Top Qs
Tijdlijn
Chat
Perspectief

Lijst van pausen

Wikipedia-lijst Van Wikipedia, de vrije encyclopedie

Remove ads

Dit is een chronologische lijst van pausen van de Katholieke Kerk.

Snelle feiten Huidige paus ...

Toelichtingen bij de lijst

Samenvatten
Perspectief

Titulatuur

De eerste bisschop van Rome die zichzelf paus noemde, was Siricius (384-399). Ook zijn voorgangers worden met terugwerkende kracht echter doorgaans als paus aangeduid. Dit blijkt uit de door het Vaticaan gehanteerde nummering, waarin Siricius de 38e paus is.

Paus en tegenpaus

Al sinds de derde eeuw kwam het geregeld voor dat er meerdere pausen tegelijk waren. In deze gevallen erkent de Kerk een van de pausen als rechtmatig en reduceert de andere daarmee tot tegenpaus. In veel gevallen is echter niet eenduidig vast te stellen of een paus al dan niet rechtmatig was. Sommige pausen die in hun eigen tijd als rechtmatig golden, worden thans als tegenpaus beschouwd of om andere redenen niet meer meegerekend: zo heeft het Vaticaan in 1961 "Stefanus (II)" uit de lijst geschrapt.

Nummering

Door deze problematiek treden er in de nummering van de pausen verschillende onregelmatigheden op. Door het schrappen van Stefanus (II) moesten al zijn latere naamgenoten worden omgenummerd. In deze lijst worden ze genoemd met hun nieuwe nummer en tussen haakjes het oude nummer: Stefanus III (IV). Hetzelfde geldt voor de latere naamgenoten van Felix II, die thans als tegenpaus geldt: Felix III (IV), enzovoorts. De tegenpausen Alexander V en Johannes XVI worden in de nummering meegerekend. Daarom zijn er geen "legitieme" pausen van deze namen en gaat men dus van Alexander IV naar Alexander VI en van Johannes XV naar Johannes XVII. Een paus of tegenpaus Johannes XX bestaat door verwarring met de telling zelfs helemaal niet.

Een ander probleem is verwarring van namen door het overschrijven van oude geschriften. Zo kwam vroeger op lijsten een paus Donus II voor. Deze vermelding was echter het gevolg van verwarring van de naam "Donus" met de titel "dominus" (heer). In werkelijkheid was er maar één paus Donus. Het ontbreken van Martinus II en Martinus III op de lijst, die van Martinus I naar Martinus IV gaat, is dan weer te wijten aan verwarring met de naam Marinus. Van Marinus I en Marinus II nam men ooit aan dat ze ook Martinus heetten. Een geval apart is pausin Johanna, van wie men aanneemt dat ze nooit heeft bestaan en daarom hier noch als paus noch als tegenpaus is opgenomen.

Remove ads

Namen

Samenvatten
Perspectief

Pausen bleven de eerste eeuwen ook na hun wijding hun doopnaam gebruiken. De eerste paus die zijn naam veranderde is, voor zover bekend, Johannes II (533-535). Hij heette eigenlijk Mercurius, maar de verwijzing naar de heidense god Mercurius werd ongepast geacht. Uit soortgelijke motieven handelden Johannes XII (955-964), eigenlijk Octavianus, en Johannes XIV (983–984), eigenlijk Petrus. Vanaf Gregorius V (996-999) en Silvester II (999-1003), die beiden een Germaanse naam hadden, werd het gebruikelijk dat pausen bij hun wijding een nieuwe naam aannamen. De laatste paus die zijn doopnaam behield was Marcellus ll. Voor Franciscus, die in 2013 paus werd, was Lando (913-914) de laatste paus die een naam koos die niet door minstens één paus eerder was gedragen. Min of meer een uitzondering betreft Johannes Paulus I (1978), die twee eerder gebruikte namen combineerde.

De pauselijke namen worden in de meeste Europese talen vertaald indien er een plaatselijk equivalent bestaat. Zo heten de pausen genaamd Gregorius in het Engels Gregory, in het Duits Gregor, in het Frans Grégoire en in het Tsjechisch Řehoř. In veel niet-westerse talen worden de namen uit een andere taal gebruikt, zoals de Franse vormen in het Turks en de Spaanse in het Tagalog.

In het Nederlands worden in tegenstelling tot in de andere Germaanse talen vrijwel uitsluitend de Latijnse namen gebruikt. Nederlandse vormen als Gregoor (Gregorius), Urbaan (Urbanus), Steven (Stephanus), Bonifaas (Bonifatius) enzovoorts zijn in de negentiende eeuw in onbruik geraakt (zie de lijst van Nederlandse namen van pausen). Als werkelijk vernederlandste naam is thans alleen Nicolaas (Nicolaus) nog gangbaar. Voorts spelt men in het Nederlands doorgaans Johannes, Adrianus en Celestinus in plaats van Ioannes, Hadrianus en Coelestinus, en vervangt men ph door f, zoals in Stefanus voor Stephanus.

Ook in het Latijn komen variaties voor. Zo heetten de eerste drie pausen die nu Sixtus worden genoemd Xystus. Andere voorbeelden van variatie zijn Cono/Conon, Cletus/Anacletus en Deusdedit/Adeodatus. Daarnaast zijn er spellingsvariaties als Bonifatius/Bonifacius en Silvester/Sylvester. Zie voor specifieke naamgevingsproblemen de opmerkingen bij de desbetreffende pausen.

Remove ads

Statistiek

  • In totaal 309 pausen, van wie:
  • De meest voorkomende naam is Johannes (26 maal tot XXIII en tweemaal in de combinatie Johannes Paulus), waarbij VIII en XXIII dubbel voorkomen (rechtmatige en tegenpaus), XVI slechts door een tegenpaus werd gevoerd en XX niet voorkomt (zie paus Johannes XX). De tweede plaats delen de namen Gregorius en Benedictus (beide 18 maal tot XVI), gevolgd door Clemens (17 maal tot XIV) en Leo (14 maal tot XIV) op de vierde plaats en vijfde plaats.
  • Het kortste pontificaat is dat van Urbanus VII, met dertien dagen in 1590. Tot het schrappen van Stefanus (II) in 1961 gold diens pontificaat met drie dagen als kortste.
  • Mede doordat de meeste pausen al op leeftijd zijn bij hun aantreden komen korte pontificaten, en daardoor ook Driepausenjaren vaak voor in de kerkgeschiedenis, zeker wanneer men niet alleen kalenderjaren, maar ook willekeurige periodes van twaalf maanden meerekent. Het eerste jaar met drie officiële pausen was 752, het laatste 1978. Er is zelfs één Vierpausenjaar geweest, namelijk 1276.
  • Het langste pontificaat is dat van de eerste paus, Petrus, die volgens historisch niet betrouwbare bronnen 34 of 37 jaar zou hebben geregeerd. Mensen die Petrus niet als paus meerekenen beschouwen het pontificaat van Pius IX, met 31 jaar, zeven maanden en 23 dagen van 1846 tot 1878, als langste.
  • H.: Heilige
  • Z.: Zalige
  • E.: Eerbiedwaardigheid
  • D.G.: Dienaar Gods

Lijst van pausen (33-heden)

Samenvatten
Perspectief

1e–5e eeuw (33-499)

Zie ook Vroege christendom.

1e eeuw (33-107)

Meer informatie Nr., Paus ...

2e eeuw (107-217)

Meer informatie Nr., Paus ...

3e eeuw (217-304)

Meer informatie Nr., Paus ...

4e eeuw (304-401)

Meer informatie Nr., Paus ...

5e eeuw (401-499)

Meer informatie Nr., Paus ...

6e–10e eeuw (502-1003)

6e eeuw (502-604)

Meer informatie Nr., Paus ...

7e eeuw (604-701)

Meer informatie Nr., Paus ...

8e eeuw (701-816)

Meer informatie Nr., Paus ...

9e eeuw (816-903)

Meer informatie Nr., Paus ...

10e eeuw (903-1003)

Meer informatie Nr., Paus ...

11e–15e eeuw (1003-1503)

11e eeuw (1003-1101)

Meer informatie Nr., Paus ...

12e eeuw (1101-1216)

Meer informatie Nr., Paus ...

13e eeuw (1216-1303)

Meer informatie Nr., Paus ...

14e eeuw (1303-1423)

Meer informatie Nr., Paus ...

15e eeuw (1404-1503)

  • De geboortedata van de pausen tot en met Innocentius VIII zijn onzeker. Bij deze pausen is de laagst mogelijke leeftijd weergegeven.
Meer informatie Nr., Paus ...

16e–20e eeuw (1503-2005)

16e eeuw (1503-1605)

Meer informatie Nr., Paus ...

17e eeuw (1605-1721)

Meer informatie Nr., Paus ...

18e eeuw (1721-1823)

Meer informatie Nr., Paus ...

19e eeuw (1823-1903)

Meer informatie Nr., Paus ...

20e eeuw (1903-2005)

Meer informatie Nr., Paus ...

21e eeuw (2005-heden)

Meer informatie Nr., Paus ...
Remove ads

Zie ook

Samenvatten
Perspectief
Remove ads
Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads