Max Pam

Max Pam (Amsterdam, 14 september 1946) is een Nederlands freelance-journalist, schaker, columnist, schrijver en programmamaker. Hij werkte onder meer voor Vrij Nederland, HP/De Tijd, NRC Handelsblad, Trouw, de Volkskrant en Het Parool. Hij is een zoon van Leonard Albert (Leo) Pam (1905-1991), tussen 1945 en 1970 redacteur bij Het Parool.

Max Pam
Max Pam in 1979
Algemene informatie
Pseudoniem(en)	Mr. A.P. van Walsum[1]
Geboortedatum	14 september 1946
Geboorteplaats	Amsterdam
Geboorteland	Nederland
Beroep	journalist, schaker
Dbnl-profiel
Portaal    Media Schaken

Jeugd

Max Pam werd 14 september 1946 geboren in de Christiaan de Wetstraat in Amsterdam-Oost. Zijn beide ouders werkten bij het dagblad Het Parool – zijn moeder op de steno, zijn vader op de redactie. Hij is daarom wel 'de eerste Paroolbaby' genoemd.

Zijn ouders kwamen volkomen berooid uit de oorlog. Het huis van zijn vader bleek na de oorlog bewoond door anderen. Zijn moeder was in de oorlog gescheiden van haar eerste man, en omdat zij erg links en onafhankelijk was, wilde zij per sé geen alimentatie ontvangen. Een groot aantal familieleden heeft de oorlog niet overleefd. Zij zijn omgebracht in de concentratiekampen, onder meer in Sobibor, waar ook Demjanjuk heeft gezeten. Max Pam is niet joods, want de joodse lijn loopt via de moeder en niet via de vader. Hij voelt zich ook niet joods, al heeft de tragische geschiedenis van het Jodendom hem niet onaangedaan gelaten.

Opleiding

Op de lagere school sloeg hij een klas over, maar dat bleef op leergebied lange tijd zijn laatste wapenfeit. Op de middelbare school (Cartesius Lyceum in Amsterdam) wilde hij niet deugen. Tenslotte heeft hij met veel moeite eerst de opleiding van zijn moeder voltooid (Kweekschool) en later die van zijn vader (School voor de Journalistiek). Pas daarna is hij gaan studeren, politicologie aan de UvA. Met die laatste opleiding kon hij journalist worden, maar dat was hij eigenlijk al, en daarom heeft hij de opleiding niet voltooid. Al tijdens zijn studie schreef hij voor verschillende kranten.

Carrière

Columns

In de jaren zeventig haalde Adriaan van Dis hem naar NRC Handelsblad, voor welke krant hij 26 jaar lang een wekelijkse column heeft geschreven. Zijn column eindigde abrupt na een reeks onenigheden met de toenmalige hoofdredacteur Folkert Jensma. Daarna schreef hij voor de Volkskrant de wekelijkse rubriek Beweringen & Bewijzen en de rubriek Orthopraxis over religie. Tegenwoordig schrijft hij iedere woensdag een column in de Volkskrant. Ook schreef hij wekelijks een column en een schaakrubriek voor Het Parool. Hij heeft twaalf jaar lang als literair criticus van HP/De Tijd boekrecensies geschreven. In maart 2011, na het vertrek van Jan Dijkgraaf als hoofdredacteur, heeft Pam zijn literaire kritiek in de HP/De Tijd hervat. In 2009 versloeg hij voor de Volkskrant het Demjanjuk-proces in München.

Boeken

Columns van Max Pam zijn gebundeld in Van dichtbij is niets volmaakt en De columnist. In 2005 verscheen onder redactie van Dap Hartmann het boek De armen van de inktvis dat een ruime selectie bevat uit zijn journalistieke werk. In 2022 verscheen een tweede selectie onder de titel De wolf van Nederland, wederom onder redactie van Dap Hartmann.

Hij schreef boeken over schaken - De zuiverste liefde is die tussen een man en zijn paard, De schaaktweekamp 1834, De la Bourdonnais-Macdonnell, Het matchboek Karpov-Kortsjnoj (samen met Jan Timman) en De Koning (samen met Tim Krabbe).

Twee bundelingen interviews verschenen onder de titels Interviews en God dobbelt niet (interviews met wetenschappers).

In 2004 verscheen Het Ravijn, autobiografie van de angst, over zijn hersenbloeding in 2002. Het boek werd een bestseller en werd in 2005 verfilmd met Gijs Scholten van Aschat in de rol van Max Pam. De Bezige Bij publiceerde in 2005 Pams bloemlezing uit het polemische werk van Willem Frederik Hermans, getiteld Niet uit kwaadaardigheid. In 2009 verscheen oder de titel Het Bijenspook een bundel verhalen en essays.

Max Pam schreef drie romans. De Herenclub (1997), Leviathan of het hart in de steen (2017), en De laatste schaker (2025).

Zijn grote bewondering voor Willem Frederik Hermans resulteerde in twee lijvige boeken: Het motorzijspan van Willem Frederik Hermans (2015) (samen met Piet Schreuders) en Het universum van Willem Frederik Hermans (2023) (met Piet Schreuders en Hans Renders).

Televisie en radio

In de jaren negentig presenteerde hij het discussieprogramma De tafel van Pam op de radio, waarin Theo van Gogh, Boudewijn Büch, Nelleke Noordervliet en Jaap van Heerden het vaste discussiepanel vormden.

Max Pam verzorgde radioprogramma’s voor de VPRO, NPS en Human en maakte ook televisiedocumentaires, onder meer over beeldend kunstenaar Wim T. Schippers, schaker Jan Hein Donner en schrijfster Hella Haasse. In november 2005 zond de NPS het tweeluik uit: Willem Frederik Hermans, een overgevoelige natuur. Samen met Jeroen Henneman maakte hij het satirisch architectuurprogramma De Woestijn Leeft dat werd geregisseerd door Theo van Gogh en uitgezonden door AT5 en RTL 5^[2]. In 2001 maakten Pam en Henneman De Bovenwereld waarin op een satirische wijze allerlei paranormale verschijnselen werden behandeld. Dit programma werd uitgezonden door de Humanistische Omroep.

Met ingang van het seizoen 2007-2008 en tot en met het seizoen 2011-2012 was Pam columnist in het televisieprogramma Buitenhof.

Pam was in 2015 wekelijks te gast bij Theodor Holmans radioprogramma OBA live, op vrijdagavond op Radio 5 en presenteerde daar de rubriek Ketter en Geest, een woordspeling op het katern Letter en Geest van dagblad Trouw. Hierin behandelde Pam onderwerpen die 'van belang zijn voor goddelozen' aan de hand van krantenknipsels en internetberichten.

Varia

In 2008 werd Max Pam door de Vrijdenkersvereniging De Vrije Gedachte uitgeroepen tot De Vrijdenker van het Jaar.

Auteursrechten

Pam was zeer actief in het bestrijden van de grote auteursrechtenschending door de Perscombinatie, die de rechten van alle PC-freelancers systematisch schond - de Perscombinatie bestond toen uit de Volkskrant, NRC Handelsblad (waarvoor Pam vaak schreef), Het Parool (waarvoor Pam ook schreef), Trouw en Algemeen Dagblad. Het bedrijf exploiteerde zonder toestemming en zonder betaling alle stukken van de freelancers via de PersDataBank.^[3] Het bleek hier te gaan om een schending van het auteursrecht van tussen 2000 en 3000 freelancers. Hij is een van de oprichters van de Freelancers Associatie.

Bibliografie

• De zuiverste liefde is die tussen een man en zijn paard (1975)
• Interviews (interviews, 1984)
• God dobbelt niet (interviews, 1986)
• Van dichtbij is niets volmaakt. Vijftig vrolijke columns (columns, 1988)
• Klein woordenboek van de Golfcrisis (1991)
• De columnist (columns, 1993)
• De herenclub (roman, 1997)
• Sinds 1998. De afstandsbediening van het internet (2003)
• Het ravijn. Autobiografie van de angst (2004)
• De armen van de inktvis (2005)
• Het bijenspook. Over dier, mens en god (2009)
• Ketter & geest. Berichten die voor goddelozen van belang zijn (2011)
• Het motorzijspan van Willem Frederik Hermans (2015)
• Leviathan of Het hart in de steen (roman, 2017)
• De wolf van Nederland (2022)
• Het universum van Willem Frederik Hermans (2023)
• De laatste schaker (roman, 2025)