Loading AI tools
lichtgevoelig zintuig Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Het oog is een waarnemingsorgaan (zintuig), dat visuele prikkels naar de hersenen stuurt, waar de informatie wordt omgezet in een visuele waarneming.
Mensen en veel diersoorten hebben ogen. Bij eenvoudige meercelligen bestaat een oog uit niet meer dan losse, lichtgevoelige cellen, of uit kuiltjes met lichtgevoelige cellen, waarmee niet of nauwelijks een beeld kan worden gevormd. Bij hogere diersoorten is een oog een hoogontwikkeld orgaan, zoals de facetogen van insecten, of de met een lens uitgeruste ogen van gewervelden en inktvissen.
Het oog wordt gestuurd door zes verschillende spieren. Er zijn twee verschillende oogbewegingen, saccades en gladde oogbewegingen. Saccades zijn zoekbewegingen van het oog, deze oogbeweging gebruik je bij een onverwachte beweging van een bepaald voorwerp. Het oog maakt deze saccades met een snelheid van 500 tot 600 °/s.
De gladde oogbewegingen zijn simpel gezegd gewoon volgbewegingen, hierbij volg je een bepaald voorwerp. Het oog doet dit met een snelheid van 100 °/s. Dit is een stukje langzamer dan de snelheid van saccades. Bij gladde oogbewegingen verwacht het oog wat er gaat gebeuren.
Niet alle dieren nemen de wereld in dezelfde kleuren waar. Sommige dieren zijn in staat ultraviolet licht waar te nemen, bij andere ontbreken de cellen voor bepaalde kleuren. Er zijn dieren met zelfs vier soorten kegeltjes, en dieren met twee. Slangen als groefkopadders en boa's kunnen infraroodstraling door warmtegevoelige receptoren in gerangschikt in gaatjes in de huid van de kop (boa's) of een groef onder het neusgat (groefkopadders) waarnemen. De warmtegevoelige receptoren zijn overigens dezelfde als die waarmee de mens warmte (temperatuurstijging) waarneemt. De speciale organen die ze hiervoor gebruiken worden geen ogen genoemd, hoewel er waarschijnlijk wel sprake is van beeldvorming, aangezien de slangen ze kunnen gebruiken om warmbloedige prooien te vinden en afstand en richting te bepalen.
Verschillende taxa van dieren hebben afzonderlijk van elkaar ogen ontwikkeld. Tijdens de Cambrische explosie zijn tot zover bekend de eerste ogen ontstaan, er zijn geen fossiele bewijzen van voor het Cambrium gevonden.
De evolutie van het oog begint met lichtgevoelige cellen, deze kunnen licht van donker onderscheiden. Dit is handig voor het detecteren van mogelijke gevaren als roofdieren. De lichtgevoelige cellen bevinden zich nog op een vlak oppervlak.
In het volgende stadium bevinden de lichtgevoelige cellen zich in een kuiltje. Deze ontwikkeling helpt bij het bepalen van de richting van de verplaatsing van objecten.
In het stadium hierna ontstaat een soort oog dat lijkt op een gaatjescamera. Over het kuiltje met de lichtgevoelige cellen komt een kleinere opening om licht door te laten. Dit zorgt ervoor dat de richtingbepaling effectiever werkt. Bij dit oog is het mogelijk om silhouetten waar te nemen, maar er kan nog geen scherp beeld gevormd worden. Het voordeel van een gaatjescameraoog is ook een nadeel, als er minder licht het oog bereikt kan er bij weinig licht slecht gezien worden. Nautilussen hebben gaatjescameraogen.
Ter bescherming van het oog kan er een doorzichtig weefsel om het oog ontstaan; dit doorzichtige weefsel kan zicht weer verder evolueren tot een lens. De lens kan licht beter opvangen dan het gaatjescameraoog, wat een oplossing is voor het lichttekort waar het gaatjescameraoog mee te maken heeft. Ook kan de lens focussen, waardoor er een scherper beeld ontstaat.
In diverse talen wordt het woord oog als metafoor gebruikt om zaken te benoemen die een overeenkomst in vorm hebben met het oog, dus die een ronde of ovale vorm hebben:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.