Tell es-Sultan

Tell es-Sultan (Arabisch: تل السلطان, "heuvel van de sultan"), ook bekend als Tel Jericho (Hebreeuws: תל יריחו) of Oud-Jericho, is de site van het oude en Bijbelse Jericho en tegenwoordig een door de UNESCO genomineerde archeologische vindplaats in de Westelijke Jordaanoever, twee kilometer ten noorden van het centrum van het moderne Jericho. De tell werd bewoond vanaf het 10e millennium v.Chr. en wordt wel de oudste stad ter wereld genoemd.

Tell es-Sultan Tel Jericho
Situering
Land	Westelijke Jordaanoever
Locatie	Jericho
Coördinaten	31° 52′ NB, 35° 27′ OL
Informatie
Datering	vanaf ca. 10.000 v.Chr.
toren (ca. 7000 v.Chr.
Portaal    Archeologie

De neolithische nederzetting bestond gelijktijdig met Çatalhöyük en bevond zich op een soortgelijk technologisch niveau. De bewoning wordt ingedeeld in diverse fases.

Epipaleolithicum

Ca. 10.000 v.Chr. was het een rustplaats in de oase, lang voor het een stad werd. Er was een klein heiligdom, een verhoging in klei binnen een stenen muur. Op de vaste rots zijn aangestampte aarden vloeren en ronde muren aangetroffen. De oudste ommuurde vestiging dateert uit dezelfde tijd.^[1] De bouwactiviteiten voor de nederzetting begonnen waarschijnlijk al voor de uitvinding van de landbouw, met stenen gebouwen behorend tot de Natufische cultuur uit het laat-epipaleolithicum van voor 9000 v.Chr.

Prekeramisch neolithicum

Tijdens het Prekeramisch Neolithicum A (ca. 9500 - 8300 v.Chr.) was het een nederzetting van vier hectare, omringd door een stenen muur, met een stenen toren in het midden van een van de muren. Deze toren van Jericho was waarschijnlijk de oudste stenen toren ter wereld. De stad bestond op dat moment uit ronde huizen van leemstenen. In een onderzoeksgeul werd een stenen muur gevonden die ofwel een stadsmuur was, ofwel, volgens Ofer Bar-Yosef een bescherming tegen overstromingen. Diverse gecultiveerde graansoorten werden gebruikt en er was veeteelt en jacht op wilde dieren.

In het Prekeramisch Neolithicum B (ca. 8500 - 6200 v.Chr.) was er vanaf 7700 v.Chr. een pauze in de bebouwing die meerdere eeuwen duurde. Daarna kwamen er nieuwe mensen. Er werden nu grote, rechthoekige gebouwen uit leemstenen gebouwd en er werd een nieuwe muur gebouwd. Er is een uitgebreide verzameling van gecultiveerde planten gevonden. Mogelijk werden er schapen gefokt.

Mensen werden begraven onder de vloeren van hun huizen. Meestal werden de lichamen eerst ontvleesd en daarna in foetushouding begraven. Soms werden skeletten opnieuw opgegraven om de schedel eraf te halen en apart te bewerken. Deze schedels worden dan zonder onderkaak met een laag leem, gips of klei bewerkt om gezichtsuitdrukkingen opnieuw aan te geven. Schelpen werden dikwijls als ogen ingelegd en als oogschaduw gebruikte men bitumen. Het haar werd rood of zwart geverfd en soms beschilderde men de gezichten. Deze versierde schedels zijn wellicht een vroeg voorbeeld van voorouderverering en werden in het huis zelf bewaard. De selectiecriteria voor het opzetten van deze schedels is onbekend.

Keramisch neolithicum en kopertijd

Tijdens het Keramisch Neolithicum (ca. 6500 - 5500 v.Chr.) en Kopertijd (ca. 5500 - 3300 v.Chr.) was Jericho een doorlopend bewoonde stad die met een muur was omgeven. Er bestaat onzekerheid over hoe Jericho er toentertijd uitzag. Volgens sommige archeologen zou uit onderzoek blijken dat Jericho rond deze tijd een arme en onbelangrijke nederzetting zonder verdedigingsmuren zou zijn geweest.^[2] Andere archeologen spreken dit echter tegen.