Sallaand (rood) binnen Oaveriessel (donkergries); 't roodgries gestreepte diel rekkent ze now ok wal bi'j Twente

Sallaand is een laandstrek in 't centrale diel van de Nederlaandse pervincie Oaveriessel. In dizze laandstrek oaverweegt laandbouw en veeteelt.

Geschiedenisse

De geschiedenise van Sallaand giet terogge naor de vrogge middelieuwen, toen de vier gebiedsdielen van 't Oaversticht (Sallaand, Twente, Laand van Venó en Drenthe) verwörven wördden deur 't Sticht Utrecht. In 1528 verköcht de bisschop-elect van Utrecht, Hinnerk II van Beieren, zien gebiedsdielen an keizer Karel V. Hiermit wördden Sallaand, 't Laand van Venó en Twente de heerlijkheid Oaveriessel, die op heur beurt in 1581 íen van de seuben pervincies van de Nederlaandse Republiek wördden.

Partie lu geleuft det de name "Sallaand" een verbastering is van "Iessellaand". De name kan ok wiezen op 't machtsgebied van de Saliërs, een Fraankische stamme die later 't vrogmiddelieuwse riek van de Fraanken begunden.

Ligging

Sallaand in 1757

Sallaand lig tussen de Veluwe in 't westen, daoras de grèenze diels evörmd wördt deur de Iessel; 't Möppelerdiep en de grèenze mit Drenthe in 't noorden; Duutslaand en Twente in 't oosten en de Achterhoek in 't zuden.

Wat of precies bi'j Sallaand heurt, zet niet iederiene gelieke. Bi'j de gemientelijke herindielings in 2001 bint gemienten die historisch mit Sallaand verbunden bint bi'j Twentse gemientes edaone. Now heurt ze bi'j de deur de oaverheid edefinieerde Regio Twente. Dit betreft Hooltn (now diel van de gemiente Riesn-Hooltn) en 'n Ham (now diel van de gemiente Twenteraand). Deur de industriële en commerciële betrekkings mit Twente en de ligging ten oosten van de Holterbarg is de gemiente Heldern al in de twintigste ieuw op Twente anetrökken.

't Gebied an weerskaanten van de Vechte, van Dalsen töt an Grambargen, nuumt ze tegenswoordig vake 't Vechtdal. Aj 't zo bekiekt, is Sallaand beparkt töt 't gebied tussen Omm, Zwolle, Dèventer en Heldern/Hooltn.^[1]

In Sallaand ligt drei van de grote steden van Oaveriessel: Dèventer, Kampen en de heufdstad Zwolle.

Laandschop

Geologisch eziene bestiet 't miest van 't laandschop uut leeglaand bedekt mit reviersediment. In 't oosten bint grote moerassen dreugelegd umme weilaanden te creëren. Dizze moerassen vörmden samen mit de Holterbarg de netuurlijke grèenze mit Twente. Op de Holterbarg bint stokken van 't veurhen wied uutestrekte heidelaand bewaord ebleben. In 't noordwesten is uut ontgonnen veengebieden leegliggend laand ontstaon det in de tied van de Zuderzee wal oaverstreumen wol.

't Hoogste punt van Sallaand is de Lemelerbarg bi'j Lemele (81 meter boben de zeespiegel); op de Tankenberg in Twente nao 't hoogste punt van Oaveriessel. 't Leegste punt is de polder Mastenbroek in de stedendreihoek Asselt, Kampen, Zwolle (2 meter onder de zeespiegel).

Sallaand hef een köppel revieren en streumpies, die rieke laogen revierklei hebt ofezet. De veurnaamste van dizze waterwegen is de Iessel; wieder hej 't Zwärte Wäter en de Vechte; de Regge, die vanuut Twente Sallaand instreumt en bij Omm in de Vechte uutmondt; de Schipbeek en de Soestwetering, die bi'j Zwolle mit een paar kleinere streumpies samenkomp umme 't Zwärte Wäter te vörmen.

Streektaal

De taalkundige Harrie Scholtmeijer verdielt de Nedersaksische dialecten van Sallaand in:

• Noord-Oaveriessels boben een liende die onder Zwolle, Ni'jlusen en Luttn deur löp;
• Vechtdals in de dreihoek Grambargen-Omm-Westerhaar (dizze löp een endtien deur in Twente);
• Sallaans in 't wiedere (grootste) diel.^[2]

Een aandere indieling is:

• Sallaans veur haoste 't hiele gebied;
• Zuud-Drèents veur de plaatsen krek onder de grèenze mit Drenthe (Stappest, Roevène, Ni'jlusen, De Balk, De Vaort, Luttn, Schunesloot, Slagharen, De Krim).^[3]

Uutgaonde verwiezing

Commons: Sallaand - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.

• Salland Natuurlijk Gastvrij, webstee van 't Sallands Bureau voor Toerisme

Bronnen