Dubravka Ugrešić

Dubravka Ugrešić (Kutina, 27 maart 1949 – Amsterdam, 17 maart 2023) was een Nederlands schrijfster, essayiste en literatuurwetenschapper van Joegoslavisch-Kroatische afkomst, die sinds 1996 in Amsterdam woonde.^[1] Zij had een internationale reputatie en haar boeken werden in 27 talen vertaald.

Dubravka Ugrešić
Dubravka Ugrešić (2012)
Algemene informatie
Volledige naam	Dubravka Ugrešić
Geboren	27 maart 1949
Geboorteplaats	Kutina
Overleden	17 maart 2023
Overlijdensplaats	Amsterdam
Geboorteland	Kroatië  Nederland
Beroep	schrijfster
Werk
Jaren actief	1971-2023
Uitgeverij	Nijgh & Van Ditmar
Dbnl-profiel
(en) IMDb-profiel
Website
Portaal    Literatuur

Ugrešić in 2005

Levensloop

Ugrešić studeerde aan de Universiteit van Zagreb vergelijkende literatuurwetenschap en Russische taal- en letterkunde, met de bedoeling om parallel een carrière op te bouwen als wetenschapper in de geesteswetenschappen en als auteur.^[2] Ze heeft aanstellingen gehad en colleges gegeven aan verschillende Amerikaanse en Europese universiteiten. Ze schreef freelance voor een aantal Europese kranten en literaire tijdschriften.

Nadat in 1991 de Joegoslavische oorlogen uitbraken, koos Ugrešić duidelijk partij tegen de oorlog en nationalistische ideeën. Ze schreef kritisch over het nationalisme (in zowel Kroatië als Servië), en de misdadigheid van de oorlog (zie haar boek Kultura laži – De cultuur van leugens), en werd al gauw het doelwit van de nationalistisch ingestelde media.^[3] Ze werd uitgemaakt voor ‘verrader’, ‘een vijand van het volk’ en een ‘heks’. In 1993 verliet ze Kroatië^[2] en ze bleef schrijven in het buitenland. Haar manier van schrijven wordt omschreven als toegankelijk, vernieuwend, intelligent en zowel politiek als emotioneel geladen.

Een van haar bekendste romans is Štefica Cvek u raljama života (Steffie Steek in de klauwen van het leven), gepubliceerd in 1981, een ironische, postmodernistische roman die speelt met de clichés en stereotypen van de triviale literatuur en cultuur. Het werd meteen een succes en werd in 1984 verfilmd door Rajko Grlić.

Ugrešić schonk haar archief aan het Allard Pierson.^[4][5]

Ze overleed in 2023 op 73-jarige leeftijd in haar woonplaats Amsterdam.^[5][6][7]

Vertalingen

Het werk van Ugrešić is vanuit het Kroatisch vertaald in het Nederlands en in het Albanees, Bulgaars, Duits, Engels, Fins, Frans, Grieks, Hebreeuws, Hongaars, Italiaans, Japans, Lets, Litouws, Macedonisch, Noors, Perzisch, Pools, Portugees, Roemeens, Russisch, Sloveens, Slowaaks, Spaans, Tsjechisch, Turks en Zweeds.

In het Nederlands vertaalde werken

Bibliografie

Jaar	Titel	Titel Ned. vertaling	Uitgeverij	ISBN	Opmerkingen
1981	Stefica Cvek u raljama zivota	Steffie Steek in de klauwen van het leven			Vertaling 1991.
1988	Forsiranje romana-reke	De sleutel-roman ontsloten			Vertaling 1991.
1992	Zivot je bajka	Het leven is een sprookje
1993	Nationaliteit: geen	Nationaliteit: geen			Een bundeling van haar columns in NRC Handelsblad.[8]
1995	Kultura laži	De cultuur van leugens			Kroatische uitgave 1996. Essaybundel; eerst in het Nederlands verschenen, later pas in andere talen.)[8]
1997	Muzej bezuvjetne predaje	Museum van onvoorwaardelijke overgave			Kroatische uitgave 2001.
2001		Verboden te lezen
2002		Amsterdam, Amsterdam
2004	Ministarstvo boli	Ministerie van pijn			Vertaling 2005.
2007		Niemand thuis
2008	Baba Jaga je snijela jaje	Baba Yaga legt een ei			Vertaling 2010. Zie ook: Baba Jaga
2015		Europa in Sepia
2017	Lisica	De Vos			Vertaling 2017.
2019	Doba kože	Het tijdperk van de huid[3]

Prijzen

Ugrešić ontving vele literaire prijzen en tekenen van internationale erkenning voor haar werk. In voormalig Joegoslavië kreeg ze onder meer de Nin-prijs, de Meša Selimović-prijs en de K.Š. Gjalski-prijs. Ze was in 2009 een van de veertien genomineerden voor de prestigieuze Man Booker International Prize die werd toegekend aan Alice Munro.

Internationale literaire prijzen en blijken van erkenning:

• 2016 Vilenica Prize, Slovenië.
• 2016 Neustadt International Prize for Literature, Verenigde Staten
• 2012: Jean-Améry-Preis für Europaische Essayistik, Oostenrijk/Duitsland.
• 2010 James Tiptree Literary Award, Verenigde Staten.
• 2006 Genomineerd voor de Independent Foreign Fiction Prize (Prijs voor onafhankelijke buitenlandse fictie). Verenigd Koninkrijk.
• 2004 Premio Feronia van de stad Fiano. Italië.
• 2000 Heinrich Mann-Prijs, Akademie Der Kunste (Kunstacademie). Berlijn, Duitsland.
• 1999 Osterreichischen Staatspreis fur Europaische Literatur 1998 (Oostenrijkse staatsprijs voor Europese literatuur). Wenen, Oostenrijk.
• 1998 SWF-Bestenliste Literaturpreis (Literaire prijs voor boeken op de lijst van beste werken van de Zuidwest-Duitse Omroep). Duitsland.
• 1997 Verzetsprijs 1997, Stichting Kunstenaarsverzet 1942-1945. Nederland.
• 1996 Prix Européen de l'Essai Charles Veillon (Europese Charles Veillonprijs voor de beste essaybundel). Zwitserland.