarsu lejh bħal fil-lingwi moderni. Tabilħaqq, għal kważi kull kelma, kien hemm varjant wieħed jew aktar. Għalhekk, wieħed jiddubita jekk il-kunċett ta' ortografija kienx jeżisti fil-lingwa Eġizzjana. Fil-fatt, insibu:
- Karattri żejda;
- Ommissjoniet ta' grafemi, li ma nafux kinux apposta jew le;
- Bdil ta' grafema b'oħra, li jagħmilha impossibbli li ssir distinzjoni bejn "żball" jew ortografija "alternattiva";
- Żbalji u ommissjonijiet fil-kitba tal-karattrii, l-aktar problematiċi meta l-kitba tkun kursiva: kitba jeratika imma l-iżjed demotika fejn l-skematizzazzjoni tal-karattri hi estrema.
Remove ads
Referenzi
Eżempji ta' ġeroglifiċi
Bibljografija
Ħoloq esterni
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads