Kraanbrug (brugtype)

Een kraanbrug is een beweegbare brug die open en dicht gaat door te draaien om een verticale z-as.

Op het landhoofd zijn twee of meer driehoekvormige armen bevestigd die kunnen draaien. De draaiassen van de armen staan op het landhoofd; de punt van de driehoek rust op het bruggenhoofd dat zich op het andere landhoofd bevindt. Als de brug is gesloten staan de armen haaks op de vaarrichting, in geopende toestand zijn ze tegen het landhoofd aangedraaid, parallel aan de vaarrichting.

De kraanbrug is een uitvinding van de Hollandse spoorwegingenieur Frederik Willem Conrad (1800-1870). Het voordeel van de kraanburg is dat hij goedkoop is en gemakkelijk te bedienen. Het nadeel is echter dat het wegdek eerst verwijderd dient te worden voordat de brug kan worden geopend. Vandaar dat de gebouwde kraanbruggen vooral spoorbruggen zijn.

Voor militair gebruik was de kraanbrug ook populair omdat de weggedraaide brug niet zoals een klapbrug een doelwit was voor vijandelijk vuur en het uitzicht van de verdedigers belemmerde. De kraanbrug bij Fort Ronduit (het noordelijkste fort van de Nieuwe Hollandse Waterlinie ten noorden van de vesting Naarden) werd in 2006 gerestaureerd.

Plaats	Voltooid	Locatie	Opmerking
Anna Paulowna		Kraanbrug over de Molenvaart voor spoorlijn	Status onbekend
Apeldoorn		Kraanbrug over Apeldoorns Kanaal voor spoorlijn	In 1927 vervangen door een basculebrug
Arnemuiden		Kraanbrug over de Oude Arne	In 1999 vervangen door een draaibrug
Beilen		Kraanbrug over het Oranjekanaal	Status onbekend
Beverwijk	1867	Kraanbrug over de Wijkervaart voor de spoorlijn Haarlem - Uitgeest	In 1930 gesloopt en vervangen door een vaste brug, was de laatste dienstdoende spoorwegkraanbrug.
Breda	1861	Kraanbrug over de Mark voor spoorlijnen Roosendaal-Breda en Breda-Rotterdam	In 1889 vervangen door een dubbele draaibrug
Deventer (Snipperling)	?	Dubbele kraanbrug over het kanaal Deventer-Almelo voor spoorlijn	In 1911 vervangen door een dubbele spoorbrug
Den Helder	1861	Kraanbrug liniegracht bij Fort Dirks Admiraal voor spoorlijn	Status onbekend
Gorinchem	1878	Kraanbrug bij Fort Vuren	Bestaat nog
Groningen		Kraanbrug over de Helperlinie voor spoorlijn	Vervangen
Heerenveen	?	Dubbele kraanbrug over het Stobbegat voor spoorlijn	In 1913 vervangen door een dubbele (spoor-)ophaalbrug
Heerenveen	?	Dubbele kraanbrug over de Tjonger voor spoorlijn	In 1907 vervangen door een dubbele draaibrug
Heerenveen		Kraanbruggen over de Veenscheiding voor spoorlijn	In 1919 vervangen door een dubbele ophaalbrug
Hillegom		Dubbele kraanbrug voor spoorlijn	In 1898 vervangen door twee vaste bruggen
Kesteren		Dubbele kraanbrug over de Nieuwe Hollandse Waterlinie voor spoorlijn	In 1913 vervangen door een vaste brug
Leiden	1878	Kraanbrug bij Leiden	Vervangen door draaibrug na 1902
Leerdam	1880	Toegangsbrug Fort Diefdijk	Bestaat nog, gerestaureerd in 2011
Naarden	1876	Kraanbrug bij Fort Ronduit	Is na een restauratie in 2006 in opdracht van de Rijksgebouwendienst weer operationeel.
Naarden		Kraanbrug bij Utrechtse Poort	Kleine restanten aanwezig. Er staat nu een niet-werkende replica.
Naarden		Kraanbrug bij Ravelijn VI	Fundamenten van slingertrommel gevonden bij restauratie van het ravelijn in 2001. Deze is nu ook zichtbaar verwerkt in het ravelijn. Op de plaats van de oorspronkelijke brug staat nu een niet werkende replica.
Rotterdam	1846	Dubbele Kraanbrug over de Schie in Delfshaven	Vervangen door dubbele draaibrug in 1890
Winschoten	1866	Kraanbrug over het Zijlsterdiep voor spoorlijn	In 1884 vervangen door een vaste brug
Wormerveer		Kraanbrug over de Noordersluis voor spoorlijn	In 1922 vervangen door een ophaalbrug
Zaandam		Drie kraanbruggen over Sluissloot, Mallegatsloot en Papenpadsloot voor spoorlijn	In 1922 vervangen
Zwolle		Kraanbrug over Overijsselse Vecht	In 1923 vervangen door een dubbele ophaalbrug

Kraanbrug (brugtype)

Gebouwde kraanbruggen in Nederland

Externe link

Wikiwand - on