Evangelie van Filippus
literair werk / Uit Wikipedia, de vrije encyclopedia
Het Evangelie van Filippus is een christelijk-gnostisch geschrift, dat in een Koptische vertaling onderdeel was van de vondst van de Nag Hammadigeschriften in 1945. Er moet een oorspronkelijk Griekse tekst zijn geweest, maar daar is nooit iets van gevonden.
Het bestaan van een Evangelie van Filippus was al bekend. Epiphanius van Salamis meldde dit in zijn Panarion. De door hem geciteerde passage komt echter niet voor in de nu bekende tekst. Het is mogelijk, dat Epiphanius over een andere versie van dit evangelie beschikte dan wel over een geheel andere tekst die dezelfde titel had. De tekst van dit evangelie heeft ook nauwelijks een relatie met Filippus. De apostel Filippus wordt slechts eenmaal genoemd in het manuscript.
De tekst is niet te vergelijken met die van de synoptische evangeliën, die een verhaal over het leven van Jezus vertellen. Het Evangelie van Filippus bevat niets over het leven van Jezus. Het zijn onderling niet samenhangende gedachten, overwegingen en uitspraken. Op het vakgebied worden die meestal in 127 paragrafen verdeeld. Er zijn delen van de tekst waarin geen gnostische invloeden aantoonbaar zijn. Er is echter wel consensus op het vakgebied dat een aanzienlijk deel van de tekst ontleend moet zijn aan het gedachtegoed van het valentinianisme, dat in de Romeinse oudheid de meest verbreide en invloedrijke stroming binnen de gnostiek was. Er zijn auteurs die het mogelijk achten, dat Valentinus (overleden na 155), de grondlegger van deze beweging, de auteur van dit evangelie was.
In het evangelie zijn vijftien uitspraken van Jezus te vinden. Zeven daarvan zijn ook aanwezig in de Bijbelse evangeliën en twee in het Evangelie van Thomas. De overige zes waren onbekend en die hebben over het algemeen een duidelijk gnostisch en valentiniaans karakter. De vroegste datering op het vakgebied van de oorspronkelijk Griekse tekst is vanaf de tweede helft van de tweede eeuw. De eerste helft van de derde eeuw wordt echter ook mogelijk geacht.