Communication & Multimedia Design

Communication & Multimedia Design (CMD) is een hbo-opleiding op het gebied van creatief ontwerp en digitale technologie, gericht op het ontwikkelen van interactieve systemen, producten en diensten. De opleiding combineert gebruikersgericht ontwerpen met technologische innovatie om betekenisvolle interacties te creëren tussen mensen, omgevingen en digitale toepassingen. Het vakgebied omvat zowel het ontwerpen van de toepassing zelf als de ontwikkeling van creatieve content die daarbij hoort.

CMD vakgebied (gebaseerd op: Saffer, 2008 & Creemers, 2012)

De vraagstukken waar CMD'ers mee te maken krijgen, variëren van conceptuele uitdagingen (zoals maatschappelijke innovatie) tot concrete productontwikkeling. Door de groeiende complexiteit van digitale systemen en maatschappelijke vraagstukken - zoals digitalisering, duurzaamheid en inclusiviteit - is de rol van CMD'ers de afgelopen decennia geëvolueerd. Voorbeelden van interventies ontworpen door CMD'ers zijn:

• Een interactieve zuil voor burgerparticipatie in wijken;
• Een online platform ter verbetering van interne samenwerking binnen organisaties;
• Een e-commercewebsite voor boodschappenbestellingen;
• Een reservatiesysteem voor werkplekken;
• Een sportapp voor het bijhouden van prestaties en beweegroutines;
• Een studievoortgangsportal voor studenten;
• Een digitaal magazine voor een vliegtuigmaatschappij.

Kenmerkend voor het ontwerpproces binnen CMD is de gebruiksgerichte benadering, waarbij behoeften, waarden, en contextuele factoren centraal staan. Stakeholders - waaronder eindgebruikers - worden actief betrokken via methoden als co-creatie, prototyping en usability testing. Doel is om iteratief inzichten te verzamelen, ontwerpen te valideren en oplossingen te optimaliseren, zonder de maatschappelijke impact uit het oog te verliezen.

Vakgebied

Het CMD vakgebied is multidisciplinair en omvat verschillende ontwerpdisciplines (zie figuur 1), waaronder:

• User Experience Design (UX-design): gericht op de gebruikerservaring en toegankelijkheid van digitale producten;
• Interaction Design: het ontwerpen van interactieve systemen en gebruikersinterfaces (UI);
• Communication Design: visuele en verbale communicatie, waaronder grafisch ontwerp en informatiearchitectuur;
• Industrial Design: de integratie van digitale en fysieke producten;
• Spatial Design: het ontwerpen van fysieke en digitale omgevingen, zoals interactieve installaties;
• Human Computer Interaction (HCI): de studie naar de interactie tussen mensen en computers.

Binnen deze disciplines bestaan specialisaties en overlappende gebieden:

• Content Design, Visual Design en Information Design bevinden zich op het snijvlak van Communication Design en Interaction Design.
• Service Design en Social Design zijn gespecialiseerde takken binnen Interaction Design, gericht op diensten gemeenschapsoplossingen.
• Motion Design, Sound Design, Interface Design en Gesture Design combineren elementen uit HCI en Interaction Design.
• Architectuur en Interior Design vallen onder Spatial Design, met toenemende aandacht voor digitale integratie in fysieke ruimtes.

Werkveld

CMD'ers werken in uiteenlopende rollen, zoals:

• UX-designer, UI-designer of product designer binnen ontwerpbureaus, bedrijven of als zelfstandige.
• Gespecialistische functies, zoals UX-researcher, Motion Designer of Front-end developer, door de groeiende complexiteit van digitale producten.
• Aanpalende disciplines, zoals art direction, contentmarketing, innovatiemanagement en creative development.

Traditioneel zijn CMD'ers actief in de Creatieve Industrie, waaronder:

• De media- en entertainmentindustrie (bijv. omroepen, gameontwikkelaars);
• Creatief zakelijke dienstverlening (bijv. reclamebureaus, designstudio's);
• ICT-bedrijven die software ontwikkelen of uitgeven.

Daarnaast groeit de vraag naar CMD-expertise buiten de creatieve sector, zoals in:

• De detailhandel (bijv. e-commerce en klantervaring)
• Het bank- en verzekeringswezen (bijv. digitale dienstverlening);
• De zorgsector (bijv. e-health en patiëntportalen);
• Overheidsorganisaties (bijv. digitale overheidsdiensten en burgerparticipatie). In deze context fungeren CMD'ers vaak als 'embedded creatives', die digitale transformatie binnen organisaties begeleiden.