Tolbor

Tolbor (Mongools: Их-Тулбэрийн-Гол, Ih-Tulberijn-Gol, ook geschreven als Tulber, Russisch: Тулбэр) is de naam van een groep archeologische vindplaatsen in de vallei van de rivier de Tolbor (Tulber), een zijrivier van de Selenga in het Hangajgebergte in de provincie Bulgan, Mongolië. De site Tolbor-16, ontdekt in 2010, kreeg bijzondere aandacht van experts. Er werden stenen werktuigen gevonden die bijna 45.000 jaar oud waren. Volgens een in 2019 gepubliceerde studie werden ze beschouwd als het oudste bewijs voor de aanwezigheid van anatomisch moderne mensen (Homo sapiens) in deze regio, en zijn ze ongeveer 10.000 jaar ouder dan de Salhit-schedel, het oudste bekende fossiel van Homo sapiens uit Mongolië. De vondsten van stenen werktuigen worden ook beschouwd als bewijs dat Azië door de uit Afrika afkomstige anatomisch moderne mens niet alleen via zuidelijke routes, maar ook via noordelijke routes werd bevolkt.

Tolbor-16 Tulber
Situering
Land	Mongolië
Locatie	Ajmag Bulgan
Coördinaten	49° 18′ NB, 102° 42′ OL
Informatie
Datering	42.500/45.600 BP
Periode	Laatpaleolithicum
Vondstjaar	2010
Portaal    Archeologie

Driedimensionale fallische hanger uit Tolbor-21

Tolbor-16

Opgravingen op de site Tolbor-16 duurden van 2011 tot 2016. De site ligt op een hoogte van 1.169 meter in het noorden van het Hangajgebergte, aan de westelijke rand van de Tolborvallei, ongeveer 13 kilometer van de samenvloeiing van de Tolbor en de Selenga. In totaal werden zes horizonten geïdentificeerd, waarvan de oudste met behulp van thermoluminescentiedatering werd gedateerd op tussen 42.500 en 45.600 BP. Er werden 826 stenen artefacten geborgen, waaronder 91 langwerpige, geretoucheerde klingen die vergelijkbaar zijn met die gevonden op sites in Siberië en noordwest-China. Deze vondsten zijn ongeveer even oud als het dijbeen van Oest-Isjim uit West-Siberië.

Omdat Tolbor-16 zich op een relatief lage bergpas bevindt die Siberië met Noord-Mongolië verbindt, werd al na een eerste onderzoek in 2014 vermoed dat dit mogelijk geïnterpreteerd kon worden als bewijs voor een migratieroute van Homo sapiens van zuidwest naar noordoost (Selenga-corridorhypothese). Tegelijkertijd werd de ontdekking gemeld van twee kralen gemaakt van struisvogeleieren.