Constructieve motie van wantrouwen

De constructieve motie van wantrouwen is in België en Spanje de manier waarop het parlement de regering tot aftreden kan dwingen. Dit is qua gevolgen gelijk te stellen met de constructieve weigering van het vertrouwen. Dit systeem werd grotendeels overgenomen uit de Duitse Grondwet.

Duitsland

In de tijd van de Weimarrepubliek functioneerde het democratische stelsel slecht: in de 14 jaar van het bestaan van de republiek had Duitsland 20 kabinetten. Om een dergelijke situatie in het naoorlogse Duitsland te voorkomen bevatte artikel 67 van de Duitse grondwet de volgende bepaling:

Artikel 67

(1) Der Bundestag kann dem Bundeskanzler das Misstrauen nur dadurch aussprechen, dass er mit der Mehrheit seiner Mitglieder einen Nachfolger wählt und den Bundespräsidenten ersucht, den Bundeskanzler zu entlassen. Der Bundespräsident muss dem Ersuchen entsprechen und den Gewählten ernennen.

(2) Zwischen dem Antrag und der Wahl müssen 48 Stunden liegen.

Ofwel: de Bondskanselier kan alleen worden afgezet wanneer een meerderheid van het parlement binnen 48 uur een opvolger kiest.

Deze constructie heet in het Duits: Konstruktives Misstrauensvotum. In de geschiedenis van de Bondsrepubliek is de constructieve motie van wantrouwen slechts eenmaal met succes gebruikt: in 1982 wist Helmut Kohl met behulp van de FDP de nieuwe kanselier te worden in plaats van de zittende Helmut Schmidt.