Loading AI tools
woord waarin letters zodanig gerangschikt zijn, dat het andersom gelezen hetzelfde is Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
Een palindroom (van het Grieks: πάλιν, "opnieuw" en δρόμος, "(door)lopen"), keerwoord of spiegelwoord is een woord waarin de letters symmetrisch gerangschikt zijn, zodanig dat het woord van achter naar voren gelezen hetzelfde is als van voor naar achter. Bij uitbreiding gebruikt men het begrip ook voor volledige zinnen, voor getallen, gensequenties, en soms voor datums. Lange palindromen zijn haast altijd zeer gekunstelde woorden of zinnen.
De Van Dale trekt de definitie iets breder, naar een zin die van achteren naar voren gelezen kan worden, waarbij de betekenis gelijk blijft (zoals parterretrap) of verandert (zoals kolk). In de praktijk wordt ‘palindroom’ echter vrijwel alleen gebruikt voor een woord dat hetzelfde blijft als je het omdraait.
Bij deze vorm van palindroomzinnen worden de woorden van achter naar voor gelezen, niet de letters.
Een bekend muzikaal palindroom, waarbij de muziek zowel voorwaarts als achterwaarts uit hetzelfde notenmateriaal bestaat, treft men aan in de 47e Symfonie in G-majeur van Joseph Haydn. Daarin wordt in het derde deel, het menuet, het materiaal exact gespiegeld.[4]
Ook andere componisten hebben met het idee van muzikale palindromen gespeeld, zoals Béla Bartók (5e strijkkwartet), Alban Berg (3e acte van de opera Lulu), Guillaume de Machault (het motet "Ma Fin Est Mon Commencement"),[5] Paul Hindemith (Ludus Tonalis), Igor Stravinsky (The Owl and the Pussycat) en Anton Webern (2e deel van symfonie opus 21).[6]
In vaktermen spreekt men ook van retrograde inversies, wanneer een componist een thema of reeks op palindromische wijze hanteert. In de barokmuziek treft men soms ook kreeftcanons aan, waarbij de muziek op palindromische wijze wordt gecomponeerd. De compositietechniek om een thema of reeks te spiegelen wordt veelvuldig gebruikt in dodekafonische muziek.
Een palindroomdatum is de datum van een dag in cijfers die van voor naar achter gelezen hetzelfde is als van achter naar voor. Afhankelijk van het datumformaat, dd-mm-jjjj (o.a. in veel Europese landen), mm-dd-jjjj (o.a. in de Verenigde Staten) of jjjj-mm-dd (o.a. ISO 8601 en Japan) zijn dagen dan wel of geen palindroomdag. Zo was 1 januari 1010 een palindroomdag, omdat de schrijfwijze 01-01-1010 een cijferpalindroom vormt; dit is onafhankelijk van de gebruikte notatie. Voor bijvoorbeeld 29 februari 2092 moet echter de notatie dd-mm-jjjj gebruikt worden (29-02-2092); in de andere genoemde notaties is dit geen palindroom.
In 2021 was 12 februari een palindroomdag; in cijfers: 12-02-2021 of 12022021. In 2022 was het, in het formaat dd-mm-jjjj, 22-02-2022.[7]
In de reclame en popcultuur worden ook (niet-bestaande) palindromen bedacht. Een paar voorbeelden zijn Pokémonnamen als Girafarig, Eevee en Alomomola, en het wasmiddelmerk Omo. Een voorbeeld uit de popcultuur is het nummer BoB van Weird Al Yankovic; dit nummer bestaat volledig uit palindromen en is een remake van het nummer Subterranean Homesick Blues van Bob Dylan. Ook de naam van de derde elpee (1969) van de Amerikaanse band Grateful Dead, Aoxomoxoa,[8] is een palindroom. Een bekend voorbeeld uit de reclame is de slogan "Tivoli, I lov' it" voor het sigarettenmerk Tivoli.
Gehele getallen van 2 of meer cijfers kunnen ook palindromen zijn. Soms beschouwt men ook de enkele cijfers als palindroomgetallen.
Dit kan ook voor getallen met een bepaalde eigenschap, zoals priemgetallen :
of kwadraten:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.