West-Friese Oorlogen

De West-Friese Oorlogen waren een reeks gewelddadige conflicten die plaatsvonden in West-Friesland van 1132^[1][2] tot 1297^[3] tussen het graafschap Holland (voortgekomen uit West-Frisia) en de West-Friezen (waaronder de Drechterfriezen).

Achtergrond

In 985 gaf koning Otto III, op verzoek van zijn moeder Theophanu een aantal gebieden in eigendom (proprium) aan graaf Dirk II die hij eerder in leen (beneficium) had gekregen. Dit was het gebied tussen de rivieren Liora (Lier) en Hisla (Hollandse IJssel) - Masaland -, villa Sunnimeri, het gebied tussen de rivieren Medemelaka en Chinnelosara gemerchi - Kinheim - en Texla. Het gezag van de koning was in de ijzeren eeuw zeer beperkt, zodat deze weinig tot geen macht kon uitoefenen in zijn buitengebieden. In West-Friesland gold dit in mindere mate ook voor de graaf zelf, die slechts in zijn kerngebied werkelijk macht kon uitoefenen.

In 993 kwam graaf Arnulf van Gent om het leven bij een poging zijn opstandige onderdanen tot gehoorzaamheid te dwingen. Dit gevecht vond plaats bij Winkel en wordt gezien als een eerste teken van het opkomen van een vrijheidsstreven bij de Friezen. In die tijd was er nog geen sprake van een scheiding tussen West-Friesland en de overige delen van Holland. Volgens Thietmar van Merseburg kwam het in 1005 tot een verzoening met de opstandelingen door toedoen van koning Hendrik II, naar aanleiding van een verzoek hiertoe van zijn schoonzus Lutgardis van Luxemburg, de weduwe van Arnulf. Van verwijdering was pas sprake toen in de tweede helft van de elfde eeuw de grafelijke macht wegviel. In het jaar 1076 overleed bisschop Willem I van Utrecht en wist graaf Dirk V van Holland zijn gezag weer grotendeels te herstellen.

Het wegvallen van het grafelijke gezag tussen 1049 en 1076 heeft waarschijnlijk bijgedragen aan het versterkte gevoel door de Friese Vrijheid niet gebonden te zijn aan het betalen van belasting en het leveren van manschappen voor heervaart buiten het eigen gebied. Het onderscheid blijkt in 1101 uit de eerste vermelding van Floris II van Holland als comes de Hollant, graaf van Holland, waar zijn voorgangers nog als Friese graaf werden aangeduid. Occidentalis Fresia is de naam van het dan blijkbaar afzonderlijke West-Friesland.