Kunsel (Rom)

En Kunsel (Latiensch: consul) weer dat hööchste Amt in dat Röömsche Riek. Faken warrt de Deenst afkört mit Cos.. Dat röömsche Kunselat bestunn um un bi dusend Johre vun 509 v. Chr. bit 541 n. Chr. Denn is dat vun Kaiser Justinian afschafft wurrn.

Legenn

Na de röömsche Legenn weer en nee Grundgesett upstellt wurrn, nadem de Könige vun de Etruskers verdreven wurrn weern. Dor weer in fast leggt wurrn, dat twee Amtslüde an dat Hööft vun den Röömschen Senat stahn schollen. Düsse Amtslüde schollen jedet Johr nee wählt weern. Düsse beiden Amtslüde schollen den Titel consul dregen. De latiensche Stamm con bedutt tosamen.

Historie

Na de Historie sütt de Geschicht so ut: An'n Anfang vun de Röömsche Republiek hett dat noch keen Kunseln (consules) geven. Nadem de leste König (rex) verdreven wurrn weer, hett man dat Imperium (Herrschop) in den Praetor maximus siene Hand geven. Dat weer en Amt, dat dormols al bestahn harr. Man 367 v. Chr. sund twee Kunseln an den siene Stäe treden. Een vun de Beiden möss vun de Plebejers afstammen. An ehre Sieten is de Praetor stellt wurrn, de tostännig weer for de Iurisdictio (dat Recht spreken). Düsse Praetor is de Kunseln ehr minnere Kollege (Collega minor) ween.

In de Tied vun de Republiek hefft düsse Regeln dor for sorgt, dat de Macht in den Staat nie nich in de Hand vun en enkelte Person liggen konn. De Wahlen to'n Kunsel hefft in de Midden vun dat Johr vor ehre Amstied statt funnen. De Kunsels, de denn wählt wurrn sund, hefft den Titel Consul designatus (afkört: Cos.des.) dragen, dat bedutt „vor bestimmten Kunsel“, bit se denn worraftich ehr Amt anträen hefft.

Dat Kunselat bleev ok in dat Röömsche Kaiserriek in Bruuk, man vun Kaiser Augustus af an sund de Kunseln beropen un nich mehr wählt wurrn. In de Kaisertied is dat Kunselamt sunnerlich en traditschonell Ehrenamt ween. Politische Macht stunn dor nich mehr achter un de Upgaven vun en Kunsel weern in düsse Tied mehr zeremoniell. Wenn Röömsche Kaisers to'n Kunsel beropen wurrn sund, hefft se dat faken up ehre Münten mellen laten. So bedüüd to'n Bispeel Cos.III „to'n drudden Mol Kunsel“.

De traditschonellen Kennteken vun en röömschen Kunsel stammen to'n Deel ut de Traditschoon vun de etruskischen Könige. Unner annern sund dat en kunselaarsch Zepter (scipio) mit en Adler boven up; en speziellen Stohl sella curulis, en sunnerlichet Gewand Toga picta; towielen ok en gollen Kroon un en Quadriga (Wagen mit twee Röder un veer Peer vorweg), wo en Kunsel bi en Triumphtog in stunn.

Den Kunsel siene Kledaasch bestunn ut en Toga mit en Hoiken. En Kunsel hett dat Recht harrt, up siene Toga en purpurn Rand to dregen. Fudder gungen twolf Liktoren mit en Kunsel mit un he geev sien Naam an dat Röömsche Johr.

Kiek ok bi

• Consul suffectus
• List vun de röömschen Kunseln

Weblenken

• J. Lendering, art. Consul, Livius.org, 2006.