Tafels van vermenigvuldiging

De tafels van vermenigvuldiging of kortweg tafels zijn een hulpmiddel om snel te kunnen vermenigvuldigen. De tafels worden op de basisschool uit het hoofd geleerd om vermenigvuldigingen uit te kunnen voeren. Het goed kunnen vermenigvuldigen is een voorwaarde voor de verdere rekenontwikkeling, waarvan het 'delen' een volgende stap is. Op veel scholen kunnen kinderen het tafeldiploma verdienen, als teken dat de tafels voldoende beheerst worden.

Zelfcorrigerend materiaal om de tafels mee te oefenen: doorzichtige knop laat antwoord zien als deze wordt ingedrukt

Zelfcorrigerend materiaal om de tafels mee te oefenen: warmte laat antwoord verschijnen

Goede beheersing is essentieel

De tafels die uitgaan van vermenigvuldiging met de getallen 1 t/m 10, dienen uit het hoofd geleerd te worden. Zij worden op de basisschool veel herhaald en de bedoeling is, in de meeste rekenmethodes, dat ieder kind aan het eind van groep 4 de tafels van 1 t/m 5 en 10 uit het hoofd kent. En de overige tafels (6, 7, 8 en 9) in groep 5. Deze tafels vormen de basis van vermenigvuldigen, en zijn belangrijk voor het beheersen van rekenen. Soms worden ook enkele tafels van boven de 10 geleerd: 12, 15 en 20. De meeste kinderen op de reguliere basisschool zijn in staat om zich de tafels van vermenigvuldiging eigen te maken. In enkele gevallen kan dit een probleem vormen. Bijvoorbeeld wanneer een kind een automatiseringsprobleem heeft. In veel gevallen is het extra oefenen en uitbreiding van de leertijd voldoende om toch tot beheersing te komen.

Om de tafels vlot te kunnen beheersen is het nodig om ze te begrijpen en er mee te kunnen rekenen. De volgende bewerkingen moeten kunnen worden toegepast:

• verdubbelen: als 2 × 4 = 8 dan is 4 × 4 = 8 + 8 = 16
• halveren: als 10 × 8 = 80 dan is 5 × 8 = 80/2 = 40
• een keertje meer: als 5 × 8 = 40 dan is 6 × 8 = 40 + 8 = 48
• een keertje minder: als 5 × 8 = 40 dan is 4 × 8 = 40 - 8 = 32
• een nul erbij of een nul eraf als 1 × 5 = 5 dan is 10 × 5 = 50 en als 20 × 4 = 80 dan is 2 × 4 = 8

Het is belangrijk dat de leerkracht veel oefent met de kinderen in de klas: hardop opzeggen en veel rijtjes sommen maken. Ook is het belangrijk dat de lat hoog ligt tijdens het oefenen. Dit wil zeggen: niet beperken tot 10, maar ook het tiental overschrijden: 2 × 4 → 4 × 4 → 8 × 4 → 16 × 4.

Herhaald optellen

Vermenigvuldigen is in essentie een vorm van herhaald optellen. In groep 3 is het daarom van belang om veel aandacht te besteden aan het tellen met sprongen van 2 en 5 vooruit en achteruit op de getallenlijn. Het oefenen van vermenigvuldigen wordt, vooral in Nederland, ook “keersommen maken” genoemd.

Wiskunde en logica

De tafels van vermenigvuldiging zijn voor kinderen op de basisschool een eerste kennismaking met wiskunde, omdat gebruik kan worden gemaakt van de commutativiteit van vermenigvuldigen (verwisselen van de factoren): A × B = B × A voor alle A en B. Bijvoorbeeld: 8 × 9 = 9 × 8 = 72.

De tafels op een rijtje

Tafel van 1 1 × 1 = 1 2 × 1 = 2 3 × 1 = 3 4 × 1 = 4 5 × 1 = 5 6 × 1 = 6 7 × 1 = 7 8 × 1 = 8 9 × 1 = 9 10 × 1 = 10	Tafel van 2 1 × 2 = 2 2 × 2 = 4 3 × 2 = 6 4 × 2 = 8 5 × 2 = 10 6 × 2 = 12 7 × 2 = 14 8 × 2 = 16 9 × 2 = 18 10 × 2 = 20	Tafel van 3 1 × 3 = 3 2 × 3 = 6 3 × 3 = 9 4 × 3 = 12 5 × 3 = 15 6 × 3 = 18 7 × 3 = 21 8 × 3 = 24 9 × 3 = 27 10 × 3 = 30	Tafel van 4 1 × 4 = 4 2 × 4 = 8 3 × 4 = 12 4 × 4 = 16 5 × 4 = 20 6 × 4 = 24 7 × 4 = 28 8 × 4 = 32 9 × 4 = 36 10 × 4 = 40	Tafel van 5 1 × 5 = 5 2 × 5 = 10 3 × 5 = 15 4 × 5 = 20 5 × 5 = 25 6 × 5 = 30 7 × 5 = 35 8 × 5 = 40 9 × 5 = 45 10 × 5 = 50
Tafel van 6 1 × 6 = 6 2 × 6 = 12 3 × 6 = 18 4 × 6 = 24 5 × 6 = 30 6 × 6 = 36 7 × 6 = 42 8 × 6 = 48 9 × 6 = 54 10 × 6 = 60	Tafel van 7 1 × 7 = 7 2 × 7 = 14 3 × 7 = 21 4 × 7 = 28 5 × 7 = 35 6 × 7 = 42 7 × 7 = 49 8 × 7 = 56 9 × 7 = 63 10 × 7 = 70	Tafel van 8 1 × 8 = 8 2 × 8 = 16 3 × 8 = 24 4 × 8 = 32 5 × 8 = 40 6 × 8 = 48 7 × 8 = 56 8 × 8 = 64 9 × 8 = 72 10 × 8 = 80	Tafel van 9 1 × 9 = 9 2 × 9 = 18 3 × 9 = 27 4 × 9 = 36 5 × 9 = 45 6 × 9 = 54 7 × 9 = 63 8 × 9 = 72 9 × 9 = 81 10 × 9 = 90	Tafel van 10 1 × 10 = 10 2 × 10 = 20 3 × 10 = 30 4 × 10 = 40 5 × 10 = 50 6 × 10 = 60 7 × 10 = 70 8 × 10 = 80 9 × 10 = 90 10 × 10 = 100