စက္ခုဝိညာဏ်

စက္ခုဝိညာဏ် ဆိုသည်မှာ အဘိဓမ္မာတရားတော်အရ ဒွေပဉ္စဝိညာဏ် (အာရုံငါးပါးကို သိသော ဝိညာဏ်ငါးမျိုး) တွင် အပါအဝင်ဖြစ်ပြီး၊ စက္ခုပသာဒရုပ် (မျက်စိအကြည်ဓာတ်) ကို မှီ၍ ရူပါရုံ (အဆင်းသဏ္ဌာန်) ကို မြင်သိတတ်သော အသိစိတ်တစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။

စက္ခုဝိညာဏ်၏ သဘောသဘာဝ (လက္ခဏာ၊ ရသ၊ ပစ္စုပဋ္ဌာန်၊ ပဒဋ္ဌာန်)

အဘိဓမ္မာကျမ်းဂန်များက စက္ခုဝိညာဏ်၏ သဘောသဘာဝကို အင်္ဂါလေးရပ်ဖြင့် တိကျစွာ ဖွင့်ဆိုထားပါသည်-

၁။ လက္ခဏာ: စက္ခုဝတ္ထု (မျက်စိအကြည်ဓာတ်) ကို မှီ၍ ရူပါရုံကို သိခြင်းသဘော။

• ဤဖွင့်ဆိုချက်တွင် "စက္ခုဝတ္ထုကို မှီခြင်း" ဟုဆိုသဖြင့် ရူပါရုံကို အာရုံပြုသော်လည်း စက္ခုဝတ္ထုကို မမှီသော သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း၊ သန္တီရဏ စသည့် ဝီထိစိတ်များကို ပယ်ဖျောက်ပါသည်။ "ရူပါရုံကို သိခြင်း" ဟုဆိုသဖြင့် စက္ခုဝိညာဏ်နှင့်အတူဖြစ်သော ဖဿ၊ ဝေဒနာ စသည့် ယှဉ်ဖက်စေတသိက်များကို ပယ်ဖျောက်ပါသည်။

၂။ ရသ: ရူပါရုံ (အဆင်း) မျှကိုသာ အာရုံယူခြင်း ကိစ္စရှိခြင်း။

• ဤသည်မှာ အလွန်အရေးကြီးသော အချက်ဖြစ်ပါသည်။ စက္ခုဝိညာဏ်သည် မြင်ရုံသက်သက် (မြင်ကာမတ္တ) သာဖြစ်ပြီး၊ "အညိုရောင်၊ အဝါရောင်" ဟူသော အထူးအရောင်များ၊ "ပန်း၊ လူ" ဟူသော ပညတ်သဏ္ဌာန်များ သို့မဟုတ် "ကုသိုလ်၊ အကုသိုလ်" စသည့် တရားသဘောများကို မသိနိုင်ပါ။ ၎င်းသည် အာရုံနှင့် ဒွါရတို့ ထိခိုက်တွေ့ဆုံမှု (အဘိနိပါတမတ္တ) ကိုသာ သိခြင်းဖြစ်ပါသည်။

၃။ ပစ္စုပဋ္ဌာန်: ယောဂီ၏ ဉာဏ်တွင် ရူပါရုံဘက်သို့ ရှေးရှုမျက်နှာမူနေသော သဘောအဖြစ် ထင်လာခြင်း။

• စက္ခုဝိညာဏ်သည် ဖြစ်ပေါ်လာလျှင် ရူပါရုံကိုသာ တည့်တည့်မတ်မတ် အာရုံပြု၍ ဖြစ်သောကြောင့် ၎င်း၏ ဖြစ်တည်မှုသည် အာရုံဘက်သို့ ရှေးရှုနေသည့်ဟန်ဖြင့် ထင်ရှားပါသည်။

၄။ ပဒဋ္ဌာန်: ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းစိတ် (အာဝဇ္ဇန်း) ၏ ချုပ်ပျောက်ခြင်း။

• စိတ်ဖြစ်စဉ် (ဝီထိ) ၌ စိတ်တို့သည် အစဉ်အတိုင်း တစ်ခုပြီးမှတစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။ စက္ခုဝိညာဏ် မဖြစ်ပေါ်မီ ရှေ့အနီးဆုံးခဏ၌ အာရုံကို ဆင်ခြင်ပေးသော ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းစိတ်သည် ချုပ်ပျောက်သွားရပြီး၊ ထိုချုပ်ပျောက်မှုက စက္ခုဝိညာဏ် ဖြစ်ပေါ်လာရန် အနီးကပ်ဆုံး အကြောင်းတရား ဖြစ်ပါသည်။

စက္ခုဝိညာဏ်ဟု အမည်တွင်ရခြင်း

စက္ခုဝိညာဏ် ဖြစ်ပေါ်ရန် အကြောင်းများစွာ ရှိသော်လည်း၊ `စက္ခု` ဟူသော အမည်ဖြင့် အထူးပြုခေါ်ဆိုရခြင်းမှာ-

• အသာဓာရဏ (မတူညီသော အကြောင်း): ရူပါရုံကဲ့သို့သော အာရုံသည် စက္ခုဝိညာဏ်အပြင် အခြားသော ဝီထိစိတ်များ (သမ္ပဋိစ္ဆိုင်း၊ မနောဒွါရဝီထိ စသည်) နှင့်လည်း ဆက်ဆံပါသည်။ သို့သော် စက္ခုပသာဒရုပ်သည် စက္ခုဝိညာဏ် တစ်မျိုးတည်း၏သာ မှီရာဝတ္ထုဖြစ်သောကြောင့် အများနှင့်မဆက်ဆံသော ထူးခြားသည့်အကြောင်းဖြစ်သည့် `စက္ခု` ဖြင့် အမည်တပ်ခြင်း ဖြစ်သည်။
• အဓိက (အထူးကဲဆုံး အကြောင်း): စက္ခုပသာဒ (မျက်စိအကြည်ဓာတ်) ၏ ကြည်လင်မှု၊ အားကောင်းမှုသည် စက္ခုဝိညာဏ်၏ မြင်သိမှု စွမ်းအားအပေါ် တိုက်ရိုက်အကျိုးသက်ရောက်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။ မျက်စိကြည်လင်လျှင် အမြင်ကြည်လင်ပြီး၊ မျက်စိမှုန်ဝါးလျှင် အမြင်လည်း မှုန်ဝါးပါသည်။

စက္ခုဝိညာဏ် ဖြစ်ပေါ်ရန် အကြောင်းတရား (၄) ပါး

စက္ခုဝိညာဏ် ဖြစ်ပေါ်လာရန်အတွက် အောက်ပါအကြောင်းတရား လေးပါး ပြည့်စုံရန် လိုအပ်ပါသည်-

1. စက္ခုပသာဒ မပျက်စီးခြင်း: မျက်စိအကြည်ဓာတ် ကောင်းမွန်စွာ ရှိနေခြင်း။
2. ရူပါရုံ ထင်ရှားခြင်း: အဆင်းအာရုံသည် မျက်စိ၏မြင်ကွင်းအတွင်းသို့ ရောက်ရှိလာခြင်း။
3. အာလောက (အလင်းရောင်) ရှိခြင်း: မြင်နိုင်ရန်အတွက် အလင်းရောင် လိုအပ်ခြင်း။
4. မနသိကာရ (အာဝဇ္ဇန်းစိတ်) ရှိခြင်း: အာရုံကို နှလုံးသွင်း ဆင်ခြင်ပေးသည့် ပဉ္စဒွါရာဝဇ္ဇန်းစိတ် ဖြစ်ပေါ်ခြင်း။

ပဉ္စဝိညာဏ်တို့၌ ဝေဒနာ ကွဲပြားပုံ

ပဉ္စဝိညာဏ်တို့၌ ခံစားမှုဝေဒနာ မတူညီကြပါ-

• စက္ခု၊ သောတ၊ ဃာန၊ ဇိဝှါ ဝိညာဏ်များ ၌ ဥပေက္ခာဝေဒနာ (အလယ်အလတ်ခံစားမှု) သာ ဖြစ်ပေါ်ပါသည်။ အကြောင်းမှာ အာရုံ (ဥပါဒါရုပ်) နှင့် ဒွါရ (ဥပါဒါရုပ်) တို့၏ ထိခိုက်မှုသည် နူးညံ့သိမ်မွေ့သောကြောင့် (ဥပမာ- ဝါဂွမ်းစနှင့် ဝါဂွမ်းစ ထိသကဲ့သို့) ဖြစ်သည်။
• ကာယဝိညာဏ် ၌မူ သုခဝေဒနာ (ချမ်းသာမှု) သို့မဟုတ် ဒုက္ခဝေဒနာ (ဆင်းရဲမှု) ဖြစ်ပေါ်ပါသည်။ အကြောင်းမှာ အာရုံ (မဟာဘုတ်) နှင့် ဒွါရ (မဟာဘုတ်) တို့၏ ထိခိုက်မှုသည် အားပြင်းသောကြောင့် (ဥပမာ- သံတူနှင့် ပေကို ထုသကဲ့သို့) ဖြစ်သည်။