Passief en actief in het Latijn

Een zin kan actief of passief zijn. Bijvoorbeeld:

• De slaaf ziet de tempel. (actief)
• De tempel wordt door de slaaf gezien. (passief)

Dit kan in het Nederlands, maar ook in het Latijn.

Verschil tussen passief en actief (genera verbi)

Neem als voorbeeld de twee zinnen hierboven. De inhoud is feitelijk hetzelfde; er wordt hetzelfde bedoeld. De grammaticale vorm verschilt echter. In de eerste zin is de slaaf het onderwerp van de zin; in de tweede is de tempel het onderwerp.

• De eerste zin is daarom een actieve zin: het grammaticale onderwerp van de zin (de slaaf) is ook degene die de handeling (zien) verricht.
• De tweede zin is een passieve zin: het grammaticale onderwerp van de zin (de tempel) is natuurlijk niet degene die de handeling verricht.

Vorming in het Latijn

Praesens Passief

praesens
a-stam	e-stam	i-stam	mk-stam	vertaling vocare
vocor	timeor	audior	regor	ik word geroepen
vocaris	timeris	audiris	regeris	jij wordt geroepen
vocatur	timetur	auditur	regitur	hij - zij - het wordt geroepen
vocamur	timemur	audimur	regimur	wij worden geroepen
vocamini	timemini	audimini	regimini	jullie worden geroepen
vocantur	timentur	audiuntur	reguntur	zij worden geroepen
Nederlands
word geroepen	word gevreesd	word gehoord	word geregeerd
Infinitivus
vocare	timere	audire	regere	te worden geroepen

De algemene regel voor het vormen van het Praesens Passivum is: praesensstam + pup (persoonsuitgangen passief)
de pups zijn als volgt:
-or    -mur
-ris   -mini
-tur   -ntur

Imperfectum Passief

imperfectum
a-stam	e-stam	i-stam	mk-stam	vertaling vocare
vocabar	timebar	audiebar	regebar	ik werd geroepen
vocabaris	timebaris	audiebaris	regebaris	jij werd geroepen
vocabatur	timebatur	audiebatur	regebatur	hij - zij - het werd geroepen
vocabamur	timebamur	audiebamur	regebamur	wij werden geroepen
vocabamini	timebamini	audiebamini	regebamini	jullie werden geroepen
vocabantur	timebantur	audiebantur	regebantur	zij werden geroepen
Nederlands
werd geroepen	werd gevreesd	werd gehoord	werd geregeerd

De algemene regel voor het vormen van het Imperfectum Passief is: praesensstam + (e)ba + pup

Perfectum Passief

perfectum
are-stam	ere-stam	vertaling vocare
vocatus sum	timetus sum	ik werd/ben geroepen
vocatus es	timetus es	jij werd/bent geroepen
vocatus est	timetus est	hij - zij - het werd/is geroepen
vocati sumus	timeti sumus	wij werden/zijn geroepen
vocati estis	timeti estis	jullie werden/zijn geroepen
vocati sunt	timeti sunt	zij werden/zijn geroepen
Infinitivus
vocatum	timetum	geroepen zijnde
vocatum esse	timetum esse	geroepen te zijn

De algemene regel voor het vormen van het Perfectum Passief is: p.p.p. + praesens van esse
Het p.p.p. wordt gevormde door achter de praesensstam de uitgang -tum te zetten.
Net als bij het actieve perfectum mag je het perfectum passief vertalen met ik werd..., maar dat kun je beter vertalen bij het imperfectum passief. Het beste kun je ik ben... vertalen.

Plusquamperfectum Passief

plusquamperfectum
are-stam	ere-stam	vertaling vocare
vocatus eram	timetus eram	ik was geroepen
vocatus eras	timetus eras	jij was geroepen
vocatus erat	timetus erat	hij - zij - het was geroepen
vocati eramus	timeti eramus	wij waren geroepen
vocati eratis	timeti eratis	jullie waren geroepen
vocati erant	timeti erant	zij waren geroepen

De algemene regel voor het vormen van het Plusquamperfectum Passief is: p.p.p. + imperfectum van esse

Futurum Passief

futurum I
are-stam	ere-stam	ire-stam	mk-stam	vertaling vocare
Vocabor	Timebor	Audiar	Regar	ik zal geroepen worden
Vocaberis	Timeberis	Audieris	Regeris	jij zult geroepen worden
Vocabitur	Timebitur	Audietur	Regetur	hij zal geroepen worden
Vocabimur	Timebimur	Audiemur	Regemur	wij zullen geroepen worden
Vocabimini	Timebimini	Audiemini	Regemini	jullie zullen geroepen worden
Vocabuntur	Timebuntur	Audientur	Regentur	zij zullen geroepen geworden

De algemene regel voor het vormen van het Imperfectum Passief is: praesensstam + (e)b + tussenklinker + pup

Futurum Exactum Passief

futurum II
are-stam	ere-stam	vertaling vocare
vocatus ero	timetus ero	ik zal geroepen zijn
vocatus eris	timetus eris	jij zult geroepen zijn
vocatus erit	timetus erit	hij zal geroepen zijn
vocati erimus	timeti erimus	wij zullen geroepen zijn
vocati eritis	timeti eritis	jullie zullen geroepen zijn
vocati erunt	timeti erunt	zij zullen geroepen zijn

Je kan het futurum II passief zo vormen:

Het Participium Perfectum Passief + Het Futurum Simplex van het werkwoord esse.

Verschil tussen (plusquam)perfectum passief en actief

Perfectum

1. Romani virum vocaverunt (perf. act.) - De Romeinen hebben de man geroepen.
2. A Romanis vir vocatus est (p.p.p.) - Door de Romeinen is de man geroepen.

Plusquamperfectum

1. Romani virum vocaverant (plq. perf. act.) - De Romeinen hadden de man geroepen.
2. A Romanis vir vocatus erat (p.p.p.) - Door de Romeinen was de man geroepen.

Het P.P.P.(+quam) kun je meestal herkennen aan het voorzetsel a of ab (vertaald als door) dat gevolgd wordt door een ablativus=ablatief en aan de imperfectum-vorm van esse.

Zie ook

• Perfectum
• Imperfectum
• Plusquamperfectum
• Voltooid deelwoord (participium perfecti passivi; P.P.P.)

Latijnse grammatica

algemene Latijnse vervoegingen en verbuigingen · accusativus cum infinitivo (AcI) · accusativus cum participio (AcP) · nominativus cum infinitivo (NcI) · participium praesentis activi (PPA) · perfectum · imperfectum · plusquamperfectum · futurum · futurum exactum · subjects- en objectsaccusativus · reflexief persoonlijk voornaamwoord · predicatieve bepaling · adverbium · participium perfecti passivi (PPP) · passivum · activum · gerundium · gerundivum · praesens · praesens historicum · comparativus · superlativus · supinum · participium · declinatie · ablativus absolutus · dativus possessivus

Wijzen of modi:	infinitivus of onbepaalde wijs · indicativus of aantonende wijs · imperativus of gebiedende wijs · conjunctivus of aanvoegende wijs
Naamvallen:	nominativus · genitivus · dativus · accusativus · vocativus · ablativus · locativus