Kokosnoot

Een kokosnoot of klapper is een steenvrucht van de kokospalm, waarvan het mesocarp (het vruchtvlees) niet vlezig maar vezelig is. Daarbinnen zit het harde endocarp, dat het zaad omgeeft met drie duidelijk zichtbare kiemopeningen. Bij de kieming komt de kiem door een van deze openingen naar buiten. De drie kiemopeningen zijn de overblijfselen van de in aanleg uit drie vruchtbladen bestaande vrucht.

Rijpende vruchten van de kokospalm

Kokosnoot, doorgesneden

Het zaad van de kokospalm is eenzaadlobbig en heeft dus uit één kiemlob die het transport van het reservevoedsel naar de kiemende plant verzorgt. Het reservevoedsel in het zaad bestaat uit kiemwit, dit heeft een witte kleur en een vette vezelige structuur.

De vrucht bevindt zich in een groene bolster. Deze wordt na de oogst verwijderd, waarna de harige, houten noot verschijnt die in de winkels ligt.

Verder is er het vloeibaar kiemwit, kokoswater, een half troebele vloeistof. Bij een volledig rijpe vrucht bestaat al het kiemwit uit vezelig kiemwit. Uit het vezelig kiemwit kan kokosmelk worden gewonnen of worden gedroogd tot kopra, of gebruikt in allerlei gerechten en lekkernijen.

Producten

Producten die uit de kokosnoot worden vervaardigd:

• kokoswater, dat al van nature aanwezig is in de kokosnoot. Het ontstaat doordat de beginnende vrucht water opneemt uit de kokospalm en uit regenwater. Dit regenwater wordt door de bast van de noot gefilterd. Bij een jonge, nog onrijpe vrucht is het meeste water aanwezig; bij de groei en het rijpen wordt dit water gebruikt om de vrucht te voeden, waardoor bij onrijpe vruchten het meeste kokoswater kan worden gewonnen. Bij een volledig rijpe vrucht is al het water verbruikt. Het kokoswater wordt in Azië veel gedronken omdat het een veilige en verfrissende drank is. Als het bij de grootschalige verwerking van kokosnoten wordt weggegooid, kan kokoswater milieuschade veroorzaken. In Europa wordt in toenemende mate kokoswater in de supermarkten en Aziatische winkels aangeboden.
• kokosrasp is het geraspte vruchtvlees (kiemwit) van de kokosnoot.
• kokosroom ofwel santen kental of coconut cream is het product van een eerste persing en dat ontstaat door kokosrasp te vermengen met warm water en eventueel kokoswater, dit mengsel te kneden en daarna uit te persen, waarbij het vrijkomend sap kokosroom wordt genoemd.
• kokosmelk ofwel santen of klappermelk ontstaat door de pulp van de eerste persing wederom met alleen warm water te vermengen en te kneden en dit mengsel uit te persen.
• kokoscrème is de ingekookte/ingedikte versie van kokosmelk. Dit product moet niet worden verward met kokosvet ofwel kokosolie. Dit product wordt ook wel bloksanten genoemd, is maandenlang houdbaar en wordt in pakjes te koop aangeboden.
• kokosrasp in gedroogde vorm wordt veel in de Aziatische keuken gebruikt, bijvoorbeeld in seroendeng in de Indische keuken.
• kokosmeel, dat wordt verkregen door de bewerking van de kokosrasp, wordt gebruikt als glutenvrije vervanger van meel.
• kokosolie, ook wel kokosvet, klapperolie of kokosboter genoemd, is een plantaardige olie die wordt verkregen door persen of extractie van kopra en wordt gebruikt voor veel doeleinden, onder andere als vervanging van boter, margarine en andere bak- en braadvetten.

Uitgeholde kokosnoten golden in de 16e- 18e eeuw als geliefde en veel verzamelde curiositeiten, en er zijn ook vaak drinkbekers (vaak voorzien van een zilveren deksel) van gemaakt. Onder anderen het Rijksmuseum Amsterdam bezit zo'n kokosnootbeker. Ook zijn uitgeholde noten als klankkast in gebruik geweest voor allerlei muziekinstrumenten.