အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်မှုခုံရုံး
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်မှုခုံရုံး (အင်္ဂလိပ်: International Criminal Court, အတိုကောက် - ICC) သည် နယ်သာလန်နိုင်ငံ၊ The Hague မြို့တွင် အခြေစိုက်သော နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းနှင့် နိုင်ငံတကာတရားရုံးတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ၂၀၀၂ ခုနှစ်တွင် ဘက်ပေါင်းစုံပါဝင်သော ရောမဥပဒေ (Rome Statute) အရ တည်ထောင်ခဲ့သည့် ICC သည် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု၊ လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သည့် ရာဇဝတ်မှုများ၊ စစ်ရာဇဝတ်မှုများနှင့် ကျူးကျော်မှုရာဇဝတ်မှုများ စသည့် နိုင်ငံတကာရာဇဝတ်မှုများအတွက် ပုဂ္ဂိုလ်များကို တရားစွဲဆိုရန် တရားစီရင်ပိုင်ခွင့်ရှိသည့် ပထမဆုံးနှင့် တစ်ခုတည်းသော အမြဲတမ်း နိုင်ငံတကာတရားရုံးဖြစ်သည်။
ICC သည် နိုင်ငံအလိုက် တရားစီရင်ရေးစနစ်များကို အစားထိုးရန်မဟုတ်ဘဲ ဖြည့်ဆည်းရန် ရည်ရွယ်သည်။ နိုင်ငံအလိုက်တရားရုံးများက ရာဇဝတ်ကောင်များကို တရားစွဲဆိုရန် ဆန္ဒမရှိခြင်း သို့မဟုတ် မစွမ်းဆောင်နိုင်ခြင်းတို့ရှိမှသာ ၎င်း၏တရားစီရင်ပိုင်ခွင့်ကို ကျင့်သုံးနိုင်သည်။ ၎င်းသည် နိုင်ငံများအကြား အငြင်းပွားမှုများကို ကြားနာစစ်ဆေးသည့် ကုလသမဂ္ဂ၏ အစိတ်အပိုင်းဖြစ်သော အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ တရားရုံး (International Court of Justice) နှင့် ကွဲပြားခြားနားသည်။
Remove ads
တရားစီရင်ပိုင်ခွင့်နှင့် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ
ICC သည် တရားစွဲဆိုခံရသူသည် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံသားဖြစ်ခြင်း၊ စွပ်စွဲခံရသော ရာဇဝတ်မှုသည် အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ နယ်မြေအတွင်း ဖြစ်ပွားခြင်း သို့မဟုတ် ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီမှ အခြေအနေတစ်ရပ်ကို တရားရုံးသို့ ရည်ညွှန်းခြင်းတို့ရှိပါက ယေဘုယျအားဖြင့် တရားစီရင်ပိုင်ခွင့်ကို ကျင့်သုံးနိုင်သည်။ ၂၀၂၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလအထိ ရောမဥပဒေ (Rome Statute) ကို အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ၁၂၅ နိုင်ငံ လက်မှတ်ရေးထိုးထားပြီး ၎င်းတို့သည် တရားရုံး၏ အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ဖြစ်သော အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများညီလာခံတွင် ပါဝင်ကြသည်။ တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ ရုရှားနှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အပါအဝင် နိုင်ငံအများအပြားသည် ရောမဥပဒေကို လက်မှတ်မထိုးထားသည့်အပြင် တရားရုံး၏ တရားစီရင်ပိုင်ခွင့်ကိုလည်း အသိအမှတ်မပြုကြပါ။
စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများနှင့် တရားစွဲဆိုမှုများ
အစိုးရရှေ့နေရုံးသည် အခြေအနေ ၁၀ ခုကျော်ကို စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ကနဦး စိစစ်မှုများစွာကိုလည်း ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲများနှင့် အခြားအကြီးတန်းအရာရှိများ အပါအဝင် ဒါဇင်နှင့်ချီသော ပုဂ္ဂိုလ်များကို တရားစွဲဆိုထားသည်။ တရားရုံးသည် ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ကလေးစစ်သားအသုံးပြုမှု စစ်ရာဇဝတ်မှုအတွက် ကွန်ဂိုစစ်ခေါင်းဆောင် သောမတ်စ် လူဘန်ဂါ ဒိုင်လို (Thomas Lubanga Dyilo) ကို ပထမဆုံးအကြိမ် ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခဲ့သည်။
မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း တရားရုံးသည် ယူကရိန်းကျူးကျော်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာ ပူတင် (Vladimir Putin) အားလည်းကောင်း၊ ဂါဇာစစ်ပွဲနှင့် ပတ်သက်၍ အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ် ဘန်ဂျမင် နေတန်ယာဟု (Benjamin Netanyahu) နှင့် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး ယိုအဗ် ဂယ်လန့် (Yoav Gallant) တို့အပြင် ဟာမတ်စ် (Hamas) ခေါင်းဆောင်အချို့အား ဖမ်းဝရမ်းများ ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။
Remove ads
ဝေဖန်မှုများ
ICC ကို စတင်တည်ထောင်ချိန်မှစ၍ သိသာထင်ရှားသော ဝေဖန်မှုများနှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။ တရားရုံးတွင် မပါဝင်သော အဓိကအင်အားကြီးနိုင်ငံများ အပါအဝင် ကန့်ကွက်သူများသည် နိုင်ငံတော်၏ အချုပ်အခြာအာဏာဆိုင်ရာ စိုးရိမ်ပူပန်မှုများကို ကိုးကား၍ ၎င်း၏တရားဝင်မှုကို မေးခွန်းထုတ်ကြပြီး နိုင်ငံရေးဩဇာခံရနိုင်ကြောင်း စွပ်စွဲကြသည်။
တရားရုံးသည် ဘက်လိုက်မှုရှိပြီး အာဖရိကရှိ ခေါင်းဆောင်များကို မမျှမတ ပစ်မှတ်ထားသည်ဟုလည်း စွပ်စွဲခံခဲ့ရသည်။ ၎င်းသည် ၂၀၁၀ ပြည့်လွန်နှစ်များတွင် အာဖရိကနိုင်ငံအချို့က ဥပဒေမှ နုတ်ထွက်မည်ဟု ခြိမ်းခြောက်ခြင်း သို့မဟုတ် စတင်လုပ်ဆောင်ခြင်းများ ပြုလုပ်စေခဲ့သည်။ အချို့က တရားရုံး၏ ထိရောက်မှုကို မေးခွန်းထုတ်ကြပြီး ဖမ်းဆီးမှုများအတွက် နိုင်ငံများ၏ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအပေါ် မှီခိုနေရခြင်း၊ ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်မှု အရေအတွက် နည်းပါးခြင်းနှင့် တရားစီရင်မှု ကုန်ကျစရိတ် မြင့်မားခြင်းတို့ကို ထောက်ပြခဲ့ကြသည်။
Remove ads
ကိုးကား
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads