مازرونی زوون
اتا ایرانیج شمالغربی زوون که مازرون دریای بن، چنتا استان دله بومی زوون هسته و مازرونی مردم ونجه گپ زننه / From Wikipedia, the free encyclopedia
مازِرونی، مازِنی زوون، تَوِری زوون[5]، تاتی یا گِلِکی[6] اتا ئیرونی زوون هسّه كه ئیرونِ مازرون، سمنون، گلسّون، البرز و تهرونِ اوستانِ دله ونجه گپ زنّه. اینتا زوون غربیشومالِ دسته تاریخی نظر جه، پارتی زوون جه پیوند دانّه.[7][8]
| ||||
---|---|---|---|---|
مازرونی زبون، طبری، مازرونی، گلکی | ||||
گنشکرون | 3270000 (۱۹۹۳)[2] | |||
کشور | ایران[3] | |||
بومی جائون | سمنان اوستان مازرون گلستون اوستان تهران اوستان البرز اوستان | |||
خط | فارسی-عربی الفبا و عربی خط | |||
جملهدلهیِ ترتیب | فاعل-فعل-مفعول و فعل-فاعل-مفعول | |||
خانواده | هندو-اروپایی زوونون | |||
ایزو 639-3 | mzn[4] | |||
این زوونِ ویکیپدیا | ||||
کد ره دچیین - دچیین |
مازرونی اتا هندی-ایرانی زوون هسته که ایرانیج زوونون دَسته دله دَره و این زوونون شمالغربی رَجه دله جا گیرنه. شمالغربی ایرانیج مهمترین زوونون کوردی، گیلکی، تالشی، بلوچی، زازاکی و... هستنه که زوونشناسون معتقد هستنه که اینان زوونون مازرونی جه خله نزدیکنه.
بعضی زوونشناسون شمالغربی ایرانیج ره چنتا پچیکته گروه جا تقسیم کانّه و مثلاً کوردی گروه دله کورمانجی، سورانی و... ره قِرار دِنّه و کاسپینی زوونون ِگروه دله گیلکی، مازرونی، تالشی، سمنانی و تاتی ره جا دِنّه.
تبری زوون اتی قدیمی زوون حیساب وانه که قمری تقویم اولین قرون گادِر تاریخشناسون وه ره بشناسینه و ثبت هاکردنه. این زوون شه وسّه اتخله ادبیات داشته و اتی رسمی زوون بییه که ونه ویشته کتابون تراپرا بیه. قدیمیترین بنویشتهونی که این زوون جه باقی دَره، قرن چاروم به بعد شِنه. شواهد نشون دنه که مازرونی زوون قرن ۷ به این دیم ، اتا رسمی زوون بوییه و فارسی زوونه جا ره بئیته، قرآنون تافسیر و عربی دینی کتابون ترجمه نشون دنه که بجای اینکه ایرون رسمی زوون جه که فارسی بییه ترجمه بواشه ، مازرونی ترجمه بوییه که وه نشون دنه فارسی زوون مازرون و گیلون دله اعتبار نداشته.
ای پاس که مازرونی زوون، طبرسّون دله قت بئیته افر عرفانی و آسنی کتابون مازرون زوون جه بنویشته بوییه بسلاب (بِسینگلا) جاودون نومه که اتا صوفی کتاب بی یه و فقه تصوف حروفی خوری بی یه گه فضل الله نعیمی اینتا ره مازرونی زوون جه بنویشته یا نوم نومه کتاب که مجموعه آسنیونی هسته که نعیمی شه خُوئون دله بدییه یا محبت نومه که درباره ی عشق و عرفان هسته محرمنومه کتاب هم دره که توسط سید اسحق استرآبادی بنویشته بئیه.
افر تاریخی بنویشتهئون که مازرونی زوون جه بنویشته بئیه: ۱.تفسیر قران سورتچی(قرن۷) ۲.مقامات الحریری(قرن۷) ۳.تاریخ تبرستان(قرن۷) ۴.جاودان نامه(قرن۸) ۵.نوم نامه(قرن۸) ۶.محبت نامه(قرن۸) ۷.الکفایه(قرن۹) ۸.الابانه(قرن۹) ۹.تفسیر کتاب الله(قرن۹) ۱۰.تفسیر مغنیسا(قرن۹) ۱۱.دوم مشیخ زیدی(قرن۹) ۱۲.سوم مشیخ زیدی(قرن۹) ۱۳.قصیده طنطرانیه(قرن۹) ۱۴.اشعار امیر پازواری(قرن۹) ۱۵.محرم نامه(قرن۹) همچنین افر امی گت گتون نظم و نثر دله : ۱.مرزبان باوندی(قرن۳) ۲.علی پیروزه(قرن۴) ۳.مسته مرد(قرن۴) ۴.کاووس وشمگیر(قرن۵) ۵.قاضی هجیم(قرن۶) ۶.باربد جریر طبری(قرن۶) ۷.گردبازو یزدگرد باوندی(قرن۶) ۸.اسپهبد خورشید ممطیری(قرن۶) ۹.ابراهیم معینی(قرن۶) ۱۰.ابولعمرو(قرن۶) ۱۱.قطب رویانی(قرن۷) ۱۲.امیر علی(قرن۷) ۱۳.کیا افراسیاب چلاوی(قرن۸) ۱۴.کیا داوود چلاوی(قرن۸) ۱۵.حسن کیا چلاوی(قرن۸) ۱۶.ملا فضل الله حروفی استرآبادی(قرن۸) ۱۷.سید عبدالعظیم مرعشی(قرن۹) ۱۸.شیخ العجم امیر پازواری(قرن۹) ۱۹.ابولفضل ابن شهردویر دیلمی(قرن۹) ۲۰.محمد تنجلی (نگارنده تفسیر مغنیسا قرن۹) ۲۱.سید اسحق