Edict van tolerantie

Een edict van tolerantie is een schriftelijke bepaling (edict) door een regering en/of vorst, waarbij de vrijheid van godsdienst in het land (deels) toegestaan wordt alsmede de uitoefening van de godsdienst in al zijn facetten (eredienst, samenkomsten, kerkraden). Meestal komt een dergelijk edict neer op een stilzwijgende acceptatie van de godsdienst, maar betekent niet automatisch een introductie van de godsdienst binnen het staatsbestel.

De originele Warschau-confederatie

Voorbeelden binnen de christelijke wereld

Jaartal	Edict	Uitgevaardigd door	Omschrijving
311	Edict van Nicomedia	keizer Galerius	Eerste aanzet tot het beëindigen van de christenvervolgingen
313	Edict van Milaan	de keizers Constantijn de Grote en Licinius	Legalisatie van het christendom in het gehele Romeinse Rijk
1562	Edict van Saint-Germain (1562)	Catharina de' Medici	Beperkte tolerantie met name voor de Franse hugenoten
1568	Edict van Turda	Johan II Sigismund Zápolya	Vrijheid aan het Unitarisme
1573	Warschau-Confederatie	regering en burgerij	Gelijkschakeling van alle geloven in Pools-Litouwse Gemenebest
1598	Edict van Nantes	Hendrik IV van Frankrijk	Wettelijke erkenning van de Franse hugenoten met daarbij behorende (beperkte) vrijheden
1649	Maryland Tolerantie-edict	Burgerij	Vrijheid van godsdienst voor alle geloven
1712	Tolerantie-edict	Ernst Casimir van Büdingen	Volledige godsdienstvrijheid
1773	Tolerantie-edict	Catharina II van Rusland	Volledige godsdienstvrijheid met uitzondering van Joden
1781	Tolerantie-edict	keizer Jozef II	Vrijheid voor alle godsdiensten binnen de Habsburgse landen
1787	Tolerantie-edict	Lodewijk XVI van Frankrijk	Invoering van een burgerlijke stand voor niet-katholieken in Frankrijk

Hoewel de edicten tolerantie nastreefden, werd in sommige gevallen het edict tenietgedaan.

• Op het edict van Saint-Germain volgde een bloedbad tegen de hugenoten die de basis legde voor de Hugenotenoorlogen.
• Het Edict van Nantes werd door Lodewijk XIV van Frankrijk herroepen en gevolgd door het Edict van Fontainebleau, waarbij protestantse kerken werden verwoest en scholen gesloten.
• Op zijn sterfbed, in 1790, had Jozef II last van zijn katholieke geweten en besloot daarop zijn Patent van Tolerantie uit 1781 terug te trekken