Loading AI tools
schrijver uit Achaemenidrijk (-483--424) Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Herodotus of Herodotos (Grieks: Ἡρόδοτος, Hēródotos; ca. 485 - ca. 425 v.Chr.) was een Grieks historicus afkomstig uit Halicarnassus.
Herodotus | ||||
---|---|---|---|---|
Algemene informatie | ||||
Bijnaam | De vader van de geschiedschrijving | |||
Volledige naam | Ἡρόδοτος, Hēródotos | |||
Ook bekend als | Herodotos | |||
Geboren | 485 v.Chr. | |||
Geboorteplaats | Halicarnassus, Perzië | |||
Overleden | 425/420 v.Chr. | |||
Overlijdensplaats | Thurii, oude Griekenland | |||
Land | oude Griekenland | |||
Beroep | historicus | |||
Werk | ||||
Genre | geschiedschrijving | |||
Bekende werken | Historiën | |||
|
Hij staat bekend als de vader van de geschiedschrijving, een titel die hij toegedicht kreeg in het werk De legibus van Cicero. Volgens de Suda, een Griekse encyclopedie uit de middeleeuwen, was Herodotus uit een prominente familie afkomstig. De andere bekendste geschiedschrijver uit dezelfde tijd was Thucydides.
Herodotus is vooral bekend door zijn Historiën. De titel Historiën is afkomstig van de Alexandrijnse geleerden in de Hellenistische periode, zelf noemde Herodotus zijn werk in zijn openingsvers: Ἱστορίης ἀπόδεξις, Verslag van mijn onderzoek.
Wegens persoonlijke politieke problemen week Herodotus op jonge leeftijd uit naar het Griekse eiland Samos. In de jaren die daarop volgden maakte hij een reeks studiereizen door de toenmalig bekende wereld, naar onder andere Griekenland zelf, Anatolië of Klein-Azië, Opper-Egypte, Noord-Afrika, delen van het Midden-Oosten, het huidige Oekraïne en de Krim en delen van West-Europa. Op die manier vergaarde hij een in zijn tijd zeldzaam brede kennis van de wereld.
Rond zijn veertigste levensjaar vestigde hij zich in het oude Athene, omstreeks 445 v.Chr., waar hij openbare lezingen hield uit zijn reisverslagen. Zo werd hij opgenomen in de kring van vooraanstaande intellectuelen rond de staatsman Perikles. Daartoe behoorde onder andere ook zijn vriend, de tragedieschrijver Sophocles.
Na enkele jaren vertrok hij naar de Pan-Helleense kolonie Thurii in Magna Graecia, in Zuid-Italië, waar hij zich definitief vestigde. Thurii was een door de Grieken gekoloniseerde stad. Hij maakte af en toe nog reizen door Sicilië en Italië en voltooide er zijn levenswerk, de Historiën.
Het is niet bekend of hij in Thurii is overleden of weer naar Macedonië is teruggegaan en daar is overleden.
Ἡροδότου Ἁλικαρνησσέος ἱστορίης ἀπόδεξις ἥδε, ὡς μήτε τὰ γενόμενα ἐξ ἀνθρώπων τῷ χρόνῳ ἐξίτηλα γένηται, μήτε ἔργα μεγάλα τε καὶ θωμαστά, τὰ μὲν Ἕλλησι τὰ δὲ βαρβάροισι ἀποδεχθέντα, ἀκλεᾶ γένηται, τά τε ἄλλα καὶ δι᾿ ἣν αἰτίην ἐπολέμησαν ἀλλήλοισι. | Herodotos is mijn naam, ik kom uit Halikarnassos en maak hierbij het verslag wereldkundig van het onderzoek dat ik heb verricht om de herinnering aan het verleden levend te houden en de grootse, indrukwekkende prestaties van de Grieken en andere volkeren te vereeuwigen. Ik stel bij dit alles voornamelijk aan de orde door welke oorzaak zij met elkaar in conflict zijn gekomen. (vertaling Hein van Dolen) |
Zoals uit de eerste zin van zijn werk blijkt, wil hij vooral de oorzaken van de Perzische Oorlogen onderzoeken en daarmee de herinnering aan het verleden levende houden, zowel voor de Grieken als andere volkeren.
Herodotos wordt door Cicero de vader van de geschiedschrijving (pater historiae) genoemd[1] wegens de Historiën, een omvangrijke bundeling van boeken, die het midden houdt tussen de memoires van een reiziger en de duidelijke poging van een geschiedkundige avant la lettre om objectief aan geschiedschrijving te doen. Vóór Herodotos waren er al wel de logografen, met Hekataios van Milete als een van de belangrijkste, maar zij spitsten zich meer op de aardrijkskunde en de antropologie toe. Herodotus heeft wel veel geput uit de werken van deze schrijvers. Hij beschrijft in zijn Historiën de Perzische Oorlogen, maar maakt ook vele zijsprongen naar andere geschiedkundige, mythologische, godsdienstige en etnografische onderwerpen. Herodotos' uitweidingen worden vaak los gezien van de eigenlijke vertelling, maar hierin zit zijn opzet: de uitweidingen maken een belangrijk deel uit van zijn werk. Door zijsprongen te maken over vreemde gebruiken is de vijand niet langer zomaar een onpersoonlijke vijand, maar een écht volk met eigen tradities en gewoontes.[2]
De Historiën zijn het oudste omvangrijke werk in Grieks proza dat bewaard is gebleven, dus van de gehele westerse literatuur. Tijdens de Hellenistische periode werden door grammatici de Historiën in negen boeken, genoemd naar de negen Muzen, ingedeeld. Zo is bijvoorbeeld boek 2 voor een groot stuk toegespitst op Egypte. Het vertoont verschillende epische en dramatische kenmerken als anekdoten, novellen en speeches. Zijn werk moet tevens in de overgang tussen orale vertelcultuur en schrijftaal gesitueerd worden. Herodotos verwerkte deze elementen om zijn verslag levendiger te maken voor zijn toehoorders of lezers. Hiervoor put hij literaire technieken uit het epos en de tragedie.[3][4] Bovendien staat Herodotos nog steeds bekend als begaafd verteller.
Herodotos' eigenlijke onderwerp is de geschiedenis van de gewelddadige confrontatie tussen Oost en West, tussen barbaroi en Grieken, die zijn voorlopig hoogtepunt in de Perzische Oorlogen, eerste helft 5e eeuw v.Chr., beleefde. Hij schreef zijn werk na het einde van deze oorlogen, dus kende hij de afloop ervan. Als beginpunt van dat conflict beschouwde Herodotos de Lydische koning Croesus, omstreeks 595 - 546 v.Chr., de eerste die volgens hem met onrechtmatig geweld tegen de Grieken was begonnen.
De Historiën werden in 1968 door Onno Damsté in het Nederlands vertaald en in 1995 door Hein van Dolen, die ervoor koos het spreektaalkarakter van de tekst te benadrukken. In 2019 verscheen een vertaling van Wolther Kassies met aantekeningen van Michel Buijs.
Er was in een dubbel opzicht een vooruitgang in de geschiedschrijving van Herodotos ten opzichte van zijn voorgangers. Enerzijds behandelde hij als eerste de hele wereldgeschiedenis. Anderzijds maakte hij voor het eerst een scheiding tussen mythologie en geschiedenis en behandelde alleen deze laatste. Bovendien is er bij hem een aanvang van de geschiedfilosofie: hij wilde de oorzaken van de gebeurtenissen zoeken en vinden. Hij wilde dus de feiten verklaren, dit in tegenstelling tot de logografen, die alleen een droge beschrijving van de feiten gaven.
De beginselen van kritische analyse van de geschiedschrijving zijn in zijn werk terug te vinden. Herodotos onderscheidt zich vooral in dit opzicht van zijn voorgangers. Hij voert zichzelf ten tonele als personage binnen de vertelling en maakt opmerkingen in de eerste persoon om aan te duiden hoe hij bij zijn bronnenonderzoek te werk is gegaan.[5] Ook gebruikt hij andere personages als spreekbuis voor het overbrengen van eigen inzichten.[6] Hij wil zo transparant mogelijk blijven voor zijn lezer of toehoorder. Hij maakt hierbij gebruik van drie manieren van bewijsvoering: ἀκοή, getuigenissen van andere mensen die hij hoort, γνώμη, een eigen oordeel vellen, en ὄψις, verwijzen naar artefacten die hij zelf heeft gezien. Die is gebaseerd op een grondige heuristiek, vooral door naar getuigen en mensen met verstand van zaken te luisteren. Zijn voornaamste bron was de mondelinge overlevering. Wanneer Herodotus geconfronteerd wordt met een vermeldenswaardig fenomeen, maar er niet de volledige verantwoordelijkheid wil opnemen, gebruikt Herodotus het neutrale λέγεται (= er wordt gezegd), wellicht omdat hij dit vaak niet kan controleren of bevestigen.[7] Dit wijst dus op een gerechtvaardigde twijfel.
Enkele van zijn verhalen zijn tussen 1974 en 1976 door de VPRO verfilmd in de Herodotusreeks.
Vertaling van de Historiën in het Nederlands:
Vertaling van delen van de Historiën in het Nederlands:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.