ဩစတြိုနီးရှန်း ဘာသာစကားများ

ဩစထြိုနီးရှန်း ဘာသာစကားများကို အရှေ့တောင်အာရှဒေသ၏ ပင်လယ်ရေကြောင်းနိုင်ငံများ(အင်ဒိုနီးရှား၊မလေးရှား၊ဖိလစ်ပိုင်၊ဘရူနိုင်း)၊မာဒါဂတ်စကာကျွန်း၊ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာအတွင်းရှိကျွန်းစုများနှင့် ထိုင်ဝမ်ကျွန်း(ထိုင်ဝမ်ဒေသခံတိုင်းရင်းသား) တွင်ကျယ်ပြန့်စွာအသုံးပြုသည်။ပြောဆိုသူ ၃၂၈ သန်းရှိပြီး ကမ္ဘာ့လူဦးရေ၏ ၄.၄%ခန့်ရှိသည်။ကမ္ဘာပေါ်တွင် ပဉ္စမမြောက်ပြောဆိုသူအများဆုံးဘာသာစကားအုပ်စုဖြစ်သည်။ဩစထြိုနီးရှန်းဘာသာစကားများတွင် မလေးဘာသာစကား(အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတစ်ခုတည်းတွင် ၂၅၀-၂၇၀ သန်းပြောဆိုပြီး စံအင်ဒိုနီးရှားဘာသာစကားဖြစ်ပြီး ကိုယ်ပိုင်စာပေစနစ်ရှိသည်)၊ ဂျာဗားဘာသာစကား၊ ဆွန်ဒန်ဘာသာစကား၊ တဂ္ဂလော့ဘာသာစကား၊ မာလာဂစီဘာသာစကား နှင် စီဘူအာနိုဘာသာစကားများ သည်အဓိကပြောဆိုသောဘာသာစကားများဖြစ်သည်။ခန့်မှန်းခြေအရ ဩစတိုနီးရှန်းဘာသာစကားမိသားစုတွင် ဘာသာစကားပေါင်း ၁၂၅၇ မျိုးပါဝင် ဒုတိယမြောက်အများဆုံးပါဝင်သည့် ဘာသာစကားအုပ်စုကြီးဖြစ်သည်။

၁၇၀၆ ခုနှစ်တွင် ဒတ်ချ်လူမျိုးပညာရှင် Adriaan Reland သည် ပထမဆုံး မလေးကျွန်းစုများတွင်ပြောဆိုသောဘာသာများနှင့် ပစိဖိတ်ကျွန်းစုများတွင်ပြောဆိုသောဘာသာစကားများ ၏ တူညီမှုများကို သတိထားမိခဲ့သည်။၁၉ရာစုတွင် Wilhelm von Humboldt, Herman van der Tuuk စသောသုတေသီများသည် ဩစထြိုနီးရှန်းဘာသာစကားများကို comparative method များဖြင့် စတင် လေ့လာမှုများပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။အသံပညာ၏ သမိုင်းကြောင်းနှင့်ပတ်သက်၍ ပထမဆုံးကျယ်ပြန့်သောလေ့လာမှုကို ဂျာမန်ဘာသာဗေဒပညာရှင် Otto Dempwolff မှပြုလုပ်ခဲ့သည်။ဤတွင် ရှေ့ဟောင်းဩစထြိုနီးရှန်းဘာသာစကားအဘိဓာန်ကိုပါပြန်လည်ပြုစုခဲ့သည်။ဩစထြိုနီးရှန်း(Austronesian) ဟူသော အသုံးအနှုန်းကို Wilhelm Schmidt က လက်တင်ဘာသာမှ ဆင်းသက်လာပြီး ရှေးဟောင်းဂရိ νῆσος (nêsos "ကျွန်း")၊ "တောင်ပိုင်းကျွန်းဘာသာစကားများ" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။

ဩစထြိုနီးရှန်း ဘာသာစကားအများစုကို Insular Southeast Asia နှင့် Oceania မှလူများက ပြောဆိုကြသည်။Urak Lawoi´ နှင့် Chamic ဘာသာစကားများ (Acehnese မှလွဲ၍) ကဲ့သို့သော ဘာသာစကားအနည်းငယ်မျှသာ ကုန်းမကြီးအာရှ၏ ဌာနေတိုင်းရင်းသားများ သို့မဟုတ် တစ်ခုတည်းသော ဘာသာစကားဖြစ်သည့် ဩစထြိုနီးရှန်း ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး အရှေ့အာဖရိကရှိ Insular မှ ဌာနေတိုင်းရင်းသားဘာသာစကားများဖြစ်သည်။လူဦးရေ ထောင်ဂဏန်းထက်ကျော်လွန်သော Austronesian ဘာသာစကားအနည်းငယ်သာရှိသော်လည်း လက်တစ်ဆုပ်စာတွင် စကားပြောသူဦးရေမှာ သန်းပေါင်းများစွာရှိသည်။ အကျယ်ပြန့်ဆုံးပြောနိုင်သောအင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် စပီကာပေါင်း ၂၅၂ သန်းဝန်းကျင်ရှိပြီး ၎င်းသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒဿမမြောက်ပြောအများဆုံးဘာသာစကားဖြစ်လာသည်။ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ထိုအုပ်စုမှဘာသာစကား ၂၀မျိုးသည် သူတို့နိုင်ငံတွင် တရားဝင်ဘာသာစကားအဖြစ်အသိအမှတ်ပြုထားသည်။

ပါဝင်သော ဘာသာစကားအရေအတွက်ဆိုလျှင် နိုင်ဂျာ-ကွန်ဂိုဘာသာစကားအုပ်စုနှင့် ဩစထြိုနီးရှန်းဘာသာစကားအုပ်စုသည်ကမ္ဘာပေါ်တွင်အကြီးဆုံး ဘာသာစကားမိသားစုကြီးများ ဖြစ်သည်။ကမ္ဘာ့ဘာသာစကားများ၏ ၂၀%သည် ထိုအုပ်စုနှစ်ခုတွင်ပါဝင်သည်။အင်ဒို-ဥရောပ ဘာသာစကားအုပ်စုကြီးများ၏ ကိုလိုနီနယ်များမထူထောင်မည်ကာလများဖြစ်သော၊ ခရစ်နှစ်ဒုတိယထောင်စုနှစ်များ၏ပထမနှစ်၅၀၀အတွင်း ပထဝီဝင်အရအကြီးအမားဆုံးပြန့်နှံ့သွားသော မိသားစုအုပ်စုကြီးဖြစ်သည်။ကမ္ဘာ့အကျယ်ပြန့်ဆုံးပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာကြီး၏အဆုံး အီစတာကျွန်းများမှ အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာကြီး၏အဆုံး မာဒါဂတ်စကာကျွန်းကြီးအထိ မိုင်ပေါင်း၉၀၀၀ကျော် အထိ ပြန်နှံ့ခဲ့သည်။

Robert Blust (1999) အရ Austronesian သည် ပင်မအကိုင်းအခက်များစွာဖြင့် ပိုင်းခြားထားပြီး ၎င်းတို့ထဲမှ တစ်ခုကို ထိုင်ဝမ်တွင် သီးသန့်တွေ့ရှိရသည်။ထိုင်ဝမ်၏ Formosan ဘာသာစကားများကို Austronesian ၏ ပထမတန်းအုပ်စုခွဲ ကိုးခုအထိ အုပ်စုဖွဲ့ထားသည်။ထိုင်ဝမ်ပြည်မကြီးအပြင်ဘက်တွင် ပြောဆိုသော Austronesian ဘာသာစကားအားလုံး (၎င်း၏ကမ်းလွန်ရှိ Yami ဘာသာစကားအပါအဝင်) သည် မလေးယို-ပိုလီနီးရှန်း (တစ်ခါတစ်ရံ Extra-Formosan ဟုခေါ်သည်) ဌာနခွဲတွင်ရှိသည်။