Propoxur

Propoxur (ISO-naam) is een insecticide en acaricide uit de stofklasse der carbamaten. In zuivere toestand is het een wit kristallijn poeder, die slecht oplosbaar is in water. Bayer bracht het rond 1960 op de markt.

Propoxur
Structuurformule en molecuulmodel
Structuurformule van propoxur
Algemeen
Molecuul­formule	C11H15NO3
IUPAC-naam	2-isopropoxyfenyl-methylcarbamaat
Molmassa	209,2417 g/mol
SMILES	CC(C)OC1=CC=CC= C1OC(NC)=O
InChI	1S/C11H15NO3/c1-8(2)14-9-6-4-5-7-10(9)15-11(13)12-3/h4-8H,1-3H3,(H,12,13)
CAS-nummer	114-26-1
EG-nummer	204-043-8
Wikidata	Q411303
Waarschuwingen en veiligheids­maatregelen
Gevaar
H-zinnen	H301 - H410
EUH-zinnen	geen
P-zinnen	P273 - P301+P310 - P501
EG-Index-nummer	006-016-00-4
VN-nummer	2757
ADR-klasse	Gevarenklasse 6.1
MAC-waarde	2
Fysische eigenschappen
Aggregatie­toestand	vast
Kleur	wit
Dichtheid	(bij 20°C) 1,18 g/cm³
Smeltpunt	90 - 91 °C
Oplosbaarheid in water	(bij 20°C) 1,9 g/L
Goed oplosbaar in	isopropanol, tolueen
Slecht oplosbaar in	water
Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar).
Portaal    Scheikunde

Werking

Propoxur is een niet-systemisch pesticide, dat werkt door contact met of inname (maaggif) door de insecten.

Toepassingen

Propoxur werd in het verleden in de land- en tuinbouw gebruikt (merknaam: Undeen), tegen onder andere bladluizen, maar deze toepassing is inmiddels niet meer toegelaten in de Europese Unie. Het wordt ook gebruikt in plantensprays voor binnenhuis (merknaam: Lizetan) en als middel tegen vlooien bij honden en katten. Andere merknamen zijn of waren onder meer Blattanex (spray tegen bijvoorbeeld kakkerlakken, mieren en wespen), Sendran en Baygon. Veel van deze producten bevatten nog andere actieve stoffen naast propoxur.

Regelgeving

Propoxur mag in de Europese Unie niet meer gebruikt worden als insecticide in de land- en tuinbouw.^[1] Ook als biocide (voor niet-landbouwgebruik, bijvoorbeeld tegen vlooien bij honden en katten) is propoxur niet toegelaten in de Europese Unie.^[2]

Toxicologie en veiligheid

Propoxur heeft een hoge acute orale toxiciteit bij ratten en vogels, en is matig toxisch voor vissen en zeer toxisch voor ongewervelde waterdieren. Propoxur is ook zeer giftig voor bijen en hommels.

Het kan in het lichaam opgenomen worden via de huid. Het is een cholinesterase-inhibitor, waardoor het effecten kan hebben op het zenuwstelsel. Blootstelling kan leiden tot ademhalingsfalen, stuiptrekkingen, bewusteloosheid en kan eventueel dodelijk zijn.

Van propoxur is aangetoond dat het carcinogeen is bij proefdieren, maar de relevantie hiervan voor mensen is onbekend.

Externe links

•  propoxur - International Chemical Safety Card
• (en) Gegevens van propoxur in de GESTIS-stoffendatabank van het IFA
• (en) IUPAC FOOTPRINT-gegevens voor propoxur

Bronnen, noten en/of referenties

1. Verordening (EG) Nr. 2076/2002 van de Commissie van 20 november 2002 houdende verlenging van de in artikel 8, lid 2, van Richtlijn 91/414/EEG van de Raad bedoelde termijn en betreffende de niet-opneming van bepaalde werkzame stoffen in bijlage I bij die richtlijn en de intrekking van toelatingen voor gewasbeschermingsmiddelen die deze stoffen bevatten. Publicatieblad L319 van 23.11.2002, blz. 3.
2. Beschikking van de Commissie van 14 april 2009 betreffende de niet-opneming van bepaalde stoffen in bijlage I, IA of IB van Richtlijn 98/8/EG van het Europees Parlement en de Raad betreffende het op de markt brengen van biociden Publicatieblad L096 van 15 april 2009