Klasse van berkenbroekbossen

De klasse van berkenbroekbossen (Vaccinio-Betuletea pubescentis) is een klasse van syntaxa die ombrotrafente, open, lage bosgemeenschappen omvat die voorkomen op natte, venige standplaatsen waar uitsluitend zuur en oligotroof beschikbaar is.

Klasse van berkenbroekbossen
Berkenbroekbos met zachte berk en Vaccinium-soorten
Syntaxonomische indeling
Klasse
Vaccinio-Betuletea pubescentis Stort., Hommel & De Waal 1998
Afbeeldingen op Wikimedia Commons

Naamgeving en codering

• Syntaxoncode voor Nederland (rVvN): r43

De wetenschappelijke naam Vaccinio-Betuletea pubescentis is afgeleid van de botanische namen van enkele belangrijke plantentaxa binnen deze klasse, de bosbessen (Vaccinium sp.) en de dominante kensoort, de zachte berk (Betula pubescens).

Fysiognomie

Deze klasse wordt in de Lage Landen gekenmerkt door een zeer open en laagblijvende bosvegetatie met een vrij karige boom- en de struiklaag. Vooral de zachte berk is in deze klasse een steeds terugkomende soort, soms zelfs de enige boom die zich in dergelijk milieu kan handhaven.

In de kruidlaag zijn ofwel dwergstruiken met vooral soorten uit de heidefamilie dominant, ofwel grassen als het pijpenstrootje en andere grasachtige planten.

In de moslaag spelen veenmossoorten een zeer belangrijke rol.

Ecologie

De klasse van berkenbroekbossen omvat plantengemeenschappen van natte, venige standplaatsen waar uitsluitend zuur en oligotroof water beschikbaar is, vooral afkomstig van neerslag.

Berkenbroekbossen ontstaan spontaan aan de randen van hoogveenvegetatie en vormen de overgang naar drogere bosvegetatie. In het hoogveen vormen ze een indicator voor verdroging en verruiging van het veen.

In laagveengebieden vindt men berkenbroekbossen op de oevers en op kraggen van diepe laagveenplassen. Ze vormen daar het eindstadium van de natuurlijke successie.

Onderliggende syntaxa in Nederland en Vlaanderen

De klasse van berkenbroekbossen wordt in Nederland en Vlaanderen vertegenwoordigd door maar één orde met één verbond. In totaal kent de klasse in Nederland Vlaanderen twee associaties, één derivaatgemeenschap en één rompgemeenschap.

• • orde van berkenbroekbossen (Vaccinio-Betuletalia pubescentis)
    • verbond van berkenbroekbossen (Betulion pubescentis)
      • dophei-berkenbroek (Erico-Betuletum pubescentis)
      • zompzegge-berkenbroek (Carici curtae-Betuletum pubescentis)

• derivaatgemeenschap met zwarte appelbes (DG Aronia ×prunifolia-[Betulion pubescentis])
• rompgemeenschap met wilde gagel (RG Myrica gale-[Betulion pubescentis])
• rompgemeenschap met pijpenstrootje (RG Molinia caerulea-[Betulion pubescentis])
• rompgemeenschap met geplooide stokbraam (RG Rubus plicatus-[Betulion pubescentis/Quercion roboris])

Diagnostische taxa voor Nederland en Vlaanderen

Zachte berk

Sporkehout

Gewone dophei

Gerafeld veenmos

In de onderstaande synoptische tabel staan de belangrijkste kensoorten en begeleidende soorten voor de klasse van berkenbroekbossen in Nederland en Vlaanderen.

Boomlaag

Kentaxon	Presentie	Triviale naam	Botanische naam
kK	100%	zachte berk	Betula pubescens
	> 40%	zomereik	Quercus robur
	0% > 40%	grove den	Pinus sylvestris

Struiklaag

Kentaxon	Presentie	Triviale naam	Botanische naam
	> 50%	sporkehout	Frangula alnus
	> 30%	wilde lijsterbes	Sorbus aucuparia

Kruidlaag

Kentaxon	Presentie	Triviale naam	Botanische naam
	0% > 80%	gewone dophei	Erica tetralix
	0% > 30%	blauwe bosbes	Vaccinium myrtillus
	40% > 90%	pijpenstrootje	Molinia caerulea

Moslaag

Kentaxon	Presentie	Triviale naam	Botanische naam
kK	< 10%	gerafeld veenmos	Sphagnum girgensohnii

Fauna

Vegetatie van de klasse van berkenbroekbossen vormt een belangrijk habitat voor vogels als houtsnip en matkop. Doorgaans zijn berkenbroekbossen rijk aan muggen.

Fotogalerij

• 
  Een rompgemeenschap met pijpenstrootje