List vun de Königinnen un Könige vun England

In de List vun de Königinnen un Königen vun England sünd all souveräne Böverte vun’t Königriek England vun de Eenheit in’t 9. Johrhunnert bet in’t Johr 1707, as England dör den Act of Union tohoop mit Schottland dat Königriek Grootbritannien bill.

Na de Traditschoon warrt König Egbert vun Wessex as eerste in de Königslisten vun England opföhrt, wiel he de eerste ut dat Huus Wessex weer, de tominnst to’n Deel de Böverte in de angelsäss’sche Heptarchie op dat britsche Eiland weer. Sien Kinners föhren de lütte Königrieke Angeln un Sassen to enen groten angelsäss’schen Königriek tohoop, dat vun af den Anfang vun’t 10. Johrhunner ok blot England nöömt worrn is.

Na den Infall vun Willem den Eroberer in’t Johr 1066 mischen sik franzöösche Kultur un politsche Ideen in den engelschen Hoff in. England werr 1154 denn blot en Deel vun’t plantagenêtsche Riek. An’t Enn vun’t 12. Johrhunnert begünnen de Könige vun England bilütten, Irland un Wales in ehr Macht to kregen. To Beginn vun’t 13. Johrhunnert denn güng dat plantagenêtsche-angevinsche Riek ünner, un dat Huus Plantagenêt wannel sik alleen to en engelsche Dynastie. De normannsche Adel pass sik an de angelsass’sche Lüüd an un hülp dorbi, en Natschonaalföhlen intorichten.

1541 wöör dat Königriek Irland gründt, dat in Personalunion mit England verbandelt weer. Vun af 1603 geev dat ok en Personalunion mit Schottland, de opletzt 1707 in en Realunion mit den Naam „Königriek Grootbritannien“ ümstrukturert wöör (kiek bi List vun de Königinnen un Königen vun Grootbritannien).

List vun de Königinnen un Königen vun England

Huus Wessex

Bild	Naam Alternativnaams (Leevdaten)	Regerens- tiet	Verwandt- schap	Henwies
	Egbert Ecgberht oder Ecgbriht (* 770; † 839)	802–839	Söhn vun König Ealhmund von Kent	Egbert bo dat Königriek Wessex to dat grootmächtige Königreich binnen de angelsass’sische Heptarchie op un nehm 829 dat stark Riek Mercia in. Egbert wöör „Bretwalda“ (bretenanwealda) nöömt, wat heten dä, dat he över dat hele Eiland herrschen wull.
	Æthelwulf Æþelwulf (* üm 800; † 13. Januar 858)	839–858	Söhn vun’n Vörgänger	He kreeg East Anglia, Kent, Sussex un Essex ünner. 856 wöör he vun sienen öllsten Söhn entmacht.
	Æthelbald Æþelbald (* üm 834; † 20. Dezember 860)	855–860	Söhn vun’n Vörgänger
	Æthelberht Æþelberht (* üm 835; † 865)	860–865	Broder vun’n Vörgänger	He weer al Ünnerkönig to de Tiet vun sienen Broder wesen, ehr dat he König wöör. De Wikinger nehmen Noordoostengland in un kenem ok bet na Wessex.
	Æthelred Æþelræd (* üm 837; † 23. April 871)	865–871	Broder vun’n Vörgänger
	Alfred de Groot Ælfred (* üm 847/849; † 26. Oktober 899)	871–899	Broder vun’n Vörgänger	He focht gegen de Dänen un kunn ok wedder ’n beten Land trüch halen.
	Eduard de Öllere Ēadweard se Ieldra (* üm 871; † 17. Juli 924)	899–924	Söhn vun’n Vörgänger
	Æthelweard (* üm 904; † 2. August 924)	924	Söhn vun’n Vörgänger	He weer blots ’n paar Daag an de Macht.
	Æthelstan Æþelstān (* üm 894; † 27. Oktober 939)	924–939	Broder vun’n Vörgänger	He dräng de Dänen wieder trüch un weer de eerste engelsche König, de över dat hele Rebeet vun’t England vun vundaag herrsch.
	Edmund de Basige Ēadmund (* üm 922; † 26. Mai 946)	939–946	Broder vun’n Vörgänger
	Eared Eadred (* üm 924; † 23. November 955)	946–955	Broder vun’n Vörgänger
	Eadwig Eadwig (* üm 941; † 1. Oktober 959)	955–959	Söhn vun Edmund den Basigen
	Edgar de Friedliche Eadgar (* 939; † 12. Juli 975)	959–975	Broder vun’n Vörgänger
	Eduard de Märtyrer Ēadweard (* üm 962; † 18. März 978)	975–978	Söhn vun’n Vörgänger
	Æthelred de Unberadene Æþelræd Unræd (* üm 968; † 23. April 1016)	978–1013	Halfbroder vun’n Vörgänger, Söhn vun Edgar	He arv den Throon dör den Moord vun sien Mudder an sienen Halfbroder. De Dänen fullen wedder mehr in in England. Æthelred weer vun de Menen, all Dänen in’t Riek schullen doot maakt warrn, dor kreeg he en Jack vull vun den däänschen König.

Huus Jelling

Bild	Naam Alternativnaams (Leevdaten)	Regerens- tiet	Verwandt- schap	Henwies
	Sven Gavelboort Svend Tveskæg (* üm 965; † 3. Februar 1014)	1013–1014	nich verwandt mit dat Huus Wessex, Söhn vun Harald Blautähn	König vun Däänmark. He nehm England in un weer en Johr lang König, ahn dat he kröönt worn is.

Huus Wessex

Bild	Naam Alternativnaams (Leevdaten)	Regerens- tiet	Verwandt- schap	Henwies
	Æthelred de Unberadene Æþelræd Unræd (* üm 968; † 23. April 1016)	1014–1016		He keem ut dat Exil wedder trüch un verjaag Sven sienen Söhn Knut.
	Edmund Iesensiet Ēadmund Isen-Healf (* üm 989; † 30. November 1016)	1016	Söhn vun’n Vörgänger	Verleer gegen Knut un bleev Ünnerkönig in Wessex.

Huus Jelling

Bild	Naam Alternativnaams (Leevdaten)	Regerens- tiet	Verwandt- schap	Henwies
	Knut de Groot Knud den Store (* üm 995; † 12. November 1035)	1016–1035	Söhn vun Sven Gavelboort	1015 kehr Knut wedder trüch na England un belager London. Æthelred bleev dorbi doot. Knut herrsch över Däänmark, Norwegen un England. He heirat de Weetfro vun Æthelred Emma, de Süster vun Richard vun de Normandie, Grootvadder vun Willem den Eroberer.
	Harald Hasenfoot Harald Harefod (* üm 1016; † 17. März 1040)	1035–1040	Söhn vun’n Vörgänger	Harald kunn sien Königdom verdeffenderen. En wichtig Adjuvant weer de mächtig Earl Godwin vun Wessex.
	Hardiknut Hardeknud (* üm 1018/1019; † 8. Juni 1042)	1040–1042	Halfbroder vun’n Vörgänger, Söhn vun Knut un Emma

Huus Wessex

Bild	Naam Alternativnaams (Leevdaten)	Regerens- tiet	Verwandt- schap	Henwies
	Eduard de Bekenner Ēadƿeard se Andettere (* üm 1004; † 5. Januar 1066)	1042–1066	Söhn vun Æthelred	Däänsche un normannsche Lüüd stützen sien Macht. He verdeffendeer den Throon gegen den Earl Godwin, man stünn achter den sien Söhns. Eduard begünn den Bo vun de Westminster Abbey.
	Harald Godwinson Harold Godwinesson (* 1022; † 14. Oktober 1066)	1066	Söhn vun den Earl Godwin von Wessex, de Harald Hasenfoot hülp, un Swager vun’n Vörgänger	Harald wehr enen norwegschen Infall af. He bleev doot in de Slacht gegen Willem den Eroberer.
	Edgar Ætheling Eadgar Æþeling (* üm 1051; † üm 1125)	1066	Grootkind vun Edmund Iesensiet, Eduard de Bekenner is Halfgrootonkel in’n 2. Grad	He wöör na de Slacht vun Hastings König maakt, verleer aver gegen Willem den Eroberer.

Huus Normandie

Bild	Naam Alternativnaams (Leevdaten)	Regerens- tiet	Verwandt- schap	Henwies
	Willem de Eroberer Guillaume le Conquérant (* 1027/28; † 9. September 1087)	1066–1087	Kusengskind vun Eduard den Bekenner över den sien Mudder Emma vun de Normandie, Süster vun Richard vun de Normandie	He wöör fröher ok Willem de Bastard nöömt. Willem full 1066 in England in un wunn de Slacht vun Hastings (Teppich vun Bayeu). Franzöösch is de Spraak vun’n engelschen Hoff worrn. Willem hett den Tower of London bot.
	Willem II. Rufus Guillaume le Roux (* 1056; † 2. August 1100)	1087–1100	Söhn vun’n Vörgänger	Willem arv England, sien Broder Robert de Normandie.
	Hinrich I. Beauclerc Henri Beauclerc (* üm 1068; † 1. Dezember 1135)	1100–1135	Broder vun’n Vörgänger	Hinrich wunn gegen sienen Broder Robert un regeer England un de Normandie in Personalunion.
	Stephan vun Blois Étienne de Blois (* 1097; † 25. Oktober 1154)	1135–1141	Süsterkind vun’n Vörgänger	Stephan reet de Macht an sik gegen den letzten Willen vun Hinrich I.
	Matilda de Kaiserin Mathilde l'emperesse (* 1102; † 10. September 1167)	1141	Dochter vun Hinrich I.	Weetfro vun Kaiser Hinrich V. un Fro vun Graaf Gottfried V. Plantagenêt vun Anjou. Matilda kunn kort de Macht övernehmen. Na de Freelaten vun Stephan kreeg se de Normandie, un ehr Kinners wörrn Arvden op den engelschen Throon.
	Stephan vun Blois Étienne de Blois (* 1097; † 25. Oktober 1154)	1141–1154		Stephan verleer de Slacht gegen Matilda. He mööt de ehr Kinners as Arvden anerkennen.

Huus Plantagenêt

Bild	Naam Alternativnaams (Leevdaten)	Regerens- tiet	Verwandt- schap	Henwies
	Hinrich II. Henri Court-manteau (* 5. März 1133; † 6. Juli 1189)	1154–1189	Söhn vun Matilda
	Hinrich de Jüngere Henri le jeune roi (* 28. Februar 1155; † 11. Juni 1183)	1170–1183	Söhn vun Heinrich II.	Hinrich weer Mitkönig vun sienen Vadder. He bleev doot bi enen Opstand gegen em.
	Richard Lövenhart Richard Cœur de Lion (* 8. September 1157; † 6. April 1199)	1189–1199	Söhn vun’n Vörgänger	To sien Tiet weer Robin Hood aktiv.
	Johann Ahnland Jean sans Terre (* 24. Dezember 1167; † 19. Oktober 1216)	1199–1216	Broder vun’n Vörgänger	Johann verleer veel Land op’t Fastland an den franzööschen König. He wunn in Irland un Wales. He wull nich de Magna Charta anerkennen, dor rebelleren de Fürsten vun England.

Kapetinger

Bild	Naam Alternativnaams (Leevdaten)	Regerens- tiet	Verwandt- schap	Henwies
	Ludwig de Lööv (* 5. September 1187; † 8. November 1226)	1216–1217	Mann vun Blanka vun Kastilien, en Süsterkind vun Johann un Grootkind vun Hinrich II.	Ludwig weer König vun Frankriek. Dör sien Siegen in de kontinentale Territorien gegen de Königen vun England un sien inheirat Verwandschap süh he sien Schangs op den Throon in England. He wöör nie nich kröönt. Na twee Daalslääg geev he na en Johr sien Anspröök op.

Huus Plantagenêt

Bild	Naam Alternativnaams (Leevdaten)	Regerens- tiet	Verwandt- schap	Henwies
	Hinrich III. Henry of Winchester (* 1. Oktober 1207; † 16. November 1272)	1217–1272	Söhn vun Johann I.
	Eduard I. Edward Longshanks (* 17. Juni 1239; † 7. Juli 1307)	1272–1307	Söhn vun’n Vörgänger
	Eduard II. Edward of Caernarvon (* 25. April 1284; † 21. September 1327)	1307–1327	Söhn vun’n Vörgänger
	Eduard III. (* 13. November 1312; † 21. Juni 1377)	1327–1377	Söhn vun’n Vörgänger, Söhn vun Isabella vun Frankriek	Twischen König Eduard III. vun England un König Philipp VI. vun Frankriek, Kusengs in’n 4. Grad un togliek Kusinskind un Onkel in’n tweten Grad, eskaleer de Clinch över de Rechte vun biede Königrieken. Eduard as mächtig Lehnsherr vun Aquitanien in Frankriek wull ok König vun Frankriek warrn. Na den Dood vun König Karl IV. vun Frankriek weern den Kapetinger utstorven. Isabella vun Frankriek, Süster vun Karl, Dochter vun König Philipp IV. vun Frankriek un Kusine vun Philipp VI., weer Fro vun König Eduard II. vun England un Mudder vun König Eduard III. De twee Könige kören den Hunnertjohrigen Krieg as Middel, ehrn vigelienschen Striet to klaren.
	Richard II. Richard of Bordeaux (* 1367; † 14. Februar 1400)	1377–1399	Grootkind vun’n Vörgänger	Richard hett keen goot Hand in’n Hunnerjohrigen Krieg un leeg in’n Clinch mit’t Parlament, dat em afsett. He weer woll de eerste engelsche König ut’t Huus Plantagenêt, de Engelsch as sien Mudderspaak harr.

Huus Lancaster

Bild	Naam Alternativnaams (Leevdaten)	Regerens- tiet	Verwandt- schap	Henwies
	Hinrich IV. Henry of Bolingbroke (* 1366/67; † 20. März 1413)	1399–1413	Kuseng vun’n Vörgänger
	Hinrich V. Henry of Monmouth (* 16. September 1387; † 31. August 1422)	1413–1422	Sohn des Vorgängers	Hinrich hett Erfolg in’n Hunnertjohrigen Krieg un haal veel Land trüch. He schull sogor Arv vun’n franzööschen Throon warrn, man dat keem nie nich so wiet.
	Hinrich VI. (* 6. Dezember 1421; † 21. Mai 1471)	1422–1461	Sohn des Vorgängers	Hinrich wöör to’n Gegenkönig vun Frankriek kröönt, as dat al nich mehr so goot lööp för England in’n Hunnertjohrigen Krieg. As Johanna vun Orléans üm de Eck keem, hett he dat swoor gegen de franzöösche Armee. Hinrich mööt allens buten de Stadt Calais an Frankriek afgeven. De grote Verluste in Frankriek frustreer vele Lüüd in England. Dat Huus York, en Nebenlinie vun’t Huus Lancaster, greep na’n Throon. De Rosenkrieg harr begünnen.

Huus York

Bild	Naam Alternativnaam (Leevdaten)	Regerens- tiet	Verwandt- schap	Henwies
	Eduard IV. Edward of York (* 28. April 1442; † 9. April 1483)	1461–1470	Kuseng in’n 3. Grad vun’n Vörgänger un Ur-Urgrootkind vun Eduard III.	Warwick de Königsmaker, en vun de riekste Lüüd vun England, hülp Eduard op den Throon.

Huus Lancaster

Bild	Naam Alternativnaams (Leevdaten)	Regerens- tiet	Verwandt- schap	Henwies
	Hinrich VI. (* 6. Dezember 1421; † 21. Mai 1471)	1470–1471		Nadem sik Warwick de Königsmaker un Eduard IV. över en politsche Saak verkracht harrn, hülp he Hinrich wedder trüch op den Throon.

Huus York

Bild	Naam Alternativnamen (Lebensdaten)	Regerens- tiet	Verwandt- schap	Henwies
	Eduard IV. Edward of York (* 28. April 1442; † 9. April 1483)	1471–1483		Eduard focht gegen Hinrich un wunn den Throon trüch.
	Eduard V. (* 1470; † woll 1483)	1483	Söhn vun’n Vörgänger	Eduard regeer blots kort un wöör vun sienen Onkel afsetten.
	Richard III. Richard of Gloucester (* 2. Oktober 1452; † 22. August 1485)	1483–1485	Onkel vun’n Vörgänger	Richard sett sien Broderkind Eduard af, wiel he en illigitim Söhn wees. Shakespeare schull later en vun sien bekanntste Warken över em schrieven.

Huus Tudor

Bild	Naam Alternativnaams (Leevdaten)	Regerens- tiet	Verwandt- schap	Henwies
	Hinrich VII. Henry Tudor (* 28. Januar 1457; † 21. April 1509)	1485–1509	Kuseng in’n 4. Grad un Swager vun Eduard V.	Vun sien Mudder ehr Siet weer Hinrich en Lancaster. He wunn gegen Richard III. un weer de letzte König, de den Throon dör en Slacht kreeg. Hinrich beendt den Rosenkrieg.
	Hinrich VIII. (* 28. Juni 1491; † 28. Januar 1547)	1509–1547	Söhn vun’n Vörgänger	Hinrich gründt 1531 de anglikaansche Kark, wiel de Paapst sien Ehe nich hett anulleren wollen. He weer siet 1541 butendem König vun Irland.
	Eduard VI. (* 12. Oktober 1537; † 6. Juli 1553)	1547–1553	Söhn vun’n Vörgänger	Ünner Eduard sien Herrschap kreeg de Protestantismus Wind vun achtern.
	Jane Jane Grey (* 1537; † 12. Februar 1554)	1553	Kusengskind vun’n Vörgänger un Urgrootkind vun Hinrich VII.	Jane wöör nie nich kröönt un blots ’n poor Daag Königin.
	Maria I. Maria de Kathoolsche; Bloody Mary (* 18. Februar 1516; † 17. November 1558)	1553–1558	Dochter vun Hinrich VIII.	Maria dreev den Katholizismus vöran. Se verleer de Stadt Calais as letzte Territorium op’t Fastland.
	Philipp Philipp II. vun Spanien	1554–1558	Mann vun Maria I.	Philipp weer Mitkönig vun sien Fro in England.
	Elisabeth I. Elizabeth the Virgin Queen (* 7. September 1533; † 24. März 1603)	1558–1603	Halfsüster vun de Vörgängersch, Dochter vun Hichrich VIII.	Elisabeth löös England vun’n Katholizismus. Se festig de Seemacht vun England un versenk de spaansche Armada. De noordamerikaansche Kolonie Virginia wöör na ehr nöömt. William Shakespeare schreev to ehr Tiet; ok (nich so nett) över de Lancasters un de Yorks.

Huus Stuart

Bild	Naam Alternativnaams (Leevdaten)	Regerens- tiet	Verwandt- schap	Henwies
	Jakob I. (* 19. Juni 1566; † 27. März 1625)	1603–1625	Ur-Urgrootkind vun Hinrich VII., Söhn vun Maria Stewart	He arv den schottschen Throon vun sien Mudder un weer dor Jakob VI. In Virginia wöör to sien Ehr Jamestown gründ.
	Karl I. (* 19. November 1600; † 30. Januar 1649)	1625–1649	Söhn vun’n Vörgänger	Karl regeer ahn dat Parlament un provozeer den engelschen Börgerkrieg. England wöör Republik.

Tiet vun de Republik

Commonwealth of England

Bild	Naam Alternativnaams (Leevdaten)	Regerens- tiet	Verwandt- schap	Henwies
	Oliver Cromwell (* 25. April 1599; † 3. September 1658)	1649–1658	Kuseng in’n 13. Grad vun’n Vörgänger	Cromwell weer Revolutschoonsföhrer, man eenmal an de Macht maak he mit dat autoräär Regeren wieder so as sien Vörgänger.
	Richard Cromwell (* 4. Oktober 1626; † 12. Juli 1712)	1658–1659	Söhn vun’n Vörgänger	Cromwell geev sien Lordprotekterschap op.

Restauratschoon

Huus Stuart

Bild	Naam Alternativnaams (Leevdaten)	Regerens- tiet	Verwandt- schap	Henwies
	Karl II. (* 29. Mai 1630; † 6. Februar 1685)	1660–1685	Söhn vun Karl I.	Karl wöör al 1651 to’n König vun Schottland maakt. He kreeg Nieuw Amsterdam, later New York City, vun den Nedderlannen.
	Jakob II. (* 14. Oktober 1633; † 16. September 1701)	1685–1689	Broder vun’n Vörgänger	He weer König Jakob VII. vun Schottland. Jakob weer de letzte kathoolsche, englesche König.
	Maria II. (* 30. April 1662; † 28. Dezember 1694) un Willem III. Willem vun Oranien (* 14. November 1650; † 19. März 1702)	1689–1694	Dochter vun’n Vörgänger	Se kemen dör de Glorious Revolution an de Macht över England, Schottland un Irland. Se möten de Bill of Rights anerkennen. Willem kunn ok na den Dood vun sien Fro wiederregeren. 1701 slot de Act of Settlement Kathoolsche vun de Kroon ut.
		1689–1702	Mann vun Maria II.
	Anne (* 16. Februar 1665; † 12. August 1714)	1702–1707	Süster vun Maria II.	Anne weer de letzte Stuart-Königin vun England. 1707 wöör ut de engelsch-schottsch Personalunion en Realunion maakt, un Anne wöör 1707 de eerste Königin vun Grootbritannien un in Personalunion Königin vun Irland.

Kiek ok

• List vun de Königinnen un Königen vun Grootbritannien

Literaturhenwies

De Königinnen un Könige in düsse List finnst du in’t Dictionary of National Biography oder in’t nee maakt Oxford Dictionary of National Biography. Dat gifft ok anner biograaphsche Böker: De Yale English Monarchs Series (faken as de Standard nöömt) un vundaag ok de Reeg Penguin Monarchs vun Penguin Books (’n beten kort, man tomehrst aktueller un bet in de Nutiet).

• Peter Wende (Utg.): Engelsche Könige un Königinnen in de Neetiet. Vun Hinrich VII. bet Elisabeth II. 2., dörkieken und aktualiserte Oplaag. C.H. Beck, München 2017 (Kortbiographien mit mehr Literatur).