भारतीय व्यवसायी From Wikipedia, the free encyclopedia
मुकेश धीरूभाई अम्बानी (१९ अप्रिल १९५७) भारतीय व्यवसायी तथा विश्वका छत्तीस औँ धनि व्यक्ति हुन् ।[6] उनी रिलायन्स इण्डस्ट्रीज का अध्यक्ष, प्रबन्ध निर्देशक र कम्पनीको सबैभन्दा ठूलो शेयरधनी हुन् । यो कम्पनी भारतमा निजी क्षेत्रको सबैभन्दा ठूलो तथा फोर्च्यून ५०० कम्पनी हो ।[7] रिलायन्स इन्डस्ट्रीज मा उनका व्यक्तिगत हिस्सेदारी ४८ % हो ।[8]
मुकेश अम्बानी | |
---|---|
जन्म | मुकेश अम्बानी १९ अप्रिल १९५७ यमन[1][2] |
वासस्थान | मुम्बई, महाराष्ट्र, भारत |
राष्ट्रियता | भारतीय |
जातीयता | गुजराती[3] |
पेशा | रिलायन्स इण्डस्ट्रीजको अध्यक्ष |
जम्मा सम्पति | US$22.4 billion (August 2016)[4] |
धर्म | हिन्दू |
जीवनसाथी | नीता अम्बानी (१९८५-वर्तमान) |
सन्तान | आकाश अम्बानी अनन्त अम्बानी इशा अम्बानी[5] |
मातापिता | धीरूभाई अम्बानी कोकिलाबेन अम्बानी |
आफन्त | अनिल अम्बानी (भाई) |
वेबसाइट | मुकेश अम्बानी |
उनका सम्पत्तिको मूल्य (फोर्ब्सको अनुसार) २२.२ अरब अमेरिकी डलर रहेको छ ।[6] मुकेश र उनको भाइ अनिल अम्बानी रिलायन्स इन्डस्ट्रीजको संस्थापक स्वर्गीय धीरूभाई अम्बानीका छोरा हुन् । मुकेश इन्डियन प्रीमियर लिगको टीम मुम्बई इन्डियन्स का मालिक पनि हुन् ।
मुकेश अम्बानीको स्कुली शिक्षा अबाय मोरिस्चा स्कुल, मुम्बईमा भएको थियो । UDCT मा उनको केमिकल इन्जीनियरिङ्गमा स्नातकसम्मको अध्ययन पछि एमबीए गर्न स्टेनफोर्ड विश्वविद्यालय गए तर पहिलो वर्ष पछि नै उनले पढाई छोडिदिए ।[9]
मुकेश अम्बानीले सन् १९८१ मा रिलायन्समा काम सम्हाले र रिलायन्सको पुरानो ढर्राको टेक्सटाइल कारोबारलाई पोलिएस्टर फाइबर र त्यसपछि पेट्रोकेमिकलमा अघि बढाए । यस प्रक्रियामा उनले ६० नयाँ, विश्वस्तरको गरे, विभिन्न प्रविधिले युक्त निर्माण सुविधाका रचनालाई निर्देशित गरे, यसले रिलायन्सको जुन उत्पादन क्षमता १० लाख टन प्रति वर्ष पनि थिएन, त्यो १ करोड २० लाख टन प्रतिवर्ष भयो ।
उनले जामनगर, गुजरातमा विश्वको सबैभन्दा ठुलो पेट्रोलियम रिफायनरीका स्थापना गरे । वर्तमानमा यसको क्षमता ३ करोड ३० लाख टन प्रति वर्ष रहेको छ । १००,००० करोड रुपैया (लगभग २६ बिलियन अमरीकी डलर) को लगानीमा बनेको यस रिफायनरीमा पेट्रोकेमिकल, पावर जेनरेशन, पोर्ट तथा सम्बन्धित आधारभूत ढाँचा छ ।
मुकेश अम्बानीले भारतको सबैभन्दा ठुलो दुरसञ्चार कम्पनिहरू मध्ये एक रिलायन्स कम्युनिकेशन्स (पूर्व मा रिलायस इन्फोकम) लिमिटेडको स्थापित गरे । दुईजना भाइहरू छुट्टिएपछि रिलायन्स इन्फोकमलाई अनिल धीरूभाई अन्बानी समूहले चलायो । यदि दुवै भाइ नछुट्टिएको भए र मुकेश प्रेजिडेन्ट बनिरहेको हुन्थे भने उनको कुल सम्पती ८५ बिलियन डलर हुन्थ्यो । अम्बानीको नेतृत्वमा, रिलायन्सले आफ्नो पूर्ण स्वामित्व वाला सहायक कम्पनी रिलायन्स रीटेलको अन्तर्गत खुद्रा बाजारमा प्रवेश गर्यो ।
उनको अगुआईमा रिलायन्स रीटेलले, डीलाईट स्टोरको नयाँ चेन पनि सुरुवात गरेको छ, र नोवा केमिकल्सको साथ रिलायन्स रीटेलको ऊर्जा सक्षम बनाउनको लागि यस आशयका अनुबन्ध रहेको छ ।
अम्बानी इन्डियन प्रीमियर लिगको टीम मुम्बई इन्डियन्सको मालिक पनि हुन्, जुन २०१३ मा फाईनलमा पुगेको थियो । उनले मुन्बईमा "धीरू भाइ अम्बानी इन्टरनेशनल स्कुल"को स्थापना पनि गरेका छन् ।
पुरस्कार वा सम्मानको वर्ष | पुरस्कार वा सम्मानको नाम | पुरस्कार दिने संस्था |
---|---|---|
२००० | अर्न्स्ट एण्ड यंग इन्टरप्रेन्योर अफ द इयर[11] | अर्न्स्ट एण्ड यंग इन्डिया |
२०१० | अवार्ड डिनरमा ग्लोबल भिजन अवार्ड[12] | एशिया सोसाइटी |
२०१० | स्कूल अफ इन्जिनियरिङ् र एप्लाइड साइंस डीन पदक[13] | पेन्सिल्भेनिया विश्वविद्यालय |
२०१० | पाँचौं उत्कृष्ट प्रदर्शन गर्ने विश्वव्यापी सीईओ[14] | हार्वर्ड व्यापार समीक्षा |
२०१० | ग्लोबल लीडरशिप अवार्ड[15] | अन्तर्राष्ट्रिय समझदारीका लागि व्यापार परिषद् |
२०१६ | विदेशी सहयोगी, संयुक्त राज्य अमेरिका नेशनल एकेडेमी अफ इन्जिनियरिङ्[16][17] | नेशनल एकेडेमी अफ इन्जिनियरिङ् |
२०१६ | ओथमर स्वर्ण पदक[18][19] | केमिकल हेरिटेज फाउन्डेशन |
रिलायन्स पेट्रोलियम लिमिटेडको शेयर हेरफेर गरेको आरोपमा रिलायन्स इन्डस्ट्रिजलाई ९५० करोड (९.५ बिलियन), २००७ मा फिर्ता लाभ मा४४७ (४.४७ बिलियन) करोड मा विभाजित र ५०० (५ बिलियन) करोड ब्याज मा विभाजित गरियो।[20] सेक्युरिटीज एण्ड एक्सचेन्ज बोर्ड अफ इन्डियाको निर्देशन अनुसार, आरआईएलले आफ्नो पूर्व सूचीबद्ध इकाई आरपीएलको व्यापारबाट अनाधिकृत नाफा प्राप्त गर्न आफ्ना एजेन्टहरूको सहयोगमा एक संगठित कार्य सञ्चालन गर्यो, जुन 2009 मा पहिलेकोसँग जोडिएको थियो।[21][22][23][24][25]
उनले 1985 मा नीता अम्बानीसँग विवाह गरे र उनीहरूका दुई छोरा, आकाश र अनन्त र एक छोरी, ईशा, जो आकाशको जुम्ल्याहा हुन्।[27][28][29] नीताले आफ्नो बुबाको नृत्य प्रस्तुतिमा भाग लिएपछि तिनीहरूको भेट भयो र नीताले दुवैको बीचमा विवाहको व्यवस्था गर्ने विचार गरे।[30]
तिनीहरू एन्टिलिया मा बस्छन्, मुम्बईको एउटा निजी २७ तले भवन, जसको मूल्य US$१ बिलियन थियो र यो निर्माण भएको समयमा विश्वको सबैभन्दा महँगो निजी निवास थियो।[31][32] भवनको मर्मतसम्भारका लागि ६०० जना कर्मचारी चाहिन्छ, र यसमा तीनवटा हेलिप्याड, १६० कार ग्यारेज, निजी चलचित्र थिएटर, स्विमिङ पुल र फिटनेस सेन्टर समावेश छन्।[33]
सन् २००७ मा, अम्बानीले आफ्नी पत्नीलाई उनको ४४ औं जन्मदिनको लागि $ ६० मिलियन को एयरबस A३१९ उपहार दिए।[34] एयरबसलाई बैठक कोठा, शयनकक्ष, स्याटेलाइट टेलिभिजन, वाइफाइ, स्काई बार, नुहाउने र अफिस समावेश गर्न अनुकूलित गरिएको छ।[35]
सन् २००८ मा आईपीएल क्रिकेट टोली मुम्बई इन्डियन्सलाई १११.९ मिलियन डलरमा खरिद गरेपछि अम्बानीलाई "विश्वको सबैभन्दा धनी खेलकुद टोली मालिक" को उपाधि दिइएको थियो।[36][37]
मुकेश अम्बानी कडा शाकाहारी र नपिउने व्यक्ति हुन्।[38]
३१ मार्च २०१२ को अन्त्य भएको आर्थिक वर्षमा, उनले रिलायन्स इन्डस्ट्रिज लिमिटेड (RIL) को प्रमुखको रूपमा आफ्नो वार्षिक तलबबाट करिब ₹240 मिलियन त्याग्ने निर्णय गरे। त्यो आर्थिक वर्षमा आरआईएलले यसका शीर्ष व्यवस्थापन कर्मचारीहरूलाई कुल पारिश्रमिक प्याकेजहरू बढे पनि उनले यो गर्न छनौट गरे। मुकेश अम्बानीको कम्पनीमा ५०.४ प्रतिशत सेयर छ ।[39] यो कदमले लगातार चौथो वर्षको लागि उनको तलब ₹ १५० मिलियनमा सीमित राख्यो।[40]
2019 को शुरुमा, मुम्बईको एक अदालतले आफ्नो कान्छो भाइ अनिल अम्बानीलाई स्विडेनी गियरमेकर एरिक्सनलाई व्यक्तिगत रूपमा ग्यारेन्टी गरिएको ऋण रिलायन्स कम्युनिकेसन्सको भुक्तानी नगरेकोमा आपराधिक अवहेलनामा पक्राउ गर्यो। अदालतले जेल सजायको सट्टा अनिललाई रकम जुटाउन एक महिनाको समय दिएको थियो । महिनाको अन्त्यमा, मुकेशले आफ्नो कान्छो भाइको ऋण तिरिदिए।[41] २०२१ मा, मुम्बईको गगनचुम्बी भवन अम्बानीको घर नजिकै विस्फोटक पदार्थले भरिएको हरियो महिन्द्रा स्कर्पियो एसयूभी फेला पर्दा उनी चर्चामा थिए।[42] २०२३ मा उनलाई इमेल मार्फत ज्यान मार्ने धम्की आएको थियो ।[43]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.