Doornik

stad en gemeente in Henegouwen (Wallonië), België Van Wikipedia, de vrije encyclopedie

Doornik
Voor de buurtschap in de Nederlandse gemeente Lingewaard, zie Doornik (Nederland).

Doornik (Frans: Tournai, Picardisch: Tornai, van het Latijn Turnacum) is een Belgische stad gelegen aan de Schelde in de provincie Henegouwen in het Picardische deel van Wallonië. De gemeente telt bijna 70.000 inwoners. Na Tongeren wordt Doornik beschouwd als de oudste stad van België. Het was een hoofdstad van het Frankische rijk en heeft ook daarna een cultuurhistorische rol van belang gespeeld. Sinds 2008 is het deel van de Eurometropool Rijsel-Kortrijk-Doornik.

Snelle feiten Stad in België, Geografie ...
Doornik
Tournai
Stad in België
Thumb
Geografie
Gewest Wallonië
Provincie Henegouwen
Arrondissement Doornik-Moeskroen
Oppervlakte
 Onbebouwd
 Woongebied
 Andere
215,34 km² (2023)
75,49%
9,1%
15,42%
Coördinaten 50° 36' NB, 3° 23' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
 Mannen
 Vrouwen
 Bevolkings­dichtheid
68.554 (01/01/2024)
49,25%
50,75%
318,35 inw./km²
Leeftijdsopbouw
 0-17 jaar
 18-64 jaar
 65 jaar en ouder
(01/01/2024)
17,39%
60,54%
22,07%
Buitenlanders 13,5% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester Marie-Christine Marghem (MR)
Bestuur PS, Ecolo
Zetels
PS
MR
Ecolo
Ensemble!
PTB
39
16
10
7
5
1
Economie
Gemiddeld inkomen 20.676 euro/inw. (2022)
Werkloosheids­graad 12,94% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
7500
7500
7500
7501
7502
7503
7504
7506
7520
7520
7521
7522
7522
7522
7522
7530
7531
7532
7533
7534
7534
7536
7538
7540
7540
7540
7540
7542
7543
7548
Deelgemeente
Doornik
Ere
Saint-Maur
Orcq
Esplechin
Froyennes
Froidmont
Willemeau
Ramegnies-Chin
Templeuve
Chercq
Blandain
Hertain
Lamain
Marquain
Gaurain-Ramecroix
Havinnes
Beclers
Thimougies
Barry
Maulde
Vaulx
Vezon
Kain
Melles
Quartes
Rumillies
Mont-Saint-Aubert
Mourcourt
Warchin
Zonenummer 069
NIS-code 57081
Politiezone Du Tournaisis
Hulpverlenings­zone Picardisch Wallonië
Website www.tournai.be
Detailkaart
Thumb
ligging binnen het arrondissement Doornik-Moeskroen
in de provincie Henegouwen
Portaal    België
Sluiten
Thumb
De Soepterrine van William Mercer of Aldie (1770) is een voorbeeld van de Doornikse porseleinproductie en getuigt van de turbulente geschiedenis in de periode van de Verenigde Nederlanden.

Geschiedenis

Samenvatten
Perspectief

Romeinse tijd

Zie Turnacum voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Doornik bestond al in de Romeinse tijd onder de naam Turnacum en kende haar hoogtepunt tijdens de 1e en 2e eeuw. De stad werd gesticht aan de Schelde op de kruising van heirbanen. De politieke onrust en de invallen maakten een einde aan deze bloeitijd en in de 3e en 4e eeuw kende de stad een krimp en werd ze versterkt.

Middeleeuwen

Zie Doornik en het Doornikse voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De stad kwam rond 432 in Frankische handen door een inval van Chlodio. Onder de Salische Franken Childerik en Clovis was Doornik tot 486 de hoofdstad van het Frankische rijk. Het graf van Childerik werd in 1653 bij toeval ontdekt.

Clovis verplaatste in 486 het Frankische machtscentrum naar Parijs, maar de rol van Doornik was nog niet uitgespeeld. Clovis maakte de stad bij zijn vertrek tot bisschopszetel, die bestreek quasi het hele gebied van het toekomstige graafschap Vlaanderen. De in Doornik geboren Eleutherius werd de eerste bisschop.

Onder Karel de Kale, de eerste koning van West-Francië, ontstond rond 850 met Boudewijn I het graafschap Vlaanderen, dat als Kroon-Vlaanderen een leen bleef van de Franse koning en als Rijks-Vlaanderen een leen werd van het Duitse keizerrijk. De stad trok welvarende kooplieden aan en hun streven naar onafhankelijkheid leidde ertoe dat Doornik vanaf 1187 rechtstreeks onder de Franse kroon kwam.

In de 15e eeuw kende de stad een bloeiende lakenhandel en was het een voorname leverancier van wandtapijten. De economische voorspoed en de speciale handelsstatus die de stad in het Franse koninkrijk genoot, verhinderde niet dat Doornik tussen 1421 en 1428 het toneel was van opstanden, onder andere vanwege de ontwaarding van de plaatselijke munt ten opzichte van de Franse kroon. De opstanden werden gevoerd tussen het stadsbestuur en de gilden, voornamelijk die van de kunstenaars en lakenhandelaars. De opstanden leidden er uiteindelijk toe dat de gilden meer macht genoten, waaronder stemming in bestuurlijke zaken waarvan zij tot dan toe waren uitgesloten.[1]

Nieuwe tijd

In 1513 veroverde de Engelse koning Hendrik VIII Doornik op de Fransen.[2] Het is daarmee de enige stad in België die (voor korte tijd) door Engeland werd bestuurd. Jean le Sellier werd afgevaardigd naar Westminster om in het House of Commons te zetelen. In 1519 werd Doornik weer aan Frankrijk overgedragen.

Keizer Karel V voegde in 1521 de stad bij zijn Nederlandse erflanden, waarop een periode van godsdiensttwisten en economisch verval volgde. In 1544 werd de eerste protestantse gemeente gesticht met als codenaam "La Palme". Ze verzocht Martin Bucer in Straatsburg om een predikant. Hij stuurde in september Pierre Brully, maar een half jaar later werd deze al op de Grote Markt verbrand. In 1561 verspreidde Guido de Brès in Doornik zijn Nederlandse Geloofsbelijdenis, waarin de kernpunten van het gereformeerde geloof werden uiteengezet. Hij moest vluchten, maar met Ambrosius Wille kwam er opnieuw een clandestiene predikant. Vergeefs verzette hij zich tegen de Beeldenstorm, die de stad op 23 augustus 1566 bereikte. De calvinisten beweerden driekwart van de Doornikse bevolking uit te maken,[3] en eisten eigen kerken. Margaretha van Parma stuurde de graaf van Horne om de rust te herstellen. Hij wilde dat bereiken door middel van een soort religievrede, waarbij hij de calvinisten toeliet onder andere hun eigen kerken te bouwen. De koning en landvoogdes namen hem dit zeer kwalijk en riepen Horne terug.[4] In de nacht van 1 op 2 januari 1567 heroverde Filips van Noircarmes Doornik zonder slag of stoot en ontwapende de burgers.[5]

Als gevolg van het Eeuwig Edict (1577) verlieten de Spaanse troepen de stad. In 1581 werd zij door landvoogd Alexander Farnese, hertog van Parma, heroverd na een langdurig beleg. Parma was politiek slimmer dan zijn meester, koning Filips II: in plaats van de protestanten uit te moorden, gaf hij ze een jaar de tijd om hun bezittingen te verkopen en te emigreren. Dat voorbeeld droeg ertoe bij dat bij latere belegeringen de protestanten minder geneigd waren om tot het einde door te vechten.

Onder de Franse koning Lodewijk XIV kwam de stad weer in Frans bezit (Verdrag van Aken, 1668). De Fransen moesten echter aan het eind van de Spaanse Successieoorlog volgens de bepalingen van de Vrede van Utrecht (1713) aanvaarden dat de voormalige Spaanse Nederlanden Oostenrijks werden.

In 1815 ging Doornik deel uitmaken van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden en in 1830 van België.

Op 16 en 17 mei 1940 werden de archieven van Doornik gedeeltelijk vernietigd door Duitse bombardementen die bijna het ganse stadscentrum plat legden.

Kernen

Samenvatten
Perspectief

Doornik is na Bastenaken de gemeente met de grootste oppervlakte in België. Naast het stadscentrum bestaat de gemeente uit nog 29 deelgemeenten meer dan enig andere Belgische gemeente.

Voorsteden

Om de kern van Doornik liggen de volgende voorsteden: Faubourg de Marvis, Faubourg de Valenciennes, Faubourg Saint-Martin, Faubourg de Lille, Faubourg de Maire, La Tombe, Saulchoir, Faubourg du Château, Faubourg de Morel.

Deelgemeenten

Meer informatie #, Naam ...
#NaamOpp.
(km²)
Inwoners
(2020)
Inwoners
per km²
NIS-code
1Doornik (I)15,7630.2751.92157081A
2Warchin (XX)3,411.45342757081B
3Chercq (II)3,0895631157081C
4Havinnes (XXI)9,481.25013257081D
5Melles (XXII)2,8631911257081E0
6Quartes (XXIII)4,642615657081E1
7Beclers (XXV)13,501.0707957081F
8Thimougies (XXIV)3,722717357081F4
9Barry (XXVII)8,251.27215457081G
10Maulde (XXVI)5,583676657081G1
11Vezon (XXVIII)7,731.35817657081H
12Gaurain-Ramecroix (XXIX)12,293.61929457081J
13Vaulx-lez-Tournai (XXX)4,031.33233057081K
14Saint-Maur (III)3,7741010957081L
15Ere (IV)6,375448557081L3
16Willemeau (V)3,7962916657081M
17Froidmont (VI)5,161.03620157081M2
18Esplechin (IX)8,8190910357081N
19Orcq (VII)4,641.01121857081P0
20Marquain (VIII)5,2075814657081P1
21Lamain (X)3,5957015957081P2
22Blandain (XII)11,512.20019157081R
23Hertain (XI)2,412319657081R3
24Templeuve (XIII)15,623.64623357081S
25Ramegnies-Chin (XIV)4,3395322057081T
26Froyennes (XV)5,932.17736757081U
27Kain (XVI)11,276.77060157081V
28Mont-Saint-Aubert (XVII)8,905886657081V4
29Rumillies (XIX)6,861.84026857081W
30Mourcourt (XVIII)12,189718057081W2
Sluiten

Kaart

Thumb
Doornik, deelgemeenten en buurgemeenten. De gele gebieden zijn bebouwde kernen.

Aangrenzende gemeenten

De gemeente Doornik grenst aan de volgende gemeenten en dorpen:

Demografische ontwikkeling

Demografische ontwikkeling voor de fusie

  • Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen; 1976= inwoneraantal op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

  • Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Meer informatie Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden, jaar ...
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari
1992 tot heden
jaarAantal[6]Evolutie: 1992=index 100
199267.776100,0
199367.875100,1
199468.127100,5
199568.086100,5
199667.926100,2
199767.891100,2
199867.65199,8
199967.61199,8
200067.37999,4
200167.22799,2
200267.23299,2
200367.40799,5
200467.34199,4
200567.47699,6
200667.53499,6
200767.844100,1
200868.191100,6
200968.426101,0
201069.043101,9
201169.440102,5
201269.593102,7
201369.667102,8
201469.842103,0
201569.756102,9
201669.471102,5
201769.493102,5
201869.554102,6
201969.370102,4
202069.083101,9
202168.795101,5
202268.518101,1
202368.710101,4
202468.554101,1
Sluiten

Bezienswaardigheden

Samenvatten
Perspectief
Thumb
Doornik vanuit de lucht

Doornik geldt nog steeds als een der voornaamste monumentensteden van België. Van groot belang is de romaanse Onze-Lieve-Vrouwekathedraal. Er is een 13e-eeuwse brug 'Pont des Trous' over de Schelde, het oudste belfort van België en een lakenhal, beide aan de bezienswaardige Grote Markt, en verder verschillende stadspoorten en pakhuizen.

Kerkelijke architectuur

  • Onze-Lieve-Vrouwekathedraal
  • Sint-Piatuskerk
  • Sint-Kwintenskerk op de Grote Markt
  • Sint-Brixiuskerk, waar men op 27 maart 1653 de tombe vond van Childerik I (zoon van Merovech en vader van Clovis)
  • De Sint-Maria Magdalenakerk (Église Sainte-Marie-Madeleine) gesticht in 1252, in de 15e eeuw deels verbouwd, verwoest in 1940 en later herbouwd.
  • De Sint-Margarethakerk (Église Sainte-Marguerite) met gotische toren, classicistische kerk en neoclassicistisch ingangsportaal.
  • De Sint-Jacobskerk (Église Saint-Jacques), gesticht in 1167 later herbouwd in Scheldegotiek.
  • De Redemptoristenkerk Église des Rédemptoristes, neoromaans bouwwerk van 1861-1862.
  • De Sint-Janskerk {Église Saint-Jean), met een toren van 1367 en een classicistisch schip van 1780.
  • Sint-Niklaaskerk (Église Saint-Nicolas du Bruille) begonnen kort na 1200, ook latere bouwcampagnes. Romaans en vroeggotisch.
  • De Sint-Amanduskerk (Église Saint-Amand), neoromaans bouwewerk van 1860.
  • De Sint-Pieterskerk (Église Saint-Pierre), afgebroken in 1822.
  • De Sint-Lazaruskerk (Église Saint-Lazare), neoromaans bouwwerk van 1852-1853.
  • De Heilig Hartkerk (Église du Sacre-Coeur), neogotisch bouwwerk van 1890.
  • De Sint-Antonius van Paduakerk (Église Saint-Antoine de Padou), neogotisch bouwwerk van 1905-1906
  • De Sint-Pauluskerk (Centre Paroissial Saint-Paul) van 1964 in de stijl van het naoorlogs modernisme.
  • De Onze-Lieve-Vrouw van Bijstandkerk (Église Notre-Dame-Auxilliatrice), neogotisch bouwwerk van 1887.
  • De Antoinistische tempel van Doornik (Église Antoiniste de Tournai)
  • Het Augustijnenklooster, eind 13e eeuw gesticht en vrijwel geheel vernield in 1803-1813. Wat bleef was een muurrest in Doornikse steen, vermoedelijk 16e-eeuws.
  • De Sint-Vincentiuskapel (Chapelle Saint-Vincent), gesticht in 1198, verwoest in 1940 en weer herbouwd. In vroeggotische stijl.
  • Het Klooster van Onze-Lieve-Vrouw van La Salette (Couvent des Pères de Notre-Dame de la Salette), met neogotische kerk, van 1903.
  • Het voormalig Klooster van de Orde van het Heilig Kruis (Couvent des Croisiers) met 15e-eeuwse kapel en 17e-eeuwse bijgebouwen.
  • Het Dominicanenklooster met diverse gebouwen en een kerkgebouw, voornamelijk 17e-eeuws.

Burgerlijke architectuur

  • Grote Markt met gevels in neostijl
  • Het Belfort van Doornik
  • Lakenhalle van Doornik
  • Het Stadhuis van Doornik en het stadspark, als onderdeel van de oude Sint-Maartensabdij
  • De Halle des Conseaux en de Tour des six (afgebroken in 1818)
  • Romaanse herenhuizen (waaronder de oudste en best bewaarde in Europa)
  • Renaissance- en barokhuizen (Deze huizen worden ook wel "Spaanse huizen" genoemd. De gevels zijn in baksteen opgebouwd en de omlijsting van de vensters en de dakgevels is ook voor het eerst in steen. De "barokhuizen" zijn gebouwd in de 17de eeuw en deze zijn vooral bekend door hun praalrijke gevels en fijn uitgewerkte luchters.)
  • Art-nouveauhuizen (jugendstil) bevinden zich vooral in de buurt van het station. Vermeldenswaardig zijn het huis op de Place Victor Carbonnelle 5 ontworpen door Georges De Poore in 1903, de huizen die Gustave Strauven bouwde op de Avenue Van Cutsem en het gebouw dat het Museum voor Schone Kunsten huisvest en dat dateert uit de latere periode van Victor Horta.
  • De deconstructivistische gebouwen van de Faculteit architectuur van de UCLouvain (université catholique de Louvain) geopend in 2018.
  • Het Château Dumon met park. Het gebouw is eind 18e-eeuws en werd begin 19e eeuw sterk gewijzigd.
  • De Moulin de la Verde Eau, een watermolen.
  • De Moulin de Cailloux, een windmolenrestant uit de 19e eeuw.
  • De Moulin du Crampon, een windmolenrestant van 1837.

Militaire architectuur

  • De Pont des Trous (deels afgebroken in 2019), de Tour Henri VIII en diverse andere overblijfselen van de stadsomwalling.
  • De Citadel (deels afgebroken in 1860)
  • De Porte Bourdiel, een stadspoort en een brug van omstreeks 1300.
  • De Tour Saint-Jean, overblijfselen van de vestingwerken, van omstreeks 1400.
  • De Tour Marvis, overblijfselen van de vestingwerken, van omstreeks 1300.
  • De Tour des Rédemptoristes, overblijfsel van de vestingwerken, van omstreeks 1300.
  • De Tour du Cygne, overblijfsel van de vestingwerken, van omstreeks 1300.

Musea


Sport

Doornik was twee keer (1966 en 2012) etappeplaats in de wielerkoers Ronde van Frankrijk. In 2012 was de Brit Mark Cavendish de laatste ritwinnaar in Doornik.

Politiek

Samenvatten
Perspectief

Burgemeesters

Meer informatie Tijdspanne, Burgemeester ...
TijdspanneBurgemeester[7]
1804 - 1818Charles De Rasse
1818 - 1824Idesbalde Vander Gracht
1824 - 1830Bernard de Bethune
1830 - 1831Charles Le Hon
1831 - 1848Désiré de Hults
1848 - 1852Augustin Dumon (PL)
...
1855 - 1868Alphonse de Rasse
1868 - 1872Léopold Fontaine (waarnemend)
1872 - 1883Louis Crombez (PL)
1883 - 1907Victor Carbonnelle (PL)
1907 - 1908Jules Boucher (waarnemend)
1908 - 1918Alphonse Stiénon du Pré (Kath. Partij)
1918 - 1919Ambroise Derick (waarnemend)
1919 - 1925Edmond Wibaut (Kath. Partij)
1925 - 1927Albert Asou (PL)
TijdspanneBurgemeester
1927 - 1933Edmond Wibaut (Kath. Verbond)
1933 - 1940Albert Asou (PL)
1940Emile Derasse (PL)
1940Charles Mauroy (waarnemend)
1940 - 1944Louis Casterman
1944 - 1956Emile Derasse (PL)
1956 - 1959Jules Hossey (PSB)
1959 - 1968Louis Casterman
1968 - 1970Jean Hachez (PSC)
1971 - 1976Fernand Dumont (PSC)
1977 - 1992Raoul Van Spitael (PS)
1992 - 2000Roger Delcroix (PS)
2001 - 2012Christian Massy (PS)
2013 - 2018Rudy Demotte (PS, titelvoerend)
Paul-Olivier Delannois (PS, waarnemend)
2019 - hedenPaul-Olivier Delannois (PS)
Sluiten

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Meer informatie Partij of kartel, 10-10-1976 ...
Partij of kartel10-10-1976[8]10-10-19829-10-19889-10-19948-10-20008-10-2006[9]14-10-2012[10]14-10-201813-10-2024[11]
Stemmen / Zetels%39%39%39%39%39%39%39%39%39
PRL1 / PRL-MCC2 / MR318,511721,81921,111818,31723,252924,6931030,0531222,6731027,21311
PSC1 / cdH2 / Ensemble!3/ Les Engagés424,8411125,3411023,4911023,7111018,741716,762711,112414,023517,5147
PS28,121239,81741,821845,582043,871940,941842,191835,921634,8115
ECOLO-5,3416,5928,03212,98411,75410,17317,77712,434
PTB---0,560---5,6018,042
Tournai Plus------6,472--
PCB1 / PC216,2916-6,2121------
UPWT-7,312-------
IT8,913--------
Anderen(*)3,3400,4100,7803,8201,1505,840-4,020-
Totaal stemmen459644434545228453544476645232440484352542133
Opkomst %91,2690,5589,4189,9686,2786,1384,01
Blanco en ongeldig %4,784,96,617,079,236,627,058,107,16
Sluiten

(*) 1976: RW (3,34%) / 1982: Votez W. (0,41) / 1988: FN (0,78%) / 1994: BEB (3,82%) / 2000: VETO (1,15%) / 2006: FN (4,06%), RWF (0,71%), VIVANT (1,07%) / 2018: DéFI (1,05%), Nation (1,79%), Oxygène (1,18%)

De gevormde coalitie wordt vet aangegeven. De grootste partij is in kleur.

Geboren in Doornik

Zie ook

Nabijgelegen kernen

De volgende kernen omringen de stad Doornik:

Chercq, Vaulx, Warchin, Rumillies, Kain, Froyennes, Orcq, Ere, Saint-Maur

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.