Loading AI tools
muziek Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Een kruis, meervoud: kruizen of kruisen,[1] is in de muziek het teken ♯ dat op de notenbalk geplaatst kan worden om aan te geven dat de stamtoon waarvoor het kruis geplaatst is, chromatisch met een halve toonafstand verhoogd wordt. Voor eenvoud van de notatie wordt het kruis als voorteken voor aan de notenbalk geplaatst, als alle volgende stamtonen verhoogd moeten worden. Voor verlagen van een halve toon wordt de mol (♭) gebruikt.
Het verhogen of verlagen met een hele toon wordt met respectievelijk een dubbelkruis () of dubbelmol () aangegeven. Het ongedaan maken van een eerder in de maat of in de toonsoort voorkomend voorteken, kruis of mol, geeft men aan met een herstellingsteken (♮).
De geldigheid van een (dubbel)kruis, -mol of herstellingsteken is:
Om een toonsoort aan te geven plaatst men een aantal kruisen of mollen direct na de sleutel en voor de maataanduiding in de vorm van een voorteken. In het tweede geval spreekt men van een toevallig voorteken.
De Nederlandse benaming van een verhoogde toon eindigt op -is. Zo ontstaan de volgende verhogingen:
Een dubbelkruis lijkt op een ×, en wordt ook wel zo genoteerd. De Nederlandse benaming van de dubbele verhoging eindigt op -isis (cisis, disis, enz.).
In Vlaanderen gebruikt men de woorden "kruis" en "dubbelkruis" achter de notennaam do t/m si. Zo wordt cis bijvoorbeeld "do kruis" en fisis wordt "fa dubbelkruis".
De Duitse benamingen wijken iets af van de Nederlandse en dat geldt daardoor ook voor de verhoogde en verlaagde tonen. Ook in andere talen, onder andere in Scandinavië, is dat zo.
Nederlands | Duits |
---|---|
b | h |
bes | b |
bis | his |
beses | heses |
In het Engels worden voor de ongewijzigde notennamen dezelfde letters gebruikt als in het Nederlands; chromatische verhogingen en verlagingen worden aangegeven met sharp (kruis) en flat (mol), bijvoorbeeld: F-sharp, D-flat etc.
In België, Frankrijk, Turkije en veel andere landen, spreekt men van dièse (kruis) en bémol (mol). Deze termen worden gecombineerd met de namen do t/m si voor de tonen c t/m b. Zo heten bijvoorbeeld gis: sol dièse, en bes: si bémol. In het Spaans spreekt men van sostenido en bemol.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.