Opbouw van de Aarde

De opbouw van de Aarde komt overeen met die van andere terrestrische planeten. Omdat de Aarde makkelijker te bestuderen valt dan andere terrestrische planeten, wordt de indeling van de Aarde in de planetologie als standaard gebruikt, waar andere planeten mee vergeleken worden. De Aarde wordt ingedeeld in "sferen", die onafhankelijk van elkaar te bestuderen zijn, maar ook onderling in interactie staan. Als geheel kan de Aarde daarom ook als één systeem worden gezien, het "systeem Aarde".

Schematische weergave van een indeling van de atmosfeer en de vaste Aarde.

Een eerste onderverdeling is in een atmosfeer (het gasvormige omhulsel van de Aarde), een biosfeer (al het leven op Aarde), een hydrosfeer (al het vloeibare water op Aarde) en een vaste Aarde (omvattende de vaste levenloze materie, zoals gesteenten, mineralen en metalen).

Atmosfeer

Indeling van de atmosfeer met druk- en temperatuurverloop.

Zie Aardatmosfeer voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Kennis over de aardatmosfeer is voornamelijk afkomstig uit de meteorologie, klimatologie en geochemie.

De atmosfeer wordt ingedeeld op temperatuurverloop met de hoogte: de temperatuurgradiënt. Als de temperatuur toeneemt met de hoogte, is er sprake van een positieve gradiënt, bij afname is sprake van een negatieve gradiënt. De buitenste laag wordt de exosfeer genoemd, deze gaat door tot rond de 10.000 km van de Aarde en heeft een negatieve temperatuurgradiënt. Ook de mesosfeer en troposfeer hebben een negatieve gradiënt. De tussenliggende thermosfeer en stratosfeer hebben een positieve gradiënt. In de stratosfeer ligt dit aan de absorptie van ultraviolet licht in het spectrum van Zonlicht, in de thermosfeer door de ionisatie van gasdeeltjes die datzelfde ultraviolette licht veroorzaakt. Beide processen zorgen voor opwarming in de betreffende laag. Omdat de omslagpunten in de temperatuurgradiënt boven de tropen op grotere hoogte liggen dan boven de polen, vinden de overgangen tussen deze lagen niet plaats op een vaste hoogte.

De atmosfeer (of dampkring) wordt naar buiten toe steeds minder dicht ("ijler"). De troposfeer, de laag van het oppervlak tot rond 15 km hoogte, bevat naar schatting rond de 80% van de totale massa van de atmosfeer. Ook is er een verschil in samenstelling: de onderste lagen bevatten relatief veel van de zwaardere gassen kooldioxide en waterdamp. Ozon concentreert zich in de ozonlaag in de stratosfeer (rond 20 km hoogte), omdat het hier door fotolyse door ultraviolette straling uit zuurstof wordt gevormd. Het verbranden van meteorieten zorgt voor een verhoogde concentratie ijzer en andere metalen in de mesosfeer.

Biosfeer en hydrosfeer

Zie Biosfeer en Hydrosfeer voor de hoofdartikelen over dit onderwerp.

De biosfeer is niet een duidelijke "laag" in de zin van een schil waaruit de planeet is opgebouwd. De hydrosfeer is bij de continenten als grondwater of oppervlaktewater aanwezig, bij de oceanen als een gemiddeld 3 km dikke laag water. Beide zijn als aparte onderdelen van het systeem Aarde te beschouwen. De Aarde is het enige lichaam in het Zonnestelsel dat een biosfeer of hydrosfeer heeft. Andere planeten of manen zijn beperkt tot alleen een lithosfeer of soms ook een atmosfeer. Water komt overigens als ijs ook op andere planeten voor, ook wordt aangenomen dat de Jupitermaan Europa een mantel van vloeibaar water bezit.

Kennis over de biosfeer komt vooral uit de biologie en ecologie. De hydrosfeer wordt bestudeerd door de hydrologie en oceanografie.

Dikte van de korst vergeleken met de hoogteligging van het aardoppervlak. De zwarte contourlijnen (isopachen) geven de dikte van de korst aan, de inkleuring de hoogte ten opzichte van zeeniveau.