Warkruid (Cuscuta) is het enige parasitaire plantengeslacht uit de windefamilie (Convolvulaceae). De meer dan 200 soorten worden bijna wereldwijd verspreid, ze voeden zich parasitair met andere plantensoorten. De Latijnse naam cuscuta komt waarschijnlijk uit het Arabisch en is verwant aan het Griekse kadytas ('parasietplant').
Warkruid | ||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
![]() | ||||||||||||||||
Veldwarkruid (Cuscuta campestris) | ||||||||||||||||
Taxonomische indeling | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Geslacht | ||||||||||||||||
Cuscuta L. (1753) | ||||||||||||||||
Afbeeldingen op Wikimedia Commons | ||||||||||||||||
Warkruid op Wikispecies | ||||||||||||||||
|
Alle soorten van het geslacht zijn eenjarige klimmende parasitaire planten, die groeien op hun waardplant in een draadachtige structuur. Per soort verschilt de waardplant. Na kieming van het zaad wordt er een wortel gevormd. Zodra de zaailing een geschikte waardplant gevonden heeft, verdwijnt de wortel. Vindt de zaailing binnen de eerste paar dagen geen waardplant dan sterft hij. Wanneer warkruid contact maakt met zijn waardplant, draait de plant zich om zijn gastheer en dringt hij de vaten van stengel met boorwortels binnen. Hierdoor krijgt warkruid zijn voedingstoffen en heeft de plant geen contact meer nodig met de bodem.
Volwassen planten hebben geen of sterk gereduceerde bladeren (2 mm grote schubjes) en bladgroen is nauwelijks aanwezig. De planten zijn vaak geel, oranje of rood van kleur. De witte bloemen zijn tweeslachtig, radiaal symmetrisch en meestal vier of vijftallig. De bloemkroon is buisvormig.
De soort van het geslacht Cuscuta groeit als naar links kronkelende, klimmende en praktisch wortelloze, eenjarige kruidachtige planten. Het zijn volwaardige parasieten die zonder contact met de grond op de waardplanten groeien. Ze zijn verbonden met de gastheer via haustoria die zich langs de lusvormige as van de scheut vormen en deze alle voedingsstoffen ontnemen die het nodig heeft. Als de gastheer persistent is, kunnen ze af en toe zelf persistent groeien. De stengels zijn draadachtig en groenachtig, geel, oranje of roodachtig van kleur. De eigenlijk afwisselende bladeren zijn zo sterk verkleind dat ze meestal niet te zien zijn of slechts uitgesproken worden als ongeveer 2 mm grote schubben. De planten hebben geen wortel. Een verkleinde wortel wordt pas gevormd nadat het zaadje is ontkiemd. Nadat de zaailing een geschikte waardplant heeft gevonden, verwelkt hij. Als de zaailing de eerste dagen geen waardplant vindt, gaat hij dood.
Meestal zijn de bloeiwijzen cymes, die ook kop- of pluimvormig kunnen zijn of uit slechts één bloem bestaan. De bloeiwijzen kunnen vergezeld gaan van maximaal drie schutbladeren. De bloemen zijn tweeslachtig, radiale symmetrie en meestal vier- of vijfvoudig. De veelal min of meer roomwitte kelkblaadjes zijn gedeeltelijk aan elkaar versmolten, maar staan 2/5 tot 3/5 van de lengte vrij van elkaar. De kroon is meestal min of meer wit, de bloemkroonbuis is komvormig tot cilindrisch en kan onder de bloemkroonlobben zijn voorzien van een uitstulping of horizontale ribben. De kelk en vaak ook de kroon staan permanent aan de vrucht, waardoor de kroon dan verwelkt. Tussen de meeldraden bevinden zich meestal schaalvormige lobben die zowel rechtop als naar achteren gebogen kunnen zijn. De eierstok is bovenaan, heeft twee fruitkamers met elk twee eitjes. De twee stijlen zijn meestal vrij van elkaar en zijn permanent op de vrucht, de twee stempels zijn meestal bolvormig.
De bolvormige tot eivormige capsulevruchten springen niet onregelmatig open of open via een ringscheur nabij de basis. Er kan een onopvallende opening zijn tussen de naalden, in dit gebied worden de vruchten vaak verdikt en/of verhoogd. De vruchten bevatten één tot vier zaden. Als de zaden zijn opgezwollen, hebben ze een papillair oppervlak dat na droging honingraatachtig wordt.
Cuscuta is het enige parasitaire geslacht in de windefamilie. Eerdere redacteuren hebben het taxon daarom deels in de aparte familie Cuscutaceae geplaatst. Volgens het systeem van de Angiosperm Phylogeny Group wordt Cuscuta nog steeds opgenomen in de Convolvulaceae. Onderzoeken met behulp van moleculair genetische methoden bevestigen deze classificatie. Cuscuta is het enige geslacht van de stam Cuscuteae binnen de Convolvulaceae-familie.
Het geslacht Cuscuta omvat meer dan 200 soorten, die zijn onderverdeeld in drie ondergeslachten. De ongeveer 25 soorten van het ondergeslacht Cuscuta worden gekenmerkt door twee naalden van dezelfde lengte, die volledig vrij van elkaar zijn en conisch overgaan in langwerpige stempels. Het grootste aantal soorten heeft het ondergeslacht Grammica met minimaal 135 tot 140 soorten. De soort heeft twee vrijstaande stijlen van verschillende lengtes, die eindigen in korte, vaak bolvormige littekens. De ongeveer negen soorten van de onderklasse Monogyna hebben gedeeltelijk of volledig versmolten stijlen met bolvormige of langwerpige stempels. De volgende lijst is gebaseerd op de World Checklist of Selected Plant Families, Saša Stefanović en Mihai Costea 2008 en Miguel A. Garciá en María P. Martín 2007, afwijkingen en aanvullingen hierop zijn gemarkeerd met individuele verwijzingen.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.