Stekelvarkens van de Oude Wereld

De stekelvarkens van de Oude Wereld (Hystricidae) vormen een familie van grote, grondbewonende knaagdieren. De kop en het lichaam zijn bedekt met lange, scherpe stekels. Ze komen voor in een groot gedeelte van Afrika en zuidelijk Azië. Een soort leeft in Zuid-Europa. Er zijn elf soorten in drie geslachten.

Stekelvarkens van de Oude Wereld Fossiel voorkomen: Vroeg-Mioceen tot heden
Witstaartstekelvarken (Hystrix indica)
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Mammalia (Zoogdieren) Orde: Rodentia (Knaagdieren) Onderorde: Hystricomorpha Infraorde: Hystricognathi
Familie
Hystricidae G. Fischer, 1817
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Stekelvarkens van de Oude Wereld op Wikispecies
Portaal    Biologie Zoogdieren

Kenmerken

Stekelvarkens hebben een stevig lichaam en korte poten. Ze verschillen in grootte van de kwaststaartstekelvarkens, die 37 tot 47 centimeter lang en 1,5 tot 3,5 kilogram zwaar worden, tot de echte stekelvarkens, die 60 tot 83 centimeter lang en 13 tot 27 kilogram zwaar worden. De seksen zijn gelijk.

Ze hebben een donkere vacht, waarvan de rug en soms ook de staart bedekt zijn met lange zwart-witte stekels, terwijl de rest van de vacht bestaat uit donkere borstelharen. Deze stekels dienen ter verdediging en een stekelvarken houdt hiermee zelfs grote roofdieren als leeuwen op een afstand mits deze niet in al te grote groepen zijn, want dan kan er altijd een leeuw de relatief ongevaarlijke kop bereiken. Bij gevaar probeert een stekelvarken allereerst naar een hol in de buurt te rennen. Als dit er niet is, maakt het stekelvarken een knorrend geluid, stampt het met de achterpoten en ratelt het met de holle stekels in de staart. Als dit de vijand niet afschrikt, richt het de stekels op de aanvaller en rent het zijwaarts naar het dier toe. Als de stekels eenmaal in de huid zitten, zijn ze lastig te verwijderen doordat er weerhaakjes aan de stekels zitten. De zo veroorzaakte wonden kunnen dodelijk zijn. Als de stekels toch te verwijderen zijn kunnen ze nog een flinke infectie veroorzaken aangezien een stekelvarken door zijn eigen ontlasting heen rolt. Zelfs een dood stekelvarken is gevaarlijk; daarom moet een roofdier uiterst voorzichtig te werk gaan als het een stekelvarken heeft gedood.

Bij de paring spreidt het vrouwtje de stekels en tilt ze de staart omhoog, zodat het mannetje zich niet bezeert.

Verspreiding en leefgebied

De stekelvarkens leven in bijna geheel continentaal Afrika, in Azië van India tot Zuid-China, de Soenda-eilanden en de Filipijnen en in Europa in Italië en de Balkan. Mogelijk zijn de Europese populaties ingevoerd. Stekelvarkens leven in een grote verscheidenheid aan habitats, van regenwouden tot halfwoestijnen. Ze leven voornamelijk van plantaardig voedsel als knollen, wortelen en vruchten. Soms knagen ze ook aan botten.

Voortplanting

Stekelvarkens krijgen kleine worpen. Jongen worden geheel behaard en met geopende ogen geboren. Ze hebben dan zachte soepele stekels die na een uur hard zijn.