Eleonora van Aquitanië
hertogin van Aquitanië, koningin-gemalin van Frankrijk en vervolgens van Engeland (1122-1204) / Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Eleonora van Aquitanië (Occitaans: Aleonòr d'Aquitània, Frans: Aliénor of Éléonore d'Aquitaine; ook Éléonore de Guyenne; Belin of Bordeaux, ca. 1122/1124[3] – Poitiers of abdij van Fontevraud,[4] 31 maart of 1 april 1204[5]) was hertogin van Aquitanië, door haar eerste huwelijk koningin van Frankrijk (1137–1152) en door haar tweede huwelijk koningin van Engeland (1154–1189). Ze was een van de invloedrijkste vrouwen van de middeleeuwen in West-Europa.
| Eleonora van Aquitanië | ||
|---|---|---|
| ca. 1122/24 – 31 maart of 1 april 1204 | ||
 | ||
| Hertogin van Aquitanië | ||
| Periode | 1137–1204 | |
| Voorganger | Willem X van Aquitanië | |
| Opvolger | Jan zonder Land | |
| Koningin-gemalin van Frankrijk | ||
| Periode | 1137–1152 | |
| Voorganger | Adelheid van Maurienne | |
| Opvolger | Constance van Castilië | |
| Koningin-gemalin van Engeland | ||
| Periode | 1154–1189 | |
| Voorganger | Mathilde van Boulogne | |
| Opvolger | Berengaria van Navarra | |
| Vader | Willem X van Aquitanië | |
| Moeder | Aénor van Châtellerault | |
Eleonora stamde af van de dynastie van de hertogen van Aquitanië, opvolgers van de Karolingische koningen van Aquitanië en heersers over het grootste hertogdom op Franse bodem. Ze huwde met de Franse troonopvolger Lodewijk, die kort na het huwelijk werd gekroond. Voor de Franse kroon was het huwelijk een kans om de lenen opnieuw nauwer aan zich te binden. De ontbinding van het huwelijk wordt beschouwd als een van de meest gevolgrijke echtscheidingen in de geschiedenis, omdat ze een ontwikkeling in gang zette die leidde tot een meer dan 300 jaren durend conflict tussen het koninkrijk Engeland en Frankrijk (Honderdjarige Oorlog).
Na de ontbinding van haar huwelijk met de Franse koning trouwde Eleonora met de jonge Hendrik Plantagenet, de hertog van Anjou en Normandië, die op dat moment Engelse troonpretendent was. Twee jaar later werden Hendrik en Eleonora tot Engelse monarchen gekroond. Hendriks politiek beoogde een consolidering van de in het bezit van de familie zijnde territoria tot één gebied, dat in de moderne geschiedschrijving als het Angevijnse Rijk wordt aangeduid. Daarbij namen de gebieden die Eleonora in het huwelijk inbracht een sleutelpositie in.
Eleonora voelde zich als erfgename van Aquitanië geroepen en gerechtigd om haar hertogdom zelfstandig te besturen en verzette zich tegen de inlijving ervan in het rijk van haar echtgenoot.[6] Mede hierdoor was het huwelijk conflictrijk. Nadat Eleonora zich in 1173/1174 bij de opstand van haar drie oudste zonen tegen hun vader had aangesloten, plaatste Hendrik haar vijftien jaar lang onder huisarrest. Eleonora nam pas na de dood van haar echtgenoot in 1189 onder de regeringen van haar zonen Richard Leeuwenhart en Jan zonder Land opnieuw een beduidende politieke rol op zich.
Rond Eleonora's persoon begonnen tijdens haar leven mythen en legendes te ontstaan. In de loop der eeuwen gold ze als het voorbeeld van een heerseres met een honger naar macht die continu intrigeerde. Dat beeld is in de laatste decennia echter veranderd. Niet in de laatste plaats nadat ze door de verfilming van The Lion in Winter zich een plaatsje in de populaire cultuur had weten te verwerven, werd ze het hoofdpersonage van talrijke literaire werken, die van haar een beschermvrouwe van dichters en minnezangers maakten, hoewel historische bronnen geen houvast bieden voor zo'n mecenaat.[7] De beschikbare bronnen zijn vaak gekleurd en bemoeilijken een correcte beeldvorming van de historische figuur. Dat Eleonora haar rol als koningin ten volle wilde waarmaken en vastberaden was om haar hertogdom Aquitanië te beschermen, beschouwen historici als Ralph Turner als de leidmotieven van haar leven.