ဥက္ခေပနီယကံ

ဥက္ခေပနီယကံသည် ဗုဒ္ဓဘာသာရဟန်းတို့၏ သိက္ခာပုဒ်စည်းကမ်းများကို ချိုးဖောက်ပြီး အာပတ်သို့ရောက်သော ရဟန်းတစ်ပါးအား သံဃာ့အဖွဲ့မှ အရေးယူပြစ်ဒဏ်ပေးရာ၌ အသုံးပြုသော ကံတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ဤကံကို အဓိကအားဖြင့် အာပတ်ကို မရှုလိုခြင်း (ဝန်မခံခြင်း) သို့မဟုတ် ယုတ်မာသော မိစ္ဆာအယူကို မစွန့်လွှတ်ခြင်းကြောင့် ပြုလုပ်ရသည်။ ၎င်းသည် သံဃာ့အဖွဲ့နှင့် အတူသုံးဆောင်ခြင်း (ဥပုသ်၊ ပဝါရဏာ စသည့် ဘုံဝတ္တကိစ္စများ) မပြုလုပ်နိုင်ရန် တားမြစ်ခြင်းဖြစ်ပြီး၊ သံဃာ့စည်းကမ်းကို ထိန်းသိမ်းရန်နှင့် ရဟန်းတစ်ပါးအား ပြုပြင်လာစေရန် ရည်ရွယ်သည်။ ^[၁]

ဥက္ခေပနီယကံ၏ အကြောင်းအရင်း

ဥက္ခေပနီယကံကို ပြုလုပ်ရသည့် ဥပမာနှစ်ခုကို ဖော်ပြထားသည်။

၁။ အသျှင်ဆန္န၏ ဖြစ်ရပ်

မြတ်စွာဘုရားသည် ကောသမ္ဗီပြည် ဃောသိတာရုံကျောင်း၌ သီတင်းသုံးနေစဉ်၊ အသျှင်ဆန္နသည် အာပတ်သို့ ရောက်သော်လည်း ၎င်းအာပတ်ကို ဝန်မခံ (မရှုလို) ခဲ့သည်။ ဤအပြုအမူကို အခြားရဟန်းများက ကဲ့ရဲ့ပြစ်တင်ကာ မြတ်စွာဘုရားထံ လျှောက်ထားရာ၊ မြတ်စွာဘုရားက “ဆန္နရဟန်းအား အာပတ်ကို မရှုခြင်းကြောင့် သံဃာနှင့် အတူသုံးဆောင်ခြင်း မရှိသော ဥက္ခေပနီယကံကို ပြုလော့” ဟု မိန့်တော်မူသည်။

၂။ အရိဋ္ဌရဟန်း၏ ဖြစ်ရပ်

အရိဋ္ဌရဟန်းသည် ယုတ်မာသော မိစ္ဆာအယူကို မစွန့်လွှတ်သဖြင့် သံဃာ့အဖွဲ့က ဥက္ခေပနီယကံပြုခဲ့သည်။ သို့သော် ၎င်းသည် ကံခံပြီးနောက် လူထွက်သွားခဲ့သည်။ ဤဖြစ်ရပ်ကို ရဟန်းများက မြတ်စွာဘုရားထံ လျှောက်ထားပြီး၊ မြတ်စွာဘုရားက ကံကို ငြိမ်းစေရန် ညွှန်ကြားခဲ့သည်။

ဥက္ခေပနီယကံ ပြုလုပ်ပုံ

ဥက္ခေပနီယကံကို ပြုလုပ်ရာတွင် သံဃာ့အဖွဲ့၏ စည်းဝေးမှုနှင့် သဘောတူညီမှု လိုအပ်သည်။ ပြုလုပ်ပုံလုပ်နည်းမှာ-

1. ပထမဦးစွာ ရဟန်းအား စောဒနာ (စစ်ဆေးမေးမြန်းခြင်း) ပြုရမည်။
2. အောက်မေ့စေခြင်း (အာပတ်ကို ဝန်ခံရန် သတိပေးခြင်း) ပြုရမည်။
3. အာပတ်သို့ တင်ပြရမည်။
4. သိက္ခာပုဒ်၌ ကျွမ်းကျင်သော ရဟန်းတစ်ပါးက သံဃာ့အဖွဲ့အား ကံပြုရန် သိစေရမည်။
5. ကံပြုရန် သံဃာ့အဖွဲ့၏ သဘောတူညီမှုကို သုံးကြိမ်မေးမြန်းပြီး၊ ဆိတ်ဆိတ်နေခြင်းဖြင့် သဘောတူကြောင်း အတည်ပြုသည်။

ဥက္ခေပနီယကံ၏ အမျိုးအစားများ

ဥက္ခေပနီယကံကို အကြောင်းနှစ်မျိုးဖြင့် ခွဲခြားဖော်ပြထားသည်-

၁။ အာပတ်ကို မရှုခြင်းကြောင့် ပြုသော ဥက္ခေပနီယကံ

ရဟန်းတစ်ပါးသည် အာပတ်သို့ ရောက်သော်လည်း ဝန်မခံလိုသည့်အခါ ပြုလုပ်သည်။

၂။ ယုတ်မာသော မိစ္ဆာအယူကို မစွန့်ခြင်းကြောင့် ပြုသော ဥက္ခေပနီယကံ

ရဟန်းတစ်ပါးသည် မှားယွင်းသော အယူဝါဒကို ဆုပ်ကိုင်ထားပြီး မစွန့်လွှတ်သည့်အခါ ပြုလုပ်သည်။

တရားသော နှင့် မတရားသော ဥက္ခေပနီယကံ

- တရားသောကံ တစ်ဆယ့်နှစ်ပါး

ဥက္ခေပနီယကံသည် ဝိနည်းစည်းကမ်းနှင့် ညီညွတ်ပြီး တရားသဖြင့် ပြုလုပ်ပါက တရားသောကံဖြစ်သည်။ ဥပမာ- မျက်မှောက်တွင် ပြုလုပ်ခြင်း၊ စောဒနာ၍ ပြုလုပ်ခြင်း၊ အာပတ်သင့်မှ ပြုလုပ်ခြင်း စသည်။

- မတရားသောကံ တစ်ဆယ့်နှစ်ပါး

ဝိနည်းနှင့် မညီညွတ်ဘဲ ပြုလုပ်ပါက မတရားသောကံဖြစ်သည်။ ဥပမာ- မျက်ကွယ်တွင် ပြုလုပ်ခြင်း၊ မစောဒနာဘဲ ပြုလုပ်ခြင်း၊ အာပတ်မသင့်ဘဲ ပြုလုပ်ခြင်း စသည်။

ဥက္ခေပနီယကံ ပြုလိုက်ပြုရာသော အကြောင်းခြောက်ပါး

ဤကံကို ပြုလုပ်ရန် အကြောင်းခြောက်ချက်ကို အုပ်စုသုံးခုခွဲ၍ ဖော်ပြထားသည်-

1. မျက်ကွယ်မျက်မှောက် ငြင်းခုံပြီး သံဃာ့အတွင်း အဓိကရုဏ်းဖြစ်စေသူ၊ မိုက်မဲ၍ အာပတ်များပြီး အပိုင်းအခြားမရှိသူ၊ လူတို့နှင့် မလျောက်ပတ်စွာ ရောယှက်နေထိုင်သူ။
2. သီလပျက်စီးသူ၊ အကျင့်ပျက်စီးသူ၊ အယူဝါဒပျက်စီးသူ။
3. ဗုဒ္ဓ၊ ဓမ္မ၊ သံဃာ၏ ကျေးဇူးမဲ့ကို ပြောဆိုသူ။

ကျင့်ဝတ် လေးဆယ့်သုံးပါး

ဥက္ခေပနီယကံ ခံရသော ရဟန်းသည် ကောင်းစွာကျင့်ရန် လိုက်နာရမည့် ကျင့်ဝတ် ၄၃ ချက်ရှိသည်။ ဥပမာ-

• ပဉ္စင်းခံမပေးရ၊ သာမဏေကို မလုပ်ကျွေးစေရ။
• ရဟန်းမိန်းမတို့ကို ဆုံးမခြင်း မပြုရ။
• အာပတ်အသစ်များ မကျူးလွန်ရ။
• ကံကိုရော၊ ကံပြုသူများကိုပါ မကဲ့ရဲ့ရ။
• ပကတတ်ရဟန်းများနှင့် မရောယှက်ရ။

မငြိမ်းစေအပ်သော အကြောင်း လေးဆယ့်သုံးပါး

အကယ်၍ ရဟန်းတစ်ပါးသည် ကျင့်ဝတ်များကို မလိုက်နာ၊ အာပတ်အသစ်များ ကျူးလွန်၊ ကံကို ကဲ့ရဲ့ခြင်း၊ ပကတတ်ရဟန်းများနှင့် ရောယှက်ခြင်း စသည်တို့ကို ပြုပါက ဥက္ခေပနီယကံကို မငြိမ်းစေရ။