From Wikipedia, the free encyclopedia
De hienebees (Rubus idaeus) beheurt net as de brummel (Rubus fruticosus) tot 't geslacht Rubus. Tot dit geslacht beheuren meer as zeshoenderd soorten.
De hienebees is een van neture veurkommende plant in Europa, die op open plaotsen in de bos en langes bosranden veurkomt, en wort al sins de vrogste tiejen egeten. De teelt dervan begos in de middeleeuwen.
De plant is een heester waorvan de stengels tot twee meter lang kunnen worren. Elk jaor worren nieje stengels uut de wortelopslag evormd. Bie de zoemerhienebees zitten der alleen vruchten an de tweejaorige stengels, daornao starven ze of. Bie de haresthienebees zitten de vruchten in de toppen van de eenjaorige scheuten. De hienebees bestaot uut veule vruchjes en is een verzamelsteenvrucht. De hienebees laot makkelijk los van de bloembojem, brummelstruken niet. De meeste rassen hen rooie vruchten, maor der bin ok een paor rassen mit gele vruchten.
Deur verschillende teeltmethodes toe te passen kan de oogst over een lange periode, van eind april tot eind december espreid worren.
Teelt van hienebezen in Nederland:
Jaor | Bunders |
---|---|
1997 | 46 |
2000 | 36 |
2001 | 31 |
2002 | 32 |
2003 | 31 |
2004 | 29 |
2005 | 30 |
Binnen 't geslacht Rubus bin veule soortkrusingen edaon. De meeste hybriden bin veur de beroepsteelt niet belangriek. Een koppel hybriden wort wel op kleine sjaol an-eplant, zoas de loganbees en de taybees. Ok 't ras Silvan is een soorthybride van de brummel en de hienebees. De rassen kunnen in-edeild worren in twee groepen:
De bleui is van eind mei tot eind juni. De hienebees kan zien eigen bestuven, maor insectebestuving, veural deur biejen en hommels, bevordert de greui van de vruchten. Der bin, ofhankelijk van 't ras, bie de zoemerhienebezen riepe vruchten vanof eind juni tot half augustus. Per ras duurt de oogst oengeveer vier weken. 't Verschil in rieptied tussen 't vrogste en leste ras is oengeveer twee weken. Bie de haresthienebezen bin der riepe vruchten vanof begin augustus tot de eerste week van oktober en bie een deurteelt ok in mei tot half juli. Per ras duurt de oogst bie haresthienebezen zes tot acht weken.
Hienebezen greuien in 't wild op plekken waor bomen ekapt bin of op open plaotsen in de bos die deur vuur ontstaon bin. As de zaodjes eenmaol op-ekommen bin, dan breit de plant zien eigen veerder uut deur wortelopslag.
De hienebees wort vegetetief vermeerderd deur wortelstekken, zoemerstekken en ofleggen, maor 't kan ok vermeerderd worren deur zaod. Um de eigenschap van de heufdplant en dus 't ras te behouwen moet 't vegetetief vermeerderd worren.
Van de hienebees worren alleen de vruchten egeten. De vruchten hen een specefieke smaak en is ofhankelijk van 't ras lichtrood tot doenkerrood ekleurd. Ok kommen der rassen veur mit geel-ekleurde vruchten. Hienebezen worren vars egeten maor worren ok verwarkt in hienebezeschem, vruchten op siroop, tot bavarois, tot sap, tot puree en saus. Ze worren ok as losse vruchten in-evroren. Ok de blaojen van de hienebees kunnen eten worren. Hierveur moe-j de blaojen, nao 't plukken, dreugen op een dreuge en luchtige plaots. Hiernao kan der van de edreugde blaojen thee emaakt worren.
De bloemen wieren deur Dodonaeus in een mengsel mit hoening, anbeveulen tegen bieveurbeeld ooginfecties. De hienebees wort tegesworig gebruukt in medecienen veur kienders um der een lekker smaakje an te geven.
Zoas alle vruchten het ok de hienebees een lege pH-weerde, die tussen de 3,0 tot 3,65 leit. In een liter hienebezesap zit 12-19 gram zuur (gemiddeld 15,5 gram), waorvan citroenzuur 't heufdbestanddeil is. Veerder kommen as organische zuren nog appelzuur en iso-citroenzuur veur. In een hienebees zit gemiddeld 8,15% an sukers dat bestaot uut glucose, fructose en sacharose in oengeveer gelieke hoeveulhejen. De Brix-weerde is 8,5-11,5°. Veerder zit der in hienebezen veural vitemine C, maor ok de vitemines B2 en B6 kommen derin veur. Daornaost zit der 1% eiwit en 7% koolhydraoten in hienebezen. De energie-inhoud van 100 gram is 134 kJ.
Daornaost bliekt dat der een hoog gehalte an gezoendheidsbevorderende stoffen (antioxidanten) in de hienebees zit. Zelfs meer as temaoten, kiwi's of brokkeli. Ok het de hienebees een hoog gehalte an ellagitannines, die beheuren tot de geneeskrachtige stoffen.
Hienebezen bin arg vatbaor veur 't mozaïekvirus. Bie de beroepsteelt wort virusvrie plantmateriaol an-eplant. De anplant wort zo lang meugelijk virusvrie ehouwen. Hienebezen bie volkstuunders bin zwat allemaol besmet mit 't virus.
De hienebezekever (Byturus tomentosus) kan in de beroepsteelt makkelijk bestrejen worren. Wort der niet bestrejen dan kan tussen de bloembojem en de vrucht de larve van de hienebezekever veurkommen. Bie 't plukken kruupt de larve gauw uut de vrucht en valt 't op de groend. Veul minsen kieken dan ok bie 't plukken in de vrucht veurdat de hienebees op te eten. De hienebezeschorsgalmug (Resseliella theobaldi) kan veul schaode anrichten.
Van de schimmelziektes kan grauwe schimmel (Botryotinia fuckeliana) die vruchtrot veroorzaakt, stengelstarfte (Leptosphaeria coniothyrium), stengelvlekkeziekte (Elsinoe veneta), twiegstarfte (Didymella applanata), wortelstarfte (Phytophthorae fragariae var. rubi) en meeldauw (Sphaerotheca aphani) op hienebezen veurkommen.
Commons: Hienebees - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden. |
Dit stuk is eschreven in 't Niekarks |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.