Kabinetsformatie in Nederland
proces om te komen tot een kabinet in Nederland / Uit Wikipedia, de vrije encyclopedia
Kabinetsformatie in Nederland is het proces van regeringsformatie van een Nederlands kabinet, bestaand uit ministers en staatssecretarissen. De meeste kabinetsformaties vinden plaats na Tweede Kamerverkiezingen, maar deze kunnen ook tussentijds plaatsvinden.
Voor actuele informatie, zie: Kabinetsformatie Nederland 2023-'24 |
Voor de manier waarop een formatie plaatsvindt bestaan geen wettelijke bepalingen. Alleen het ontslaan van een zittend kabinet en het benoemen van een nieuw kabinet door het staatshoofd is vastgelegd in de Grondwet. Door de eeuwen heen zijn er wel regels van staatsrechtelijk gewoonterecht ontstaan, die door de loop der jaren ook weer zijn veranderd. De belangrijkste regel daarvan is dat het te vormen kabinet het vertrouwen moet hebben van de meerderheid van het parlement, de zogeheten vertrouwensregel. Op grond van het parlementair stelsel is er ook voldoende steun nodig in de Tweede en Eerste Kamer om wetsvoorstellen aan te nemen.
De formatie valt grofweg onder te verdelen in drie fases. Tijdens de verkennende fase onderzoekt een verkenner of informateur welke politieke partijen die vertegenwoordigd zijn in het parlement, samen een kabinet willen gaan vormen. In de daaropvolgende informatiefase wordt onder leiding van een informateur onderhandeld over het toekomstige beleidsprogramma van het kabinet, vast te leggen in een regeerakkoord. Tijdens de formerende fase worden onder leiding van een formateur de portefeuilles van de bewindspersonen vastgesteld en verdeeld over de partijen en worden ministers en staatssecretarissen gezocht. Wat er in de verschillende fases wordt besproken ligt niet vast en als een fase niet tot het gewenste resultaat voert, kan overgestapt naar een eerdere fase. Vervolgens worden de personen die zullen gaan plaatsnemen in het kabinet, door de koning(in) benoemd en beëdigd. Tenslotte legt het nieuwe kabinet in de Tweede Kamer de regeringsverklaring af.