နိယဿကံ

“နိယဿကံ” ဆိုသည်မှာ ကိုယ်စိုးကိုယ်ပိုင် နေခွင့်မရအောင် ပြုလုပ်မှုကို ဆိုလိုသည်။ ဤသည်မှာ ဗုဒ္ဓဘာသာဝိနည်းဓမ္မအရ ရဟန်းတစ်ပါး၏ မလျော်မကန်သော အပြုအမူများကို ပြုပြင်ရန် သံဃာ့အဖွဲ့အစည်းက ချမှတ်သော ပြစ်ဒဏ်တစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့် အသျှင်သေယျသကဟု ရဟန်းတစ်ပါးသည် မိုက်မဲ၍ မလိမ္မာ၊ အာပတ်များပြား၊ အပိုင်းအခြားမရှိသူဖြစ်ကာ မလျော်မလျောက်ပတ်သော လူသူဆက်ဆံရေးများဖြင့် လူတို့နှင့် ရောယှက်၍ နေထိုင်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ရဟန်းသံဃာတို့သည် ပရိဝါသ်ပေးလျက်၊ အရင်းသို့ ငင်လျက်၊ မာနတ်ပေးလျက်၊ အဗ္ဘာန်သွင်းလျက် အမြဲမပြတ် ကြောင့်ကြစိုက်ခဲ့ကြရသည်။ ဤအခြေအနေကို မြတ်စွာဘုရားထံ လျှောက်တင်သောအခါ၊ မြတ်စွာဘုရားသည် သံဃာအား “သင်သည် မှီခိုနေရမည်” ဟု သေယျသကရဟန်းအား နိယဿကံပြုရန် မိန့်တော်မူခဲ့သည်။^[၁]

နိယဿကံပြုပုံ

နိယဿကံကို ပြုလုပ်ရာတွင် အောက်ပါအဆင့်များဖြင့် ဆောင်ရွက်ရသည်။ ရှေးဦးစွာ သေယျသကရဟန်းကို စောဒနာရမည်၊ စောဒနာတင်ပြီးနောက် အောက်မေ့စေရမည်၊ အောက်မေ့စေပြီးနောက် အာပတ်သို့ တင်ရမည်၊ ထို့နောက် ကျွမ်းကျင်လိမ္မာ၍ စွမ်းရည်ရှိသော ရဟန်းတစ်ပါးက သံဃာကို သုံးကြိမ်တိုင်တိုင် ဤကိစ္စကို ကြေညာ၍ သဘောတူညီမှုရှိမရှိ စစ်ဆေးပြီး၊ ဆိတ်ဆိတ်နေခြင်းဖြင့် သဘောတူကြောင်း အတည်ပြုသည်။

မတရားသောကံ တစ်ဆယ့်နှစ်ပါး

နိယဿကံတွင် အင်္ဂါသုံးပါးနှင့် ပြည့်စုံသော မတရားသောကံ တစ်ဆယ့်နှစ်မျိုးရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ ဝိနည်းနှင့် မညီညွတ်၍ မကောင်းသဖြင့် ပြေငြိမ်းသောကံများဖြစ်သည်။ ဥပမာ-

1. မျက်ကွယ်၌ ပြုလုပ်ခြင်း၊ မမေးမြန်းဘဲ ပြုလုပ်ခြင်း၊ ဝန်မခံဘဲ ပြုလုပ်ခြင်း။
2. အာပတ်မသင့်ဘဲ ပြုလုပ်ခြင်း၊ ဒေသနာဂါမ်မဟုတ်သော အာပတ်ဖြင့် ပြုလုပ်ခြင်း၊ ဒေသနာကြားပြီးသော အာပတ်ဖြင့် ပြုလုပ်ခြင်း။
3. မစောဒနာဘဲ ပြုလုပ်ခြင်း၊ မအောက်မေ့စေဘဲ ပြုလုပ်ခြင်း၊ အာပတ်သို့ မတင်ဘဲ ပြုလုပ်ခြင်း။

ဤသို့စသည်ဖြင့် တစ်ဆယ့်နှစ်ပါးတိုင်အောင် မတရားသောကံများကို ဖော်ပြထားသည်။

တရားသောကံ တစ်ဆယ့်နှစ်ပါး

အလားတူ၊ အင်္ဂါသုံးပါးနှင့် ပြည့်စုံသော တရားသောကံ တစ်ဆယ့်နှစ်မျိုးလည်း ရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ ဝိနည်းနှင့် ညီညွတ်၍ ကောင်းစွာ ပြေငြိမ်းသောကံများဖြစ်သည်။ ဥပမာ-

1. မျက်မှောက်၌ ပြုလုပ်ခြင်း၊ မေးမြန်း၍ ပြုလုပ်ခြင်း၊ ဝန်ခံသဖြင့် ပြုလုပ်ခြင်း။
2. အာပတ်သင့်သဖြင့် ပြုလုပ်ခြင်း၊ ဒေသနာဂါမ်ဖြစ်သော အာပတ်ဖြင့် ပြုလုပ်ခြင်း၊ ဒေသနာမကြားအပ်သေးသော အာပတ်ဖြင့် ပြုလုပ်ခြင်း။
3. စောဒနာ၍ ပြုလုပ်ခြင်း၊ အောက်မေ့စေ၍ ပြုလုပ်ခြင်း၊ အာပတ်သို့ တင်၍ ပြုလုပ်ခြင်း။

အလိုရှိက ပြုလုပ်ရာသောကံ ခြောက်ပါး

သံဃာသည် အင်္ဂါသုံးပါးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းများအား နိယဿကံကို ပြုလိုက ပြုရာ၏။ ၎င်းတို့မှာ-

1. မျက်ကွယ်မျက်မှောက် ငြင်းခုံလျက် သံဃာ၌ အဓိကရုဏ်းပြုလုပ်ခြင်း၊ မိုက်မဲ မလိမ္မာ အာပတ်များပြားခြင်း၊ မလျော်မလျောက်ပတ် လူသူဆက်ဆံရေးဖြင့် နေထိုင်ခြင်း။
2. သီလပျက်စီးခြင်း၊ အကျင့်ပျက်စီးခြင်း၊ အယူဝါဒပျက်စီးခြင်း။
3. မြတ်စွာဘုရား၊ တရားတော်၊ သံဃာတော်တို့၏ ကျေးဇူးမဲ့ကို ပြောဆိုခြင်း။

နိယဿကံ၌ ကျင့်ဝတ် တစ်ဆယ့်ရှစ်ပါး

နိယဿကံ အပြုခံရသော ရဟန်းသည် အောက်ပါ ကျင့်ဝတ်များကို ကောင်းစွာ ကျင့်ရမည်။

• ပဉ္စင်းခံမပေးရ၊ နိဿရည်းမပေးရ၊ သာမဏေကို မလုပ်ကျွေးမပြုစုစေရ။
• ရဟန်းမိန်းမတို့အား ဆုံးမရန် သမုတ်ခြင်းကို မနှစ်သက်ရ၊ ဩဝါဒမပေးရ။
• နိယဿကံပြုကြောင်း အာပတ်သို့ မရောက်ရ၊ အခြားအာပတ် သို့မဟုတ် ယုတ်ကြမ်းသော အာပတ်သို့ မရောက်ရ။
• ကံကို မကဲ့ရဲ့ရ၊ ကံပြုရဟန်းတို့ကို မကဲ့ရဲ့ရ။
• ပကတတ်ရဟန်း၏ ဥပုသ်၊ ပဝါရဏာကို မဆိုင်းငံ့ရ၊ ဆုံးမခြင်း မပြုရ၊ အကြီးအမှူးအရာ မယူရ။
• ခွင့်မတောင်းရ၊ မစောဒနာရ၊ မအောက်မေ့စေရ၊ ပကတတ်ရဟန်းတို့နှင့် မရောယှက်ရ။

နိယဿကံ ငြိမ်းခြင်း

သေယျသကရဟန်းသည် နိယဿကံပြစ်ဒဏ်ကို ခံယူပြီးနောက် ကောင်းစွာ ကျင့်ကြံ၍ မာနကို ချ၊ ကံမှ ထွက်မြောက်ကြောင်း ကျင့်ဝတ်ကို ကျင့်သောအခါ၊ သံဃာထံ ချဉ်းကပ်ကာ နိယဿကံ ငြိမ်းစေရန် သုံးကြိမ်တောင်းလျှောက်ရသည်။ ထို့နောက် သံဃာက နိယဿကံကို ငြိမ်းစေရန် ကျွမ်းကျင်သော ရဟန်းတစ်ပါးက သံဃာကို သိစေပြီး၊ သဘောတူညီမှုရရှိပါက နိယဿကံကို ငြိမ်းစေသည်။

နိယဿကံကို မငြိမ်းစေအပ်သော အကြောင်းများ

အင်္ဂါငါးပါး သို့မဟုတ် ရှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းအား နိယဿကံကို မငြိမ်းစေရ။ ဥပမာ-

• ပဉ္စင်းခံပေးခြင်း၊ နိဿရည်းပေးခြင်း၊ သာမဏေကို လုပ်ကျွေးပြုစုစေခြင်း။
• အာပတ်သို့ ရောက်ခြင်း၊ ကံကို ကဲ့ရဲ့ခြင်း။
• ဥပုသ်၊ ပဝါရဏာကို ဆိုင်းငံ့ခြင်း၊ အကြီးအမှူးအရာ ယူခြင်း။

နိယဿကံကို ငြိမ်းစေအပ်သော အကြောင်း တစ်ဆယ့်ရှစ်ပါး

အင်္ဂါငါးပါး သို့မဟုတ် ရှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းအား နိယဿကံကို ငြိမ်းစေရမည်။ ၎င်းတို့မှာ-

၁။ အင်္ဂါငါးပါး (၁)

• (ဥပဇ္ဈာယ်ဆရာပြုလုပ်၍) ပဉ္စင်းခံမပေးခြင်း၊ နိဿရည်းမပေးခြင်း၊ သာမဏေကို မလုပ်ကျွေးမပြုစုစေခြင်း။
• ရဟန်းမိန်းမတို့အား ဆုံးမရန် သမုတ်ခြင်းကို မသာယာ ‘မနှစ်သက်ခြင်း’၊ သမုတ်ခံရသော်လည်း ရဟန်းမိန်းမတို့ကို ဩဝါဒမပေးမဆုံးမခြင်း။

ဤအင်္ဂါငါးပါးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းအား နိယဿကံကို ငြိမ်းစေရမည်။

၂။ အင်္ဂါငါးပါး (၂)

• နိယဿကံပြုကြောင်း ဖြစ်သော အာပတ်သို့ မရောက်ခြင်း၊ အလားတူ အခြားအာပတ်သို့ဖြစ်စေ၊ ထို့ထက် ယုတ်ကြမ်းသော အာပတ်သို့ဖြစ်စေ မရောက်ခြင်း။
• ကံကို မကဲ့ရဲ့ခြင်း၊ ကံပြုရဟန်းတို့ကို မကဲ့ရဲ့ခြင်း။

ဤအင်္ဂါငါးပါးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းအား နိယဿကံကို ငြိမ်းစေရမည်။

၃။ အင်္ဂါရှစ်ပါး

• ပကတတ်ရဟန်း၏ ဥပုသ်ကို (ဆိုင်းငံ့၍) မထားခြင်း၊ ပဝါရဏာကို (ဆိုင်းငံ့၍) မထားခြင်း။
• ဆိုဆုံးမခြင်းကို မပြုခြင်း၊ အကြီးအမှူးအရာကို မယူခြင်း၊ ခွင့်မတောင်းခြင်း။
• မစောဒနာခြင်း၊ မအောက်မေ့စေခြင်း၊ ပကတတ်ရဟန်းတို့နှင့် မရောယှက်ခြင်း။

ဤအင်္ဂါရှစ်ပါးနှင့် ပြည့်စုံသော ရဟန်းအား နိယဿကံကို ငြိမ်းစေရမည်။