Geboortesteen

Een geboortesteen is een edelsteen die verband houdt met de geboortemaand of het sterrenbeeld van een persoon. Ze worden vaak verwerkt in sieraden of gedragen als hanger aan een ketting.

Enkele veelvoorkomende maandelijkse geboortestenen

Geschiedenis

De historicus Josephus uit de eerste eeuw n.Chr. geloofde dat er een verband was tussen de twaalf stenen in de borstplaat van Aäron (die de stammen van Israël symboliseren, zoals beschreven in het boek Exodus), de twaalf maanden van het jaar en de twaalf tekens van de dierenriem. De vertalingen en interpretaties van de Exodus-passages over de borstplaat lopen echter sterk uiteen. Josephus zelf gaf twee verschillende lijsten van de twaalf stenen. George Frederick Kunz suggereert dat Josephus de borstplaat van de Tweede Tempel zag en niet die uit het boek Exodus. Sint-Hiëronymus, verwijzend naar Josephus, stelde dat de funderingsstenen van het nieuwe Jeruzalem (Openbaring 21:19-20) passend zouden zijn voor christenen.

In de achtste en negende eeuw werden religieuze verhandelingen geschreven die een specifieke steen aan een apostel koppelden, met het idee dat ‘hun naam op de funderingsstenen zou worden geschreven, samen met hun deugd’. Hieruit ontstond de traditie om twaalf stenen te bezitten en elke maand één daarvan te dragen. De praktijk van het dragen van slechts één geboortesteen per maand is echter relatief recent. Moderne bronnen verschillen van mening over de oorsprong: Kunz plaatst het begin in het achttiende-eeuwse Polen, terwijl het Gemological Institute of America aangeeft dat deze traditie al in de jaren zestig van de zestiende eeuw in Duitsland begon.

Reconstructie van de borstplaat van de hogepriester voor de centrale Sefardische synagoge in Ramat Gan, Israël

Moderne lijsten van geboortestenen hebben weinig connectie met de borstplaat of de funderingsstenen uit het christendom. Door veranderingen in smaak, tradities en verwarrende vertalingen zijn ze ver verwijderd geraakt van hun historische oorsprong.^[1]:310 Een auteur omschreef de Kansas-lijst van 1912 (zie hieronder) zelfs als ‘niet meer dan een ongefundeerde marketingstrategie’.^[2]:132

In sommige gedichten wordt aan elke maand van de Gregoriaanse kalender een geboortesteen toegewezen. Deze stenen vertegenwoordigen de traditionele keuzes uit Engelstalige culturen. Tiffany & Co.. publiceerde deze gedichten, "van een onbekende auteur," voor het eerst in een pamflet in 1870.^[3]

In 1912 kwam de Amerikaanse National Association of Jewelers (later hernoemd naar Jewelers of America) bijeen in Kansas om geboortestenen te standaardiseren en stelde een officiële lijst vast.^[4]:317 In 1952 werd de lijst bijgewerkt^[5]:311 door de Jewelry Industry Council of America, waarbij alexandriet werd toegevoegd voor juni, citrien voor november en roze toermalijn voor oktober. Daarnaast werden de lapis lazuli van december vervangen door zirkoon, en werden de primaire en alternatieve stenen voor maart omgewisseld. De American Gem Trade Association voegde in 2002^[6] tanzaniet toe als geboortesteen voor december, en in 2016 voegden zij samen met Jewelers of America spinel toe als extra geboortesteen voor augustus.^[7] De Britse National Association of Goldsmiths stelde in 1937 haar eigen gestandaardiseerde lijst op^[8], terwijl Japanse brancheorganisaties in 2021 tien nieuwe soorten geboortestenen toevoegden.

Oosterse traditie

In oosterse culturen worden edelstenen op vergelijkbare wijze verbonden met geboorten, maar in plaats van met een geboortemaand, worden ze geassocieerd met hemellichamen. Astrologie speelt een centrale rol bij het bepalen welke edelstenen het meest geschikt en gunstig zijn voor een persoon. In het hindoeïsme zijn er bijvoorbeeld negen edelstenen die gekoppeld zijn aan de Navagraha (hemelse krachten, zoals de planeten, de zon en de maan). Deze staan in het Sanskriet bekend als Navaratna (negen edelstenen). Bij de geboorte wordt een astrologische kaart opgesteld, en op basis van de positie van deze krachten aan de hemel op het exacte moment en de locatie van de geboorte, worden specifieke stenen aanbevolen. Deze stenen worden op het lichaam gedragen om mogelijke negatieve invloeden af te weren.

Geboortesteen naar maand

Maand	15e-20e eeuw[9]:315	Verenigde Staten (1912)[9]:319–320	Verenigd Koninkrijk (2013)[10]	Verenigde Staten (2019)[11]
Januari	Granaat	Granaat	Granaat	Granaat
Februari	Amethist, Zirkoon, Parel	Amethist	Amethist	Amethist
Maart	Heliotroop, Jaspis	Heliotroop, Aquamarijn	Aquamarijn, Heliotroop	Aquamarijn, Heliotroop
April	Diamant, Saffier	Diamant	Diamant	Diamant
Mei	Smaragd, Agaat	Smaragd	Smaragd, Chrysopraas	Smaragd
Juni	Cat's eye, Turkoois, Agaat	Parel, Maansteen	Parel, Maansteen	Parel, Maansteen, Alexandriet
Juli	Turkoois, Onyx	Robijn	Robijn, Carneool	Robijn
Augustus	Sardonyx, Carneool, Maansteen, Topaas	Sardonyx, Peridoot	Peridoot, Sardonyx	Peridoot, Spinel, Sardonyx
September	Chrysolite (aka peridot)	Saffier	Saffier, Lapis lazuli	Saffier
Oktober	Opaal, Aquamarijn	Opaal, Toermalijn	Opaal	Opaal, Toermalijn
November	Topaas, Parel	Topaas	Topaas, Citrien	Topaas, Citrien
December	Heliotroop, Robijn	Turkoois, Lapis lazuli	Tanzaniet, Turkoois	Turkoois, Zirkoon, Tanzaniet

Geboortestenen naar sterrenbeeld

Teken	Data [12] :318	Steen [9] :345–347
Ram	21 maart – 19 april	Bloedsteen
Stier	20 april – 20 mei	Saffier
Tweelingen	21 mei – 20 juni	Agaat
Kreeft	21 juni – 22 juli	Smaragd
Leeuw	23 juli – 22 augustus	Onyx
Maagd	23 augustus – 22 september	Carneool
Weegschaal	23 september – 22 oktober	Chrysoliet
Schorpioen	23 oktober – 21 november	Beryl
Boogschutter	22 november – 21 december	Topaas
Steenbok	22 december – 19 januari	Robijn
Waterman	20 januari – 18 februari	Granaat
Vissen	19 februari – 20 maart	Amethist

Verjaardagsstenen (dagen van de week)

Hoewel de term "verjaardagssteen" soms als synoniem voor geboortesteen wordt gebruikt, krijgt elke dag van de week ook een specifieke edelsteen toegewezen. Deze dagtoewijzingen verschillen echter van de edelstenen die per maand worden geassocieerd.

Dag van de week	Steen(en)
Zondag	Topaas, Diamant
Maandag	Parel, Kristal
Dinsdag	Robijn, Smaragd
Woensdag	Amethist, Magnetiet
Donderdag	Saffier, Carneool
Vrijdag	Smaragd, Kattenoog
Zaterdag	Turkoois, Diamant

Afbeeldingen

• 
  Granaat, de geboortesteen voor januari.
• 
  Amethist, de geboortesteen voor februari.
• 
  Aquamarijn, de geboortesteen voor maart.
• 
  Diamant, de geboortesteen voor april.
• 
  Smaragd, de geboortesteen voor mei.
• 
  Parel, één van de drie geboortestenen van juni.
• 
  Maansteen, één van de drie geboortestenen van juni.
• 
  Alexandriet, één van de drie geboortestenen van juni.
• 
  Robijn, de geboortesteen voor juli.
• 
  Peridot, de moderne geboortesteen voor augustus.
• 
  Sardonyx, de traditionele geboortesteen voor augustus.
• 
  Spinel, een recentere (2019) alternatieve geboortesteen voor augustus.
• 
  Saffier, de geboortesteen voor september.
• 
  Lapis lazuli, de traditionele geboortesteen voor september.
• 
  Opaal, één van de twee geboortestenen van oktober.
• 
  Toermalijn, één van de twee geboortestenen van oktober.
• 
  Citrien, één van de twee geboortestenen van november.
• 
  Topaas, één van de twee geboortestenen van november.
• 
  Turkoois, één van de drie geboortestenen van december.
• 
  Tanzaniet, één van de drie geboortestenen van december.
• 
  Zirkoon, een van de drie geboortestenen van december

Bronnen

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Birthstone op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.