မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲများ

ယိုးဒယား-မြန်မာ စစ်ပွဲများ (ယိုးဒယားစစ်ပွဲများ) သည် မြန်မာနှင့် ယိုးဒယားတို့အကြား ၁၆ ရာစုမှ ၁၉ ရာစုအတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သော စစ်ပွဲများ ဖြစ်သည်။^[၁][၂]

တောင်ငူ-အယုဒ္ဓယ (ယိုးဒယား)

စဉ်	အမည်	ရလဒ်	မှတ်ချက်
၁	မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၅၃၉-၁၅၄၀)	မြန်မာ ခုခံစစ် အောင်မြင်	အယုဒ္ဓယတို့ တနင်္သာရီ အား ကျူးကျော်ခြင်း ၁၅၃၉ တွင် ယိုးဒယားတို့ ထားဝယ်အား ကျူးကျော်ခဲ့ပြီး[၃][၄] ရေး​ အား ဆက်လက်ကျူးကျော်ခဲ့သော်လည်း မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။[၅]
၂	မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၅၄၇-၁၅၄၉)	ယိုးဒယား ခုခံစစ် အောင်မြင်	အယုဒ္ဓယအား ပထမဆုံး သိမ်းပိုက်ခြင်း ၁၅၄၇-၁၅၄၈ တွင် ယိုးဒယားထံမှ ထားဝယ်အား မြန်မာတို့ ရရှိခဲ့ပြီး[၃][၄] ယိုးဒယားအား ၁၅၄၈-၁၅၄၉ တွင် ကျူးကျော်ခဲ့သော်လည်း အယုဒ္ဓယအား မသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပေ။[၆]
၃	မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၅၆၃-၁၅၆၄)	မြန်မာ အောင်မြင်	အယုဒ္ဓယအား ဒုတိယအကြိမ် သိမ်းပိုက်ခြင်း ဆင်ဖြူစစ်ပွဲ ဟုလည်း ခေါ်ဆိုသည်။ ယိုးဒယားအား မြန်မာတို့ ကျူးကျော်ခဲ့ကာ အယုဒ္ဓယအား သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ယိုးဒယားသည် မြန်မာ လက်အောက်ခံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။[၇]
၄	မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၅၆၈-၁၅၆၉)	မြန်မာ အောင်မြင်	အယုဒ္ဓယအား တတိယအကြိမ် သိမ်းပိုက်ခြင်း ယိုးဒယားတို့ ထကြွပုန်ကန်သည်။ မြန်မာတို့ အယုဒ္ဓယအား ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ယိုးဒယားသည် မြန်မာ လက်အောက်ခံအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိသည်။[၈]
၅	မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၅၈၄-၁၅၉၃)	ယိုးဒယား အောင်မြင်	အယုဒ္ဓယအား စတုတ္ထအကြိမ် သိမ်းပိုက်ခြင်း ၁၅၈၄ တွင် ယိုးဒယားတို့ လွတ်လပ်ရေးကြေညာပြီးနောက် မြန်မာတို့ ယိုးဒယားအား ငါးကြိမ်တိုင် ကျူးကျော်ခဲ့သော်လည်း မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။[၉][၁၀]
၆	မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၅၉၃-၁၆၀၀)	ယိုးဒယား အောင်မြင်	ယိုးဒယားတို့ မြန်မာအား ပထမဆုံး ကျူးကျော်ခြင်း တနင်္သာရီကမ်းရိုးတန်းမှ မုတ္တမအထိ ယိုးဒယားတို့ သိမ်းပိုက်သည်။ ၁၆၀၂ တွင် လန်နပြည် (ချင်းမိုင်မြို့) သည် ယိုးဒယား လက်အောက်ခံ ဖြစ်လာသည်။[၁၁][၁၂][၁၃]
၇	မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၆၀၉-၁၆၂၂)	မြန်မာ အောင်မြင်	ညောင်ရမ်းပြန်လည်ထူထောင်ခြင်း စစ်ပွဲများ ၁၆၁၃ တွင် မုတ္တမနှင့် ထားဝယ်၊ ၁၆၁၄ တွင် လန်နကို မြန်မာတို့ ပြန်လည်ရရှိသည်။[၁၄][၁၅]
၈	မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၆၆၂-၁၆၆၄)	မြန်မာ ခုခံအောင်မြင်	ယိုးဒယားတို့ မြန်မာအား ဒုတိယအကြိမ် ကျူးကျော်ခြင်း ၁၆၆၂ တွင် တနင်္သာရီအထက် ကမ်းရိုးတန်းမှ မုတ္တမအထိ ယိုးဒယားတို့ သိမ်းပိုက်သည်။ ၁၆၆၃ တွင် အထက် တနင်္သာရီ ကမ်းရိုးတန်းနှင့် လန်နကို ယိုးဒယားတို့ ကျူးကျော်ကာ ချင်းမိုင်အား ပသိမ်းပိုက်သည်။ ၁၆၆၄ တွင် ချင်းမိုင်မှ ယိုးဒယားတို့ ဆုတ်ခွာသည်။[၁၆][၁၇][၁၈][၁၉]
၉	မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၆၇၅-၁၆၇၆)	မြန်မာ ခုခံအောင်မြင်	တနင်္သာရီ ကမ်းရိုးတန်းအား မြန်မာတို့ အောင်မြင်စွာ ခုခံနိုင်သည်။ (၁၆၇၅) မြန်မာတို့၏ ကျူးကျော်မှုကို ယိုးဒယားတို့ အောင်မြင်စွာ ခုခံနိုင်သည် (၁၆၇၅-၁၆၇၆)
၁၀	မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၇၀၀-၁၇၀၁)	ယိုးဒယား ခုခံအောင်မြင်	မြန်မာတို့၏ ကျူးကျော်မှုကို ယိုးဒယားတို့ အောင်မြင်စွာ ခုခံနိုင်သည်။

ကုန်းဘောင်-အယုဒ္ဓယ (ယိုးဒယား)

စဉ်	အမည်	ရလဒ်	မှတ်ချက်
၁	မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (1759–1760)	မြန်မာ အောင်မြင်	အယုဒ္ဓယအား ပဉ္စမအကြိမ် သိမ်းပိုက်ခြင်း တနင်္သာရီ ကမ်းရိုးတန်းအား ထားဝယ်မှ မြိတ်အထိ မြန်မာတို့ အောင်နိုင်သည်။ အယုဒ္ဓယအား မြန်မာတို့ ဝိုင်းရံထားနိုင်သော်လည်း ဘုရင် ဒဏ်ရာရဖျားနာသဖြင့် ပြန်လည်ဆုတ်ခွာခဲ့သည်။[၂၀][၂၁]
၂	မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (1765–1767)	မြန်မာ အောင်မြင်	အယုဒ္ဓယအား ဆဋ္ဌမအကြိမ် သိမ်းပိုက်ခြင်း ယိုးဒယားအား မြန်မာတို့ ကျူးကျော်ကာ အယုဒ္ဓယအား ဝန်းရံထားပြီး အယုဒ္ဓယနေပြည်တော်အား အဆုံးသတ်စေခဲ့သည်။[၂၂][၂၃]

ကုန်းဘောင်-သွန်ဘူရီ (ယိုးဒယား)

စဉ်	အမည်	ရလဒ်	မှတ်ချက်
၁	မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၇၇၅-၁၇၇၆)	ယိုးဒယား အောင်မြင်	လန်နအား ယိုးဒယားတို့ ထိန်းချုပ် ယိုးဒယားတို့၏ အကူအညီဖြင့် ၁၇၇၅ တွင် လန်နပြည် လွတ်လပ်ရေးကြေညာသည်။ လန်နနှင့် ယိုးဒယားအား မြန်မာတို့ ကျူးကျော်သည်။ ဆင်ဖြူရှင်မင်းလွန်ပြီးနောက် ယိုးဒယားမှ မြန်မာတို့ ဆုတ်ခွာခဲ့ရာ လန်နအား ယိုးဒယားတို့ ရရှိခဲ့ပြီး ဆယ်စုနှစ် နှစ်နှစ်အကြာ မြန်မာတို့ အုပ်ချုပ်မှု အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။[၂၄]

ကုန်းဘောင်-ချက္ကရီ (ယိုးဒယား)

စဉ်	အမည်	ရလဒ်	မှတ်ချက်
၁	မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၇၈၅-၁၇၈၆)	ယိုးဒယား ခုခံအောင်မြင်	တပ်မတော်ကိုးရပ် စစ်ပွဲ ယိုးဒယားအား သိမ်းပိုက်ရန် မြန်မာတို့ ကြိုးပမ်းခဲ့ပြီး ရှုံးနိမ့်ခဲ့သည်။[၂၅][၂၆]
၂	မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၇၈၈)	မြန်မာ ခုခံအောင်မြင်	တနင်္သာရီအား ယိုးဒယားတို့ ကျူးကျော်ခြင်း ထားဝယ်အား သိမ်းပိုက်ရန်နှင့် တနင်္သာရီကမ်းရိုးတန်းအား ပြန်လည်ရယူရန် ယိုးဒယားတို့ ကြိုးပမ်းခဲ့သော်လည်း ရှုံးနိမ့်ခဲ့သည်။
၃	မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၇၉၂-၁၇၉၄)	မြန်မာ ခုခံအောင်မြင်	တနင်္သာရီအား ယိုးဒယားတို့ ကျူးကျော်ခြင်း အောက်တနင်္သာရီ ကမ်းရိုးတန်းအား ယိုးဒယားတို့ ပြန်လည်ရယူရန် ကြိုးပမ်းမှု မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။[၂၇][၂၈]
၄	မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၇၉၇-၁၇၉၈)	ယိုးဒယား ခုခံအောင်မြင်	ချင်းမိုင်အား မြန်မာတို့ ကျူးကျော်ခြင်း လန်နအား မြန်မာတို့ ကျူးကျော်ပြီး ချင်းမိုင်အား ဝိုင်းရံထားခဲ့သည်။ မြို့အား ရရှိခဲ့သော်လည်း ကာဝီလ က ရာမ ၁ ထံမှ စစ်ကူတောင်းခဲ့ကာ မြို့အား ပြန်လည်ရယူခဲ့သည်။[၂၉]
၅	မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၈၀၂-၁၈၀၅)	ယိုးဒယား အောင်မြင်	ချင်းဆမ်အား ယိုးဒယားတို့ ကျူးကျော်ခြင်း လန်နအား မြန်မာတို့ တိုက်ခိုက်သော်လည်း ရှုံးနိမ့်ခဲ့သည်။ [၃၀]
၆	မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၈၀၉-၁၈၁၂)	ယိုးဒယား ခုခံအောင်မြင်	သန်လန်အား မြန်မာတို့ ကျူးကျော်ခြင်း ဖူးခက်အား သိမ်းပိုက်ရန် မြန်မာတို့ ကြိုးပမ်းသော်လည်း မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။[၃၁][၃၂]
၇	ပထမ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ စစ်ပွဲ (၁၈၂၄-၁၈၂၆)	ဗြိတိသျှ အောင်မြင်	ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်းနှင့် မြန်မာတို့အကြား ပဋိပက္ခဖြစ်သည်။ အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီနှင့် ယိုးဒယားတို့ ဘာနေးစာချုပ် ချုပ်ဆိုကာ မြန်မာအား ကျူးကျော်သည်။[၃၃][၃၄][၃၅]
၈	မြန်မာ-ယိုးဒယား စစ်ပွဲ (၁၈၄၉-၁၈၅၅)	မြန်မာ ခုခံအောင်မြင်	ကျိုင်းတုံနှင့် ကျိုင်းရုံးကြီးနယ်အား ယိုးဒယားတို့ ကျူးကျော်ခြင်း ဒုတိယ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာစစ် ကာလအတွင်း ကျိုင်းတုံနှင့် ကျိုင်းရုံးကြီးအား ယိုးဒယားတို့ ရယူရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ ၁၈၅၅ တွင် မြန်မာဘုရင့်တပ်တို့က ယိုးဒယားတို့အား မောင်းထုတ်နိုင်သည်အထိ ရှမ်းစော်ဘွားများက ခုခံထားနိုင်ခဲ့သည်။[၃၆][၃၇]