Eye Filmmuseum

Eye Filmmuseum is een centrum in Amsterdam gewijd aan de cinematografie. Het gebouw staat tegenover het Centraal Station, aan de noordoever van het IJ, in de wijk Overhoeks (Amsterdam-Noord). Het gebouw is ontworpen door de Oostenrijkse architecten Roman Delugan en Elke Delugan-Meissl en werd begin 2012 geopend.

Eye Filmmuseum
Locatie	IJpromenade 1, Amsterdam
Opgericht	2010
Personen
Directeur	Sandra den Hamer (2007-2023) Bregtje van der Haak (2023- )
Lid van	OAM, ICOM, Museumvereniging
Officiële website
Portaal    Kunst & Cultuur

Het Vondelparkpaviljoen, waar het Filmmuseum van 1975 tot 2012 gevestigd was.

Voormalige Dependance Collecties, Overamstel.

Collectiecentrum, Asterweg, Amsterdam, 2017

Eye heeft vier filmzalen en een tentoonstellingszaal van 1.200 m². Er is ruimte voor educatieve activiteiten, een filmlab, een winkel en een café-restaurant met terras. Eye neemt deel aan het samenwerkingsverband Cineville.

Doelstelling van Eye is het behoud van het filmerfgoed voor toekomstige generaties, zowel Nederlandse films als buitenlandse films die in Nederland vertoond zijn. Het museum wil een levendige filmcultuur in Nederland bevorderen.

Regelmatig zijn er themaprogramma's waarin de filmgeschiedenis en hedendaagse cinematografische ontwikkelingen aan bod komen. Ook organiseert het museum jaarlijks festivals, theatrale familievoorstellingen en retrospectieven. Het treedt op als distributeur van klassieker films.

De naam van het instituut is een woordspeling op de vorm van het gebouw dat vanuit een bepaalde hoek aan een oog doet denken, het oog waarmee men zicht tot zich neemt (in het Engels eye) en de manier waarop Engelstaligen de Nederlandse IJ uitspreken.

Collectie

Eye huisvest de grootste filmbibliotheek van Nederland. De collectie van het museum bestaat uit meer dan 63.000 films, 515.000 foto's, 62.000 affiches, alsmede scenario's, archieven van filmmakers en duizenden aan film gerelateerde objecten. De verzameling films omvat de hele filmgeschiedenis: van stomme films uit het einde van de 19e eeuw tot hedendaagse producties. De collectie, waaraan regelmatig Nederlandse maar ook buitenlandse titels worden toegevoegd, is de inspiratiebron voor de filmprogramma's en tentoonstellingen van het museum.

De Desmet-collectie werd in 2011 opgenomen in UNESCO's Lijst van het Wereldgeheugen (ook Werelderfgoedlijst voor documenten genoemd).^[1]

Toen in augustus 2013 vanwege het faillissement van laboratorium Cineco duizenden rollen met uniek Nederlands filmmateriaal dreigden te worden vernietigd, namen het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid en het Eye Filmmuseum het op zich om de filmblikken en negatieven te archiveren.^[2][3]

Depotgebouw

In Amsterdam-Noord is in 2016 een collectiecentrum gerealiseerd voor taken op het gebied van restauratie, conservering en onderzoek. Hierin zijn tevens het centrale depot en de bibliotheek opgenomen. Het gebouw biedt onderdak aan onder meer 210.000 acetaatfilms en 78.000 filmaffiches.^[4] De collectie van 35.000 brandbare nitraatfilms zijn om veiligheidsredenen verspreid opgeslagen in verschillende bunkers, waaronder een speciaal aangelegde bunker in Overveen, en tijdens de Tweede Wereldoorlog aangelegde kunstbunkers: de kunstbunker bij Castricum en de kunstbunkers bij Heemskerk.^[5] Van midden jaren tachtig tot de opening van het collectiecentrum werd ook Fort Zuidwijkermeer gebruikt voor de opslag van nitraatfilms.^[6]

Geschiedenis

Het Historisch Filmarchief werd opgericht in 1946 door de directeuren van Kriterion Piet Meerburg en Paul Kijzer, David van Staveren en Felix Halverstad. Doel was het veilig stellen van het archief van De Nederlandsche Filmliga uit de jaren twintig. Dit werd ondergebracht in een kamer van het Kriteriongebouw. Vanaf 1947 had het archief een eigen directeur, Jan de Vaal, die in hoog tempo de collectie begon uit te breiden. Vanaf 1952 werden voorstellingen gegeven in het Stedelijk Museum. In dat jaar werd de naam veranderd in Nederlands Filmmuseum. Van 1975 tot begin 2012 was het museum gevestigd in het Vondelparkpaviljoen, waar ook de voorstellingen plaatsvonden. Het paviljoen werd onder de nieuwe directeur Hoos Blotkamp eind jaren tachtig grondig verbouwd, waarbij een van de filmzalen in 1991 werd voorzien van het interieur van Cinema Parisien.^[7] De andere taken van het museum, zoals filmarchivering en -conservering waren verspreid over verschillende locaties in Nederland; de huisvestingsproblematiek stond dan ook bijna voortdurend op de agenda.

Het museum vanaf het IJ gezien, 's nachts.

Nadat de gemeente Amsterdam de huur van het Vondelparkpaviljoen verdrievoudigde, kwam directeur Blotkamp in 1999 met een ambitieus plan om het Filmmuseum samen met verwante instellingen als een 'museum voor beeldcultuur' in Rotterdam op de Kop van Zuid te huisvesten. De verontwaardiging in Amsterdam was groot; het plan werd door het toenmalige bestuur teruggedraaid en Blotkamp trad terug. Daarna werd uit drie opties gekozen voor nieuwbouw op de noordoever van het IJ. Het duurde meer dan tien jaar voordat het nieuwe gebouw kon worden gerealiseerd. In 2010 fuseerden het Nederlands Filmmuseum met Holland Film, Filmbank en het Nederlands Instituut voor Filmeducatie tot Eye Filmmuseum.

Op 8 januari 2012 vertrok het instituut uit het Vondelparkpaviljoen en op 4 april opende koningin Beatrix het nieuwe filmmuseum aan het IJ.^[8][9] De opening werd gevierd met een festivalweek en bevatte voorpremières, een filmquiz, optredens, bijzondere gerestaureerde films en films met live muziek, dans of inleiding.^[10] In het eerste jaar ontving het meer dan 250.000 betalende bezoekers.^[11]

Galerie Eye Collections

• The Adopted Brother van Christy Cabanne en D.W. Griffith. Stomme film 1913. Speelduur: 10:41
• De bruid met de pruik, komische korte film. Speelduur: 16:18
• De Egyptenaar, komische korte film. (Nederlandse ondertiteling)
• Charlie in Turkey, stomme tekenfilm door Pat Sullivan, 1916. Speelduur: 9:39
• Testvluchten met de helikopter Pescara 2R van Raúl Pateras Pescara. Stomme film 1922. Speelduur: 1:25.
• Een kijkje in de dierentuin. Documentaire over dieren, 1922. Speelduur: 13:29
• 
  Cândido de Faria: Poule aux oeufs d'or, voor de film van Pathé Frères, 1905
• 
  Cândido de Faria: Les Vampires de la côte, 1908
• 
  Cândido de Faria: Vercingétorix, 1909
• 
  Filmfoto van Charlie Chaplin, A Dog's Life, 1918
• 
  Filmster Lilian Harvey door Alexander Binder, jaren 1920
• 
  Filmster Truus van Aalten door Alexander Binder, jaren 1920
• 
  Filmster Greta Garbo door Alexander Binder, jaren 1920
• 
  Vroeg filmtijdschrift Nieuw Weekblad voor de Cinematografie 1, 6 oktober 1922

Externe link

• Officiële website

Bronnen, noten en/of referenties

1. Desmet-collectie toegevoegd aan werelderfgoed. Noordhollands Dagblad (25 mei 2011). Gearchiveerd op 5 maart 2016.
2. Vernietiging dreigt voor Nederlandse films. de Volkskrant (27 augustus 2013). Gearchiveerd op 7 april 2022.
3. Eye biedt hulp aan voor filmrollen failliet Cineco. de Volkskrant (28 augustus 2013). Gearchiveerd op 7 april 2022.
4. Een robot en 210.000 blikken filmhistorie, VPRO, 10 januari 2017. Gearchiveerd op 1 oktober 2022.
5. De nitraatbunker van het Filmmuseum
6. Fort Zuidwijkermeer, stellingvanamsterdam.nl
7. Het interieur is in 2014 ingebouwd in de Filmhallen.
8. Erik Schumacher, Laatste kans: EYE in het Vondelpark. Cineville (23 december 2011).
9. Beatrix opent nieuwe filmmuseum Amsterdam. Het Parool (4 april 2012).
10. Filmmuseum EYE opent met festivalweek. de Volkskrant (23 februari 2012).
11. Al 250.000 betalende bezoekers voor Eye. de Volkskrant (18 december 2012).

Mediabestanden

Zie de categorie EYE Film Instituut Nederland van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.