Lateraans Paleis

Het Lateraanse Paleis (Italiaans: Palazzo del Laterano) diende in de middeleeuwen als residentie van de pausen in Rome. Het ligt naast de basiliek van Sint-Jan van Lateranen. Ook de Heilige Trap (Scala San(c)ta) maakt deel uit van het complex.

Het Lateraanse Paleis met rechts de zijingang van de Sint-Jan van Lateranen

Geschiedenis

Het Lateraanse Paleis en de Sint-Jan van Lateranen op een 18e-eeuwse prent van Giuseppe Vasi

Het terrein waarop zich het Lateraanse Paleis en de basiliek van Sint-Jan van Lateranen bevinden, behoorde in de Romeinse tijd toe aan de Laterani, een grote familie van reders en importeurs van wilde dieren. Zij lieten er in de 1e eeuw na Chr. een geweldig paleis bouwen. Nadat Plautius Lateranus deelnam aan de samenzwering van Piso tegen keizer Nero, liet Nero hem terechtstellen in 64 na Chr. (zie Tacitus, Annales XV, 60, 1) en werden de bezittingen van de familie door Nero geconfisqueerd (Juvenalis X, 17). Vanaf 197 lag hier de ruiterkazerne van Septimius Severus. Ook had keizerin Fausta, de tweede vrouw van keizer Constantijn de Grote, hier haar huis, de Domus Faustae. Na het Edict van Milaan in 313 schonk Constantijn het terrein aan paus Miltiades. Het vormde sindsdien de residentie van de pausen. Het paleis bestond onder meer uit een aantal privé-vertrekken en een hal waarin verscheidene belangrijke concilies, de Concilies van Lateranen, zijn gehouden.

Het Lateraanse Paleis was tot de ballingschap van de pausen in Avignon (1309-1377) de pauselijke residentie. Maar omdat het paleis in 1308 was afgebrand, moest paus Gregorius XI, toen hij in 1377 uit Avignon terugkeerde, in het Vaticaan gaan wonen. Sindsdien bevindt zich de pauselijke residentie in het Vaticaan. Zijn bisschopszetel staat echter officieel nog steeds in de Lateraanse Basiliek. Paus Sixtus V liet de resten van het oude Lateraanse Paleis slopen en liet in 1586 door Domenico Fontana een nieuw gebouw neerzetten, dat als zomerresidentie diende totdat het Quirinaalpaleis in de 16e eeuw die functie kreeg.

In het Lateraanse Paleis werd in 1929 het Verdrag van Lateranen gesloten tussen Mussolini en paus Pius XI.

Het huidige paleis

Het nieuwe paleis dat in 1586 door Domenico Fontana werd gebouwd tegen de noordelijke zijkant van de Sint-Jan van Lateranen, is een vierkant gebouw in renaissancestijl naar het voorbeeld van het Palazzo Farnese. Het heeft drie verdiepingen met gelijkvormige reeksen ramen. In het midden van elk van de drie façades bevindt zich een door zware zuilen geflankeerde ingang met het pauselijke wapen van Sixtus V erboven. Op het dak staat een belvédère-toren. Tegenwoordig is het Museo Storico Vaticano in het paleis gehuisvest. Een groot deel van het gebouw wordt tevens gebruikt als kantoorcomplex voor het Bisdom Rome.