Olle Egypte

t Olle Egypte (Oldegyptisch: Khemet, t zwaarte laand) was n beschoaven dij om en bie 3000 v. Kr. ontstoan is in t Naildal. De beschoaven gong ten onder noa de verovern van Egypte deur Alexander de Grote in 332 v. Kr. De belaangriekste faktor in t overleven van de beschoaven was de irrigoatsie van een laandbaauwgebied rond de Nail. Hou struktureerd dizze moatschappij was, wordt dudelk deur de tempels, mastaba's en piramides dij dizze grode beschoaven noaluit.

De Sfinks mit op de achtergrond de piramide van Khefren

Toal en schrift

n Obelisk mit hieroglieven

De oldste versloagen van de Egyptische toal dateern uut sikkem 3000 veur Kristus. t Egyptische schrift wuir veuraal kenmaarkt deur de symbolische figuurn, de zonuimde hieroglieven. t Is nait wizze of de Egyptenoarn de eersten waren mit n schreven toal en of zai de eersten waren dij simbooln bruukten om dizze toal vaast te leggen. Ook is t nait wizze om wat veur reden de Egyptenoarn hieroglieven bruukten.

Hieroglieven waren taikens van haile doagelkse dingen. Veurbeelden binnen woater, ogen, aarms, laiven, enz. Loater in de tied wuir t schrift wat aanpast, zodat t makkelker te schrieven was. Dit schrift wuir Demotisch nuimd. n Demotische letter was n versimpelde versie van n bepoald hieroglief. Dit schrift wuir enkeld deur de hoger geploatsden bruukt en beheerst.

Belaangrieke ploatsen

Egypte was opdaild in Noord -en Zuudegypte. Baaide wuiren as apaarte gewesten zain, moar heurden wel bie mekoar en harren dezölfde farao (op enkele uutzönderns noa). Noordegypte har as offisjele heufdstad Memphis, dat non n stadsdail van Kairo is en Zuudegypte har as offisjele heufdstad Thebe, dat tegenswoordeg bekind staait as Luxor.

Andere belaangrieke ploatsen in t olle Egypte waren Alexandrie, Rosetta, Giza (non dail van Kairo), Heliopolis (ook dail van Kairo), Amarna, Abydos en Sakkara.

Heersers

Dodengebelschop van Toetankhamon

t Olle Egypte wuir bestuurd deur n farao vanoet ain van de heufdsteden. De farao wuir zain as de zeun van de zunnegod (ra, re, aton of amun) en wuir dus ook as god behaandeld. As hai/zai begroaven wuir, kreeg hai almoal gold mit en dreug n dodengebelschop. De farao's vuilden zochzölf ook goddelk en luiten dus ook grode beelden vanzochzölf moaken. Veurbeelden hiervan binnen de Kolossen van Memnon en de Abu Simbel van Ramses II.

Vernuimde farao's binnen:

• Narmer
• Menes
• Djoser
• Khefren
• Mentoehotep II
• Senoeseret III
• Hatsjepsoet
• Thoetmoses III
• Akhenaten
• Toetankhamon
• Ramses II
• Ptolemaeus I
• Cleopatra VII

Religie

Anubis

De olle Egyptenoarn geleufden in n hail ìnde goden dij elk heur aigense funksie harren. De Egyptische goden waren maisttieds mìnzen mit darenkoppen. Horus was bieveurbeeld een valk en Anubis een jakhaals. Der waren oetzönderns, Isiris en Hapi waren bieveurbeeld hailmoal minz en de Aton was n zunnedisk mit aarms en n slangenkop. Hieronder staait n liest van vernuimde Egyptische goden:

Osiris Isis Ra Horus Anubis Seth Thoth Maat Amun Hathor Hapi

Ptah Bastet Sobek Moet Noet Khnum Taweret Bes Min Sokar

Schreven in t Oldambtsters