Roofdieren

Roofdieren (Carnivora)^[a] vormen een orde van zoogdieren die zich voornamelijk voeden met vlees en ander dierlijk materiaal. Er zijn ruim 300 soorten beschreven, waardoor het de op vier na grootste orde van zoogdieren is. Roofdieren komen wereldwijd voor, variërend van de koude poolgebieden tot de meest droge streken van de Sahara tot zelfs de open zee. Veel roofdieren vertonen complex gedrag.^[2]

Roofdieren Fossiel voorkomen: Midden-Eoceen[1] – heden
Verschillende roofdieren, met Feliformia links en Caniformia rechts
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Mammalia (Zoogdieren) Superorde: Laurasiatheria
Orde
Carnivora Bowkins, 1821
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Roofdieren op Wikispecies
Portaal    Biologie Zoogdieren

Carnivora bemachtigen vlees door actieve jacht, door diefstal van andere roofdieren of in de vorm van aas. Veel roofdieren hebben een sterk ontwikkeld gebit en gespecialiseerde schedel.^[2] Ook plantaardige materialen en andere voedselbronnen, zoals zwammen of insecten, kunnen een deel van het voedingspatroon uitmaken. Katachtigen hebben zich het meest aangepast aan een vleesetend voedingspatroon, terwijl beerachtigen meestal alleseters zijn. Twee berensoorten eten daarentegen nauwelijks vlees: De reuzenpanda heeft zich voornamelijk toegerust op het eten van alleen bamboe en ook de rolstaartbeer is voornamelijk een vegetariër.

In moderne indelingen worden roofdieren onderverdeeld in twee groepen, de Caniformia (met onder andere de honden, beren, marters en zeeroofdieren) en Feliformia (met onder andere de katten, hyena's en mangoesten). Ook zeehonden, zeeleeuwen en de walrus zijn roofdieren, die zich aan een leven in de zee hebben aangepast. In oudere beschrijvingen zijn deze roofdieren in een aparte onderorde of zelfs orde geplaatst: de Pinnipedia of zeeroofdieren. Alle andere roofdieren werden dan geplaatst in de onderorde Fissipedia of landroofdieren. In een andere onderverdeling worden de roofdieren in twee groepen verdeeld.

De roofdieren stammen af van een groep zoogdieren die verwant zijn aan de tegenwoordige schubdieren. Deze voorouders verschenen 6 miljoen jaar na de Krijt-Paleogeengrens in Noord-Amerika.^[3] Bij de intrede van het Mioceen hadden de meeste, zo niet alle grote families van roofdieren zich gediversifieerd en vele ecologische niches ingenomen.^[1]

Families

• Orde: Carnivora (Roofdieren)
  • Onderorde: Caniformia
    • Ailuridae – Kleine panda's
    • Canidae – Hondachtigen
    • Mephitidae – Stinkdieren
    • Mustelidae – Marterachtigen
    • Odobenidae – Walrussen
    • Otariidae – Oorrobben
    • Phocidae – Zeehonden
    • Procyonidae – Wasberen
    • Ursidae – Beren
  • Onderorde: Feliformia
    • Eupleridae – Madagaskarcivetkatten
    • Felidae – Katachtigen
    • Herpestidae – Mangoesten
    • Hyaenidae – Hyena's
    • Nandiniidae – Pardelroller
    • Prionodontidae – Aziatische linsangs
    • Viverridae – Civetkatachtigen

Fylogenetische stamboom van de roofdieren volgens Nyakatura & Bininda-Emonds (2012)[4]

Carnivora   Caniformia  Hondachtigen (Canidae)  Beren (Ursidae)  Robben (Pinnipedia)   Zeehonden (Phocidae)  Walrussen (Odobenidae)  Oorrobben (Otariidae)  Marterachtigen (Musteloidea)  Stinkdieren (Mephitidae)  Kleine beren (Procyonidae)  Marters (Mustelidae)  Kleine panda (Ailuridae)  Katachtigen (Feloidea)   Pardelroller (Nandiniidae)  Civetkatachtigen (Viverridae)  Hyena's (Hyaenidae)  Madagaskarcivetkatten (Eupleridae)  Mangoesten (Herpestidae)  Aziatische linsangs (Prionodontidae)[b]  Katten (Felidae)

Afbeeldingen

Roofdieren vertonen een zeer grote vormenrijkdom. De soorten verschillen in grootte van de 35 gram zware wezel (Mustela nivalis) tot de zuidelijke zeeolifant (Mirounga leonina), die wel 5 ton zwaar kan worden. Hieronder een overzicht van diverse soorten roofdieren.

• 
  Beermarter (Arctictis binturong)
• 
  Kleine panda (Ailurus fulgens)
• 
  Nieuw-Zeelandse zeebeer (Arctocephalus forsteri)
• 
  Kaapse pelsrob (Arctocephalus pussillus)
• 
  Guadalupe-zeebeer (Arctocephalus townsendi)
• 
  Coyote (Canis latrans)
• 
  Wolf (Canis lupus)
• 
  Zadeljakhals (Canis mesomelas)
• 
  Aziatische goudkat (Catopuma temminckii)
• 
  Koesimanse (Crossarchus obscurus)
• 
  Vosmangoest (Cynictis penicillata)
• 
  Tayra (Eira barbara)
• 
  Manoel (Felis manul)
• 
  Woestijnkat (Felis margarita)
• 
  Herpestes flavescens
• 
  Tijgergenet (Genetta tigrina)
• 
  Grijze zeehond (Halichoerus grypus)
• 
  Tijgerkat (Leopardus tigrinus)
• 
  Rivierotter (Lontra canadensis)
• 
  Andesvos (Lycalopex culpaeus)
• 
  Darwins vos (Lycalopex fulvipes)
• 
  Euraziatische lynx (Lynx lynx)
• 
  Amerikaanse marter (Martes americana)
• 
  Maleise bonte marter (Martes flavigula)
• 
  Vismarter (Martes pennanti)
• 
  Caribische monniksrob (Monachus tropicalis)
• 
  Smalstreepmangoest (Mungotictis decemlineata)
• 
  Langstaartwezel (Mustela frenata)
• 
  Zwartvoetbunzing (Mustela nigripes)
• 
  Bunzing (Mustela putorius)
• 
  Siberische wezel (Mustela sibirica)
• 
  Witsnuitneusbeer (Nasua narica)
• 
  Nevelpanter (Neofelis nebulosa)
• 
  Grootoorvos (Otocyon megalotis)
• 
  Leeuw (Panthera leo)
• 
  Jaguar (Panthera onca)
• 
  Luipaardtand (Panthera pardus)
• 
  Tijger (Panthera tigris)
• 
  Marmerkat (Pardofelis marmorata)
• 
  Zadelrob (Pagophilus groenlandica)
• 
  Ringelrob (Pusa hispida)
• 
  Vissende kat (Prionailurus viverrinus)
• 
  Wasbeer (Procyon lotor)
• 
  Westelijke gevlekte skunk (Spilogale gracilis)
• 
  Stokstaartje (Suricata suricatta)
• 
  Zilverdas (Taxidea taxus)
• 
  Sneeuwpanter (Uncia uncia)
• 
  Californische zeeleeuw (Zalophus californianus)
• 
  Galapagoszeeleeuw (Zalophus wollebaeki)

Zie ook

• Indeling van de carnivoren
• Predator

Noten

1. Carnivora is een term uit de systematiek, terwijl carnivoor of predator termen zijn uit de ecologie. De begrippen carnivoor en predator zijn ruimer; roofvissen en roofvogels zijn ook carnivoren, maar vallen niet onder de orde Carnivora.
2. Gestreepte linsang (Prionodon linsang) en gevlekte linsang (Prionodon pardicolor) worden ook wel gerekend tot de Civetkatachtigen