Hindoeïsme

't Hindoeïsme is 't aoverheersende geleuf op 't Indiaase subcontinent en is mit haoste 900 miljoen anhangers de (nao 't christendom en de islam) dardegrootste religie op eerde. 't Komp oorspronkelijk uut India. 't Hindoeleven is barre veulziedig en löp uutien van ideeën over een god en/of goden variërend van pantheïsme, monotheïsme en atheïsme, mit Vishnoe en Shiva as de miest populaire goden. Wieders hej in 't hindoeïstische leven aovertugings as reïncarnatie, karma en persoonlijke verplichtings of darma. Zaken as meditatie en energie bint belangriek in 't hindoeïsme. Onder de symbolen van de religie hej 't Om-teken en de lotusbloem. 't Hindoeïsme hef zo'n 1,2 miljard anhangers, of roegweg 15% van de wereldbevolking. De miesten doarvan woont in India, Nepal, Mauritius en op 't Indonesische Bali. Grote geleufsgemienschoppen hej in aandere zuud- en zuudoost-Aziatische laanden.

Hindoeïsme is een aoverkoepelnde term veur een riege Indiase geleufsstromingen (sampradaya's). Allemaole dreit ze um 't idee van dharma, een kosmisch verbaand det de volgelingen in staand holdt mit rituelen en een 'goed levend'. Hoe of det mut, stiet in de Veda's, de heilige geschriften. 't Woord hindoe is d'r van butenof opeplakt; zölf nuumt de hindoes heurzölf niet zo. Ie hebt d'r die mient det 't hindoeïsme 't oldste geleuf van de wereld is. Ok wördt 't wal ies umschreven as Sanatana Dharma (letterlijk 'ieuwig dharma'), wat 't ieuwigdurend karakter benaodrokt.

Tussen de verscheiden stromingen van 't hindoeïsme bint een antal dingen gelieke, zoas ideeën over theologie en mythologie. De hindoeteksten bint opedield in Śruti (letterlijk: 'eheurd') en Smṛti (letterlijk 'herinnerd'). De veurnaamste geschriften bint de Veda's, de Oepanishades, de Poerana's, de Mahabharata (mit daorbij de Bhagavad Gita), de Ramayana, en de Agama's.

Belangrieke thema's in 't hindoeïsme bint karma ('t idee det waj een aander andoet, en de reden daorveur, ok oe aoverkomen zal), samsāra (de cirkel van starven en vanneis geboren wörden) en de vier Poeroesartha's, de dudelijke doelen van meenselijk levend: dharma (plichten), artha (veurspoed en wark), kama (verlangens en passies) en moksja (bevrijding/vrij wezen van passie, wat uutendelijk saṃsāra is).

Ien centraole geleufsraod is der niet bij de hindoes. De miesten heurt volgens heurzölf ook niet bij een georganiseerde religie. Toch dielt onderzukers heur in vier heufdgroepen in: sjaivisme, sjaktisme, smartisme en vaisjnavisme.

Allewel ezegd wördt det hindoeïsme al duzenden jaoren bestiet, mient geleerden det 't een samenvluien is van een koppel Indische veurlopers, zonder iene specifieke grondlegger. Dizze samenvluiing begunde zo rond de vedische tied, tussen roegweg 500 tot 200 veur Christus. Doe as 't boeddhisme ofnaamp in India, kwaamp de weg vrij veur et hindoeïsme. Sinds de 19e ieuw is 't moderne hindoeïsme stark in trek in de westerse wereld. Veural joga as gezondheidsoefening, mar ok sektes as Transcedentale Meditatie en Hare Krisjna bint stark egruid.